Wat doe je precies?

“Ik ben een genderexpert. Ik ben docent ‘gender en media’ aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en ik geef lezingen en trainingen in het bedrijfsleven. Een belangrijk onderwerp voor mij is het vrouwelijk leiderschap. Het leiderschap wordt tot nu toe vooral gedomineerd door mannelijke kwaliteiten. Ik zet me in om vrouwelijke kwaliteiten meer te ontwikkelen, zowel bij vrouwen als bij mannen. Op dit moment hebben vrouwen een probleem met zichzelf, omdat zij geleerd hebben alleen met hun masculiene kwaliteiten te kunnen en mogen werken. De wereld zit nu in een fase van innovatie. We moeten naar een ander systeem, en dit andere systeem vraagt om nieuwe manieren van denken en doen. De vrouwelijke kwaliteiten moeten nu een grotere rol gaan spelen. Dat is de weg naar vrede, welvaart, blijdschap en balans.

Vrouwen hebben met het feminisme al bewezen net zo goed te zijn als mannen. Nu willen we het op onze manier gaan doen en met onze kwaliteiten. Wij hebben ook iets te bieden aan de mensheid! De vrouwelijke stem is overal belangrijk: in religie, het bedrijfsleven, de economie en in de seksualiteit. Vrouwen hebben een andere manier om dingen te doen, en die gaan ze ook opeisen. Het is een stille kracht die steeds meer in beweging komt.”

Kun je iets vertellen over de trainingen die je geeft?

“In de trainingen die ik geef, maak ik vaak gebruik van lichaamswerk. Ik gebruik een spirituele dans die uit Mesopotamië komt en al 5000 jaar oud is: de dans van de godinnen. Ik gebruik deze dans om een connectie tussen het hoofd, het hart en de buik te creëren. In het bedrijfsleven opereren we veelal alleen vanuit ons hoofd, terwijl de connectie tussen hoofd, hart en buik essentieel is om op een andere manier te kunnen werken. De manier van functioneren die we nu hanteren, is niet houdbaar. We gebruiken alleen ons hoofd, niet genoeg ons hart en onze buik, terwijl onze intuïtie, onze emoties en onze gevoelens in onze buik zitten. Als we beslissingen nemen, moeten die beslissingen goed voelen. Doordat we alleen met ons hoofd opereren, is er niet genoeg empathie en compassie. Als we de connectie tussen hoofd, hart en buik gehad zouden hebben, zouden we bijvoorbeeld de gehele financiële crisis niet gehad hebben.”

Zijn er in Nederland nog taboes als het gaat om seks en seksualiteit?

“Ja en nee. Toen ik net in Nederland was, viel me direct op hoeveel er op televisie gerelateerd was aan seks en seksualiteit. De manier waarop seksualiteit wordt benaderd, vind ik te grof. Het heeft geen poëzie meer. We zijn zogenaamd erg vrij, alles mag en alles kan, maar ik vind het plat. In genderstudies noemen we dit pornification. Porno-achtige cultuur is op een subtiele manier aan het infiltreren in alles, waardoor pornified sexuality de norm wordt. Uit onderzoeken uit Australië en Amerika blijkt bijvoorbeeld dat jonge mannen seksueel vermaak niet meer zoeken in specifieke bladen als Playboy of Hustler, maar in Vogue of Cosmopolitan. Modellen worden tegenwoordig ook in deze bladen op een seksueel getinte manier geportretteerd.

Seksualiteit wordt overal gebruikt als een verkoopproduct. Als consequentie hiervan wordt het vrouwelijk lichaam in de media op een gepornificeerde wijze tentoongesteld. De vrouw heeft geen controle meer over het beeld van haar lichaam. Het enige waar de vrouw controle over heeft en waar ze dagelijks mee bezig is, is met het aanpassen van haar uiterlijk om te lijken op de beelden die in de media worden gepresenteerd.

Aan de andere kant brengt dit ook gêne voor het eigen lichaam met zich mee: niet van het eigen lichaam kunnen genieten zoals het is. Eigenlijk is er van binnen geen vrijheid in het lichaam, het moet continu veranderd worden om aan de norm te voldoen. Vrouwen houden niet van hun lichaam, het lichaam moet perfect zijn. De onvoorwaardelijke liefde voor het lichaam en het genot zijn heel ver te zoeken. Vrouwen denken: ik mag genieten als mijn lichaam perfect is, als het voldoet aan het plaatje.”

Jij bent geboren in Tunesië, in een islamitische cultuur. Wat kunnen wij Nederlanders leren van de islamitische cultuur als het gaat om seksualiteit?

