Arent Weevers_foto Geert de Jong_2
Foto: Geert de Jong

Als onderdeel van Moving Images – On tour wordt werk van Arent Weevers in verschillende monumentale kerken getoond in samenwerking met de lokale (kerkelijke) gemeente en/of het studentenpastoraat. Hij exposeerde van 4 tot en met 11 september in de Martinikerk in Groningen. In die indrukwekkende setting heb ik hem ontmoet en gesproken, eerst alleen en daarna samen langs de op het hoogkoor opgestelde werken Ecce Homo (2015), Free Among the Dead (2003, remake 2014), Lady Liberty (2009), Mary! (2008) en Travelling of the Heart (2000) wandelend.

‘Ecce Homo’. Pilatus zegt het volgens het Johannes-evangelie tegen de meute die Jezus gekruisigd wil zien. Ben jij ook een soort Pilatus die het publiek confronteert?

“Nou nee, ik denk dat Pilatus het ook cynisch bedoeld heeft. Zo van: ‘Zie de koning!’ Jezus stond daar, gemarteld en bijna naakt, in al zijn kwetsbaarheid tentoongesteld. Die kwetsbaarheid wil ik met het naakte kind duiden. Tevens de schoonheid ervan. De dood zegt me niet zoveel, het lijden des te meer.”

‘Ecce Homo’, de 3D holografische installatie: het beeld van het naakte kindje, dat ondersteboven hangt en de armpjes uitstrekt doet me onmiddellijk denken aan het driejarige jongetje Aylan, dat bij de Turkse badplaats Bodrum aanspoelde en wiens foto de hele wereld overging.

“Dat hoor ik nu heel vaak. Mijn filmbeelden waren al veel eerder gemaakt. De context waarin je leeft bepaalt mede hoe je kijkt. Ik houd me niet direct bezig met verleden of toekomst. We leven in het heden, maar in het leven gaat het niet om onszelf. Het gaat om het bestaan als persoon in een gemeenschap. Mens met de medemens. Als je dan kijkt naar wat de foto van het jongetje oproept, is dat een reactie van het verbonden zijn met elkaar. Af en toe licht dat heel sterk op.”­

Je maakt fascinerend werk. Waar haal jij je inspiratie vandaan?

“Ik zoek het niet op, het bezoekt mij. Letterlijk. Het gijzelt me. Ik kan wakker worden met een beeld voor ogen dat erom vraagt gemaakt te worden. En het houdt me dan bezig totdat het gerealiseerd is. De installatie Mary! bijvoorbeeld, de hoogzwangere vrouw die houvast zoekt, de balans kwijtraakt en valt. Daar heb ik negen maanden over gedaan. Heel metaforisch natuurlijk, maar zo ging het nu eenmaal. Zo gaat het vaak. Iets wil door mij gemaakt worden. Ik heb geen enkele kunstopleiding gevolgd, ben autodidact. Elk project voelt ook als soort van een geboorte. Het vraagt ook veel van mij. Bovendien moet ik mijn beelden kenbaar maken aan anderen waarmee ik samen werk.”

Je werk roept tedere gevoelens op, maar het confronteert ook behoorlijk. Speelt een bewuste intentie van schokken of verleiden een rol of gaat het meer om het realiseren van wat jou ‘bezoekt en bevraagt’ en het jezelf bevrijden uit de gijzelingsgreep?

“Hoewel ik de beelden vaak vrij scherp voor mij zie,  is in het maakproces een bepaalde huivering de toetssteen, ook al duurt die maar een seconde. Noem het een optimale spanning tussen transcendentie en immanentie, schoonheid en lelijkheid, kwetsbaarheid en kracht. Dat is een zeer intuïtief proces. Het gaat om timing: kleur en grijs waarden, contrast, positie van het lichaam/kader, licht, snelheid van het beeld, geluid, noem maar op. In de opname en montage een precisieklus. Het hangt af van de openheid en gevoeligheid van de bezoeker of die het verstaat. Trouwens het kunstwerk is ook groter dan de kunstenaar en gaat zijn eigen eigenzinnige weg.”

De muziek van de Amerikaanse componist David Dramm (1961) zorgt voor een mooie, maar ongemakkelijke sfeer waarin de gedaanten zich bewegen.

“Dat is in elk geval wat het bij jou oproept, maar het klopt wel denk ik. Het versterkt het werk muzikaal. David en ik verstaan elkaar goed. Hij woonde in New York, maar tegenwoordig in Amsterdam. Hij noemt zichzelf wel mijn ‘huiscomponist’. Dat zegt genoeg denk ik.”

Het gewaarworden, of beter gezegd het aanvoelen van de transcendente laag in je werken, de mystiek, is dat wat eigenlijk het menselijk leven aanjaagt en opstuwt?

“Als je niet oppast leidt een eenvoudige focus op mystiek je weg van de aarde, van de mensen. Ik heb niet zoveel met pure schoonheid, met esthetiek, ik wantrouw het zelfs. Het kan al te gemakkelijk een vergroting van je ego centrum worden in plaats van je juist daaruit te halen. Als er iets van mystiek ‘body’ heeft dan is het in de relatie. Of zoals Levinas schreef: ‘De ander is mijn pneuma’. Het enige dat de moeite van het leven waard maakt, is de oprechte aandacht en verantwoordelijkheid voor elkaar en ja, daar kan een mystieke ervaring om de hoek komen kijken.”

Oogt je werk daarom zo eenvoudig, zo puur?

