Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet!

Een ‘nieuw wij’?

(lacht) “Weet je, ik heb die begrippen ‘wij’ en ‘zij’ jaren geleden in een interview laten vallen. Men keek mij toen aan of ik gek geworden was! Maar feitelijk is dit precies waarom het gaat. Want we zijn in Nederland veel te veel ‘wij’ en ‘zij’ geworden in plaats van ‘wij’ en ‘wij’! Hoe we dat tij moeten keren? Door de houding van de mensen die hier al waren te veranderen – én die van hen die ‘nieuw’ komen. ‘Integratie’ betekent letterlijk het ‘opnemen van iets of iemand in het grote geheel’. Dat betekent dat dat grote geheel zich daar ook voor moet openstellen. Concentreer je niet zo op de verschillen die er zijn. Want mensen zijn nu eenmaal verschillend, los van waar ze vandaan komen!”

Voel jij je hier thuis?

“Ik ben als Nederlandse geboren in Suriname – dat was je toen nog automatisch! Ons gezin reisde zo’n vijftien jaar over de hele wereld voor we ons begin jaren ’80 in Nederland vestigden. De Fortuyn-periode bracht een omslag met zich mee. Toen merkte ik dat veel mensen mij helemaal niet als Nederlander zagen maar als buitenlander. Dat was zuur wakker worden! Dat gevoel is sindsdien alleen maar erger geworden. En er zal écht wat moeten gebeuren om dat tij te keren. Wil je dat mensen zich hier thuis voelen, dan moet je ze het gevoel geven dat ze als mens, als individu gezien worden. Vooroordelen zijn menselijk: daar groeien we nu eenmaal mee op. Maar je kunt leren verder te kijken dan het uiterlijke plaatje. Dan zie je iemand met een verhaal: een vader, moeder, zoon of dochter. Iemand die net als jij en ik wel eens opstaat met een slecht humeur. Kortom: een echt mens.”

Veranderen is voor veel mensen moeilijk…

“Ik durf te stellen dat veranderen het makkelijkste is wat je kunt doen. Als je maar weet wie je bent en bereid bent je open te stellen. De meeste mensen lezen de krant, beluisteren het nieuws en vormen hun mening op basis daarvan. Het is heel lastig om zelf, los van de krant en het nieuws, een beeld te krijgen van wat er aan de hand is. Vergis je niet in de rol die de media spelen in de beeldvorming van de consument! Zíj zijn het die mensen in hokjes plaatsen. Kijk op zaterdagavond maar eens een talkshow. Als er problemen met Marokkanen zijn, halen ze een Marokkaan voor de camera; speelt er iets rond Surinamers, idem. Maar de meesten van hen zijn gewoon Nederlanders en wonen hier al járen. Het zijn mensen die net als jij en ik ’s morgens opstaan om naar hun werk te gaan, belasting betalen, naar de tandarts moeten en af en toe hartzeer hebben. Waarom worden ze alleen op hun Marokkaanse of Surinaamse herkomst aangesproken? Waarom wil men niet weten hoe zij denken over de 1001 ándere dingen die nu in ons land relevant zijn?
Daar ligt een schone taak voor de media. Bijvoorbeeld door de vooringenomenheid die men dikwijls heeft, te laten varen. Begin je een vraag met ‘Is het niet zo dat…?’, dan geef je in feite aan dat jij vindt dat het zo is. Vraag in plaats daarvan: ‘Hoe zit dat nu eigenlijk?’ en je kunt een antwoord krijgen dat je totaal niet had verwacht.
Ik denk dat de nieuwe generatie journalisten en programmamakers – die nu nog op hogescholen en universiteiten rondlopen – dat allang begrepen hebben. Zij zijn internationaal en multicultureel opgegroeid. Hun ‘slimste jongetje van de klas’ was misschien wel een Marokkaan of een Turk. Zij hebben een heel ander maatschappijbeeld dan wat de media ons voorschotelen. Wat dat aangaat hebben we de tijd gelukkig aan onze kant.”

Is religie de oplossing of een deel van het probleem?

“Religie gaat voor mij over politiek en macht. Het draait om de bouw van religieuze gebouwen op prestigieuze locaties, om hoeveel geld een gemeenschap kan binnenhalen, hoeveel leden je hebt – dat soort dingen. Daarentegen gaan spiritualiteit en geloof over ervaring en gevoel, over de manier waarop je in het leven staat en waar je je kracht vandaan haalt. Als je in verbinding staat met wie je bent en hoe je zo geworden bent, zul je de ander niet zo snel als bedreiging zien. Dus: ja, het kan deel van de oplossing zijn. Spiritualiteit speelt absoluut een rol in mijn leven! Maar niet meer – ik kom uit een katholiek nest – door het instituut kerk. Ik weet waar ik moet zijn om bij die kracht in mij te komen en heb daar geen rituelen en regels voor nodig.”

Multiculti of hardliners?

“Denken in dit soorten uitersten is precies waar het probleem ligt. Want als je ‘multiculti’ als een probleem ziet, dan vind je vanzelf dingen die dat beeld bevestigen. Dan hoor je in de media dat islamitische scholen een puinhoop maken van hun administratie. Maar geen enkel geluid over hoe dat op niet-islamitische scholen gaat! Door het islamitische eruit te lichten en te benadrukken, maakt men van een veronderstelling een feit. Dat je misstanden of problemen gewoon moet aanpakken, spreekt voor zich. Maar voor mij gaat multiculti overwegend over nieuwe, leuke dingen. Want eten we tegenwoordig niet allemaal roti en kebab? Luisteren we geen reggae en gaan we niet op salsales? Nou dan!”