“Het voordeel – soms ook nadeel – van de islamitische cultuur is de scheiding tussen vrouwen en mannen. Dit maakt dat er bepaalde ruimten zijn waar vrouwen onder elkaar zijn. Vrouwen van verschillende leeftijden gaan samen naar de hamam, waar zij urenlang met liefde en respect voor hun lichaam zorgen, ongeacht of het oud, jong, dik of dun is. Als vrouwen onder elkaar zijn, dansen zij ook met elkaar. Zij dansen de dans van de godinnen, op een sensuele en speelse manier. De instelling is hierbij om plezier te beleven met je eigen lichaam. Als klein meisje heb je zo rolmodellen van de schoonheid van de vrouw en van de diversiteit van het vrouwelijk lichaam.

Zo heb ik nog gedanst met mijn overgrootoma. Ze was oud en dik, maar ze kon heel sensueel dansen en had hier heel veel plezier in. De vrouwen, ongeacht hun leeftijd, die plezier beleven met hun lichaam, hebben een soort onvoorwaardelijke jeugd. Je vindt dit niet alleen in Tunesië, maar in verschillende Arabische landen. Wij Nederlanders kunnen hier leren van de Arabieren, want ik vind dat Nederlanders nogal stijf zijn als het gaat om lichaamscultuur. Dit is wel aan het veranderen, omdat mensen in contact komen met andere culturen en andere gewoontes. Er zijn mensen die al jaren aan yoga doen om meer in contact te komen met hun lichaam, maar toch hebben ook zij behoefte aan de dans der godinnen vanwege de vreugde en de speelsheid.

In de Arabische cultuur is spiritualiteit gekoppeld aan lichamelijkheid. Zo wordt bijvoorbeeld in het soefisme dans gebruikt om te bidden. In de dans der godinnen worden spiritualiteit en rust gecombineerd met spelen met het lichaam en met sensualiteit. Belangrijk hierbij is dat het vrouwelijk lichaam per definitie, ongeacht de vorm of leeftijd, erotisch en sensueel is. Sensualiteit is een levenskracht, het heeft niets te maken met seks. In de Nederlandse cultuur zijn seksualiteit en sensualiteit aan elkaar gekoppeld, maar in de Arabische cultuur zijn dit twee verschillende dingen. Met vrouwen onder elkaar leer je dat de sensualiteit van de vrouw onvoorwaardelijk is. Omdat je een vrouw bent en vanaf jonge leeftijd leert bepaalde bewegingen met je bekken te maken, samen met vrouwen van allerlei leeftijden, leer je dat jouw sensualiteit natuurlijk is. Vrouwen worden zich er zo bewust van dat genieten van de sensualiteit van het vrouwelijk lichaam normaal is.”

Wat zou ons een stap verder brengen bij een gezonde seksuele ontwikkeling?

“Iets dat westerse vrouwen en mannen kunnen leren van de islamitische cultuur, is – zoals eerder aangegeven – de cultuur van genot en sensualiteit. Lichamelijkheid en het genot van het lichaam zijn in de islamitische cultuur en religie essentieel. Waarom is bijvoorbeeld in de islam het celibaat verboden? Het orgasme wordt juist gezien als een ontmoeting met God. Als jij jezelf verbiedt om daarvan te genieten, weiger je een cadeau van God te ontvangen. Ik denk dat het grootschalige misbruik in de katholieke kerk hier ook mee te maken heeft. Het is gewoon onmenselijk.”

De ‘oosterse’ manier van omgaan met seksualiteit is beter dan de ‘westerse?

“Wat ik vaak zie bij Arabische vrouwen, is dat zij zich gemakkelijker kunnen overgeven aan seksueel plezier. Ik merk aan Nederlandse vrouwen dat zij niet gemakkelijk kunnen relaxen, zij zijn teveel bezig met hun hoofd. De sensuele energie uit de buik moet continu aanwezig zijn, als een zacht vuurtje dat altijd brandt. Het is niet zo dat je na een een lange werkdag naar huis gaat en dan ineens van je hoofd naar je buik kunt gaan. Zo werkt het niet. Ik denk dat Arabische vrouwen sensueel gezien gevoeliger zijn. Het is voor hen gemakkelijker om met hun sensualiteit om te gaan, omdat zij weten hoe. Vanwege het belang van de dans en van lichamelijkheid, staan zij beter in contact met hun eigen lichaam. Zo komen zij sneller in hun eigen sensuele bron.