“Ik wil zoveel mogelijk franje weglaten, dat leidt maar af van de essentie: de kwetsbare schoonheid van de mens. Evenals het lijden probeer ik die essenties te peilen. Dat geldt trouwens ook voor het dagelijks leven. Juist daar ligt voor ieder mens altijd die uitdaging: durf je een relatie aangaan met wie zich aandient, in al je kwetsbaarheid? Durf je dat, dan leef je intenser, is mijn ervaring. Dat vitaliseert je ziel. Dan leid je een ‘zin-vol’ leven.”

Ecce Homo_Arent Weevers'Ecce Homo'_Arent Weevers_Martinikerk Groningen

Je hebt theologie gestudeerd en bent studentenpastor. Wie of wat is God voor jou?

“Ik vind het niet zo interessant te verwoorden wie of wat God is. Woorden kapselen begrippen zo in. Daar wil ik verre van blijven. Met mijn beelden wil ik iets laten zien, een notie van wat boven het gewone dagelijkse uitstijgt: schoonheid, kwetsbaarheid, het transcendente. Als ik het begrip God al zou moeten omschrijven, zou ik dat doen met ‘nacht’ of een dergelijk woord. Ofwel het niet-weten, het mysterie. En die fascinatie voor wat de mens overstijgt, doe ik – schatplichtig aan mijn tijd – via moderne technologie als 3D en High Speed camera’s waar tijd en ruimte bij elkaar komen.”

Je bent pionier op het gebied van 3D en high speed camera’s. Wat biedt die high speed camera aan meerwaarde?

“Een gewone camera maakt in 1 seconde 25 ‘plaatjes’. Een high speed camera maakt er 800 of meer. Dat zorgt voor een vloeiender geheel en je kunt iets laten zien dat met het blote oog nauwelijks waarneembaar is. Maar tegelijkertijd is het moeilijker werken. Je kunt tijdens de opname niet echt goed zien of de opname gelukt is. Helemaal als je met wind, haren en kinderen gaat werken. Dat geeft meer variabelen en dat betekent de regie wat loslaten. Het artistiek kantelpunt ligt juist daar, waar in een fractie van een seconde voelt ‘het goed is’. Je moet wachten, wachten, totdat het beeld zich ontvouwt zoals je het eerder gezien hebt.”

Je boek Spir!t voor studenten en meer is mede ontstaan na een sessie in het Liobaklooster te Egmond-Binnen. Is dat een eenmalig gebeuren geweest, of ga je vaker met studenten naar een klooster?

“Spir!t is ontstaan naar aanleiding van de lessen en programma’s in het kader van de minor ‘Spir!t, de weg van bezieling’ op de Saxion Hogeschool. Het is een programma van een half jaar. Inmiddels ben ik met studenten in dat kader vier keer in het Liobaklooster geweest.”

Ben je meer kunstenaar of pastor?

“Grappig dat je dat vraagt. Zo’n vijftien jaar geleden waren die twee werelden allergisch voor elkaar. Zozeer zelfs, dat ik in de kunstwereld niet vertelde dat ik pastor was en in theologische kringen geen nadruk legde op mijn kunstenaarschap. Op een of andere manier leken die twee werelden elkaar niet te verdragen. Dat is gelukkig aan het veranderen. Men is zich er steeds meer van bewust, dat religie en kunst dezelfde onderstroom kennen: spiritualiteit Zowel religie als kunst omvatten drie componenten: het niet-zichtbare, de verbeeldingskracht én het verlangen. Ik bereik trouwens meer verschillende mensen met mijn kunst dan vanaf de kansel.”

Het valt me op dat je overal met zwarte kleding te zien bent. Je boeken zijn in de hoofdkleuren zwart en wit, wat rood hier en daar. Je video producties zijn sober. Is dat een bewuste keuze?

“Sommige lichamen in mijn werken zijn wel degelijk in kleur! Ik houd van somberheid en houd het graag simpel. Met het minimale wil ik het maximale willen. Maar, het zou zo maar kunnen dat het een protestantse invloed is.”

Barcelona, New York, Buenos Aires en Karlsruhe, een paar locaties waar je op uitnodiging op grote evenementen exposeert. Eist dat vele onderweg zijn geen grote tol op je gezinsleven?

“Het is natuurlijk vermoeiend, maar ook heel avontuurlijk. En mijn echtgenote is er bovendien altijd bij betrokken. Of in elk geval zoveel mogelijk. Meestal bouwen we alles samen op. We zijn levensgezellen, soulmates, hecht. Ze is een prachtvrouw!”

Je zwijgt, je lijkt ontroerd.

“Ja, prachtig toch…”

Tot slot

Arent Weevers heeft ook naar mijn persoonlijke indruk van zijn werk gevraagd. Ik vond het fascinerend, maar ook schokkend en confronterend. Terwijl buiten de kerk het verkeer en de mensen hoorbaar in beweging waren, leek de rust in de imposante ruimte weldadig. Er was ook rust. Totdat ik voor Weevers werken stond: het riep bij mij een mix aan emoties op, tremendum et fascinans! Wat het vooral niet opriep, was spreken. Stil zijn bleek de meest passende houding. Wat het daarna dagenlang bleef doen, was mij mezelf laten bevragen.

Publicaties van Arent Weevers:
– ‘Spiritualiteit bij Bill Viola’ – Inleiding mystieke invloed op zijn videokunst’ (2004),
– ‘Bewogen Beelden – Bijbels bezielde videokunst’ (2009),
– ‘Spir!t – de weg van bezieling’(2013) en
– ‘Transcendence versus Embodied Media’ (2015).

marianne

Marianne van Waterschoot

Communicatiecoördinator

Marianne van Waterschoot werkt momenteel als communicatiecoördinator voor twee parochies. Ze doet daarnaast redactie & vertaalwerk en …
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.