In de westerse cultuur, maar zeker ook in de Nederlandse cultuur, zie ik teveel focus op de man. If the man knows how, the woman will have a good sexuality. Dat is bullshit! Je hebt een goede seksualiteit als je als vrouw in contact staat met je eigen sensualiteit. Als jij weet hoe jij jezelf kunt opwinden, kun je samen iets creëren. Het is niet zo dat de man moet werken zodat de vrouw haar zin krijgt. Het is ook de verantwoordelijkheid van de vrouw zelf. Jij maakt dat je zin hebt. Dit doe je bijvoorbeeld door met andere vrouwen te dansen en te bewegen en door te spelen met jouw eigen lichaam. Zo kun je jezelf in die sensuele state of being brengen waarbij je lichaam zich gaat openstellen. Vrouwen zijn niet afhankelijk van mannen om zichzelf sensueel te voelen, of om van hun lichaam te houden.”

Hoe draag jij persoonlijk bij aan de emancipatie van vrouwen op dit gebied?

“Ik probeer vrouwen hun eigen sensuele kracht te leren kennen en te gebruiken. Belangrijk hierbij is dat vrouwen leren sensualiteit te distantiëren van seksualiteit. Sensualiteit heeft dus niets te maken met het beoefenen van seks. Als je in contact staat met je sensuele energie, betekent dat niet dat je seks moet gaan hebben, maar dat je in contact staat met een levenskracht. Je kunt ermee dansen, werken, je kunt het op allerlei manieren gebruiken. In de Arabische cultuur is er een obsessie met seks, maar in de westerse cultuur is er overseksualisering: alles is seks. Er is teveel focus op het daadwerkelijke beoefenen van seks. Je moet vaak seks hebben, en veel ervaringen, want het gaat om kwantiteit. Hierdoor komen vrouwen ver af te staan van wat zij diep van binnen willen, en wie zij diep van binnen zijn. Vrouwen raken verdwaald in opvattingen over wat ze wel of niet met hun lijf zouden moeten doen, en weten niet meer wat zij nodig hebben. Ik spreek vrouwen die zich schamen omdat zij twee of drie jaar lang geen seks hebben gehad.

In de Arabische cultuur kun je je nog steeds sensueel en erotisch voelen als je met andere vrouwen danst. Je hebt geen man nodig om dit te voelen. In het westen zijn we te afhankelijk van mannen en de mannelijke blik om onszelf sensueel te voelen. We zijn te afhankelijk van het beoefenen van seks om in contact te staan met onze sensualiteit. Eigenlijk zijn wij heel afhankelijk. We denken dat wij geen mannen nodig hebben en geëmancipeerd zijn, omdat we een dildo kunnen kopen en kunnen masturberen. Dit is voor ons een samenvatting van seksuele vrijheid. Maar daar gaat het helemaal niet om! Het gaat erom hoe je jezelf sensueel en speels kunt voelen, zonder tussenkomst van wie of wat dan ook. Geen dildo, geen man, niets. Dit heeft niets te maken met het hebben van seks of het krijgen van een orgasme.”

Hoe zie jij de verhouding tussen seksualiteit en religie?

“Er zijn delen van de islam waarbij de mannelijke erotiek erg voorop staat op die van de vrouw, maar in het algemeen is islam heel positief over seksualiteit en erotiek. Dit waardeer ik heel erg in de islam. In islam wordt vaak gesproken over de superioriteit van de vrouw, op het niveau van erotiek. In de Koran en de hadith van profeet Mohammed wordt gezegd dat de vrouwelijke seksualiteit krachtig is en superieur aan die van de mannen. De seksualiteit van de vrouw is almachtig. De mannen zijn passief, zwak, en kunnen hier niet mee omgaan. Het bedekken van de vrouw is een stomme oplossing die de moslims hiervoor hebben gevonden.

In de teksten staat geschreven dat mannen vrouwen niet seksueel mogen benaderen voordat zij aan voorspel hebben gedaan. Er is een tekst die letterlijk zegt: ‘benader hen niet als beesten, je moet aan voorspel doen, zoenen en lieve dingen zeggen’. Er zijn echter ook teksten die zeggen dat een vrouw haar man niet mag weigeren. Er zijn verschillende interpretaties. Zo zijn er ook teksten die stellen dat een man geen orgasme mag hebben voor de vrouw. Echtscheiding wordt binnen de islam gedoogd; het wordt niet gewaardeerd, maar het mag wel degelijk. Ook de vrouw kan een echtscheiding aanvragen. In twee gevallen luistert de rechter zonder enige discussie naar de vrouw: als zij wordt mishandeld of als zij seksueel niet tevreden is. De religie geeft haar dan de vrijheid om te vertrekken. Vrouwen doen dit niet altijd omdat zij zich bijvoorbeeld schamen, maar het is zeker toegestaan. Het feit dat veel vrouwen hier geen gebruik van maken vanwege traditie en patriarchale cultuur, is een ander verhaal. Het probleem is dat een groot deel van de moslims de teksten niet lezen of slechts selectief lezen. islam, zoals alle andere religies, is in een bepaalde context ontstaan. Als je een bepaalde interpretatie doet, moet je altijd de context in acht houden. Het is belangrijk dat vrouwen zelf de moeite nemen om de Koran te lezen en om in de teksten op onderzoek uit te gaan. Als meer vrouwen de teksten gaan bestuderen en interpreteren, heb je een totaal andere interpretatie van de teksten dan tot nu toe gedaan wordt.

Ook het feminisme was lange tijd tegen religie, omdat religie misbruikt werd door de mannen om de vrouwen te onderdrukken. Maar het is niet het probleem van de religie, het is het probleem van de mannen! Feministes hebben dit lange tijd verward. Het seculiere discours werkt niet in Arabische landen, mensen zijn te gehecht aan hun spiritualiteit en religie. Ook ik herken mijzelf niet in seculier feministische speeches. Als je de macht van religie wegneemt, zullen mensen het met iets anders gaan vervangen. Mensen zullen altijd zoeken naar een nieuwe ideologie. Daarom is het nodig om van binnenuit een andere stem laten horen, een vrouwelijke stem. De wereld heeft vrouwelijke kwaliteiten nodig, daar is het hoog tijd voor!”

Ben je zelf religieus?

“Ik ben moslima en soefi. Soefisme is een mystieke stroming binnen de islam. De spiritualiteit is de typische vrouwelijke versie van de islam. Voor mij is het geloof een lifestyle, geen religieuze bezigheid. Ik bid, maar niet 5 keer per dag. Ik vast, maar niet de gehele ramadan. Ik praktiseer, maar niet de hele tijd. Ik gebruik religie om vorm te geven aan de spiritualiteit in mijn leven. Voor mij is bidden een manier om mijn focus te houden. Ik bid niet alleen abstract, maar het is ook gelieerd aan wat ik nodig heb en aan mijn wensen als mens. Als ik met een bepaald project bezig ben, vraag ik God, de engelen en de elementen om mij te helpen dit op de meest wijze manier te doen. Wat ik mooi vind aan bidden, is dat ik daardoor ook kan loslaten. Dit is voor mij ook het idee van spiritualiteit: Je mag met je beide voeten in het dagelijks leven staan, werken, het druk hebben, maar je kunt het ook loslaten en je wordt niet compulsief. Ik doe alles wat ik kan om mijn plannen te laten slagen, maar misschien heeft God of het universum wel andere plannen voor mij, die veel beter zijn. Feedback op de plannen die voor jou weggelegd zijn, krijg je in de materiële wereld. Wat in mijn spiritualiteit ook belangrijk is, is het leren begrijpen van tekenen die je worden gegeven. Niet alles is maakbaar en controleerbaar door de mens, laat God of de andere dimensie je ook helpen. De vertaling en de resultaten hiervan zie je terug in de materiële wereld. Ik volg mijn weg, maar blijf altijd open voor signalen dat ik misschien een andere weg moet kiezen. Flexibiliteit en go with the flow zijn daarbij belangrijk.”

Is er sprake van verandering van onze seksuele omgangsvormen door het gebruik van nieuwe media?

“Men maakt tegenwoordig gebruik van datingsites om een date te vinden om gemakkelijk seks mee te kunnen hebben. Dit kan ook fijn zijn, maar ik vind dat vrouwen niet afhankelijk van mannen hoeven zijn om zich mooi, aantrekkelijk en sensueel te voelen. Als je bevestiging zoekt in jezelf en niet in een man, maakt dit dat je werkelijk onafhankelijk en geëmancipeerd bent. Dit betekent niet dat we geen mannen nodig hebben, maar je zoekt een man op om je sensualiteit te delen, niet omdat je hiervan afhankelijk bent. Delen is mooi, maar het is niet zo dat als je het niet deelt, je de sensualiteit niet hebt. Vrouwen moeten hun erotiek gaan herdenken. Jouw erotic power is een kapitaal. Het laat je sterk, goed en creatief voelen. Dat je seks hebt, is maar een klein onderdeel ervan.”

Dominique Kok

Religiewetenschapper

Studeert Religiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam
Profiel-pagina
Al 6 reacties — praat mee.