U bent moslim. Hoe belangrijk is uw geloof voor u?

“Ik ben als kind religieus opgevoed in de islamitische vijf zuilen, zoals vijf keer per dag bidden, en andere tradities, zoals elke vrijdag naar de moskee. Tegenwoordig is mijn beleving van de islam spiritueler. Vijf keer per dag bidden en de moskee bezoeken zijn niet per se nodig om open te staan voor iets dat boven ons verstand uitstijgt en te groeien als mens. Ik heb meer interesse in het achterhalen van de universele waarden achter de islamitische regels dan ze alleen te praktiseren.
Ik ga met de islam dus heel anders om dan de traditionele moslims. Zo zie ik de koran niet als de enige weg naar God, het paradijs, verlichting of hoe je dat ook wilt noemen. Het is voor mij een inspiratiebron waar je veel wijsheid, liefde en schoonheid in ziet. Dat zit ook in andere heilige boeken, zoals de bijbel. Het doet me daarom pijn als extremisten van welk geloof dan ook de heilige teksten misbruiken voor gewelddadige preken tegen andersgelovigen. Mijn persoonlijke jihad is om dit extremistische kwaad met alle kracht te bestrijden. Dat doe ik zowel privé als in het openbaar door bij voorbeeld in de pen te klimmen en in de media te debatteren.”

Voelt u zich thuis in Nederland als ‘Nederlandse Marokkaan’?

“Ja, ik voel me zeer thuis in Nederland. Ik heb een tijdje in Marokko en Indonesië gewerkt, maar ik moet zeggen dat ik Nederland dan mis. Omgekeerd is dat niet het geval, hoewel ik het wel leuk vind om de paar jaar op vakantie te gaan naar mijn geboorteland.”

Veel Marokkaanse jongeren hebben weinig met Nederland of vinden het moeilijk om alleen Nederlander te zijn. De band met Marokko blijft sterk. Tegelijkertijd leiden ze onder de negatieve beeldvorming hier. Wat vindt u hiervan?

“Ik kan me enigszins inleven in de situatie van jongeren die verward raken door het leven in twee culturen. Ik heb ook een identiteitscrisis meegemaakt en ben daar sterker uit gekomen. Waar het om gaat, is dat je het beste van de twee culturen behoudt en tot één geheel maakt. Met bijvoorbeeld improviseren – dat is Marokkaans in mij – en met organiseren – dat is Nederlands in mij – kun je gemakkelijker anticiperen op wat komen gaat en problemen creatiever oplossen. De negatieve beeldvorming maakt het inderdaad niet gemakkelijker om je ergens thuis te voelen. Maar in een slachtofferrol schieten maakt het loodzwaar en leidt tot isolatie en radicalisme. Het mag nooit zo zijn dat je eeuwig in een spagaat blijft en altijd de schuld afschuift op je laaggeletterde ouders of de Nederlandse maatschappij. Wat deze jongeren nodig hebben, is dat zij zich kunnen spiegelen aan Marokkaanse Nederlanders die succesvol zijn en hun beide culturen verenigd hebben. Dat Ahmed Aboutaleb burgemeester is geworden, maakt mij trots om Nederlander te zijn. Maar niet alle rolmodellen geven jongeren een goed voorbeeld. Neem Kadija Arib, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Zij heeft helaas nooit de keuze gemaakt tussen leven in Marokko of Nederland. Op de televisie zei ze ooit eens dat ze haar Marokkaanse paspoort aanhoudt voor het geval Wilders aan de macht komt. Dat getuigt van een laffe houding. Als je kiest voor Nederland, dan ga je niet vluchten als het te heet onder je voeten voelt. Dan vecht je terug.”

In uw columns in Trouw probeert u de islamitische medeburger vooral de Nederlandse waarden en normen bij te brengen. Klopt deze stelling?

“Nee, die stelling klopt niet. Ik geloof in universele waarden, zoals rechtvaardigheid en vrijheid. Ik kan me dus heel boos maken als mensen zeggen dat islamitische waarden en westerse waarden met elkaar botsen. Dat is echt onzin. Het enige wat kan botsen zijn de manieren waarop we de universele waarden vertalen in een norm. Een hand geven bij een begroeting is in veel culturen de norm. De waarde erachter kan vriendelijkheid of respect zijn. Dat wil niet zeggen dat iemand die geen hand geeft deze waarden niet kent. Als hij echter niet duidelijk maakt dat hij op een andere manier groet, zal het contact met de ander bij voorbaat mislukken. Wat ik wel door mijn studie en onderzoek constateer, is dat oosterse en westerse culturen bepaalde waarden dominant stellen in contact met de ander. Zo staat ‘respect’ in de islamitische wereld boven ‘vrijheid’. Dat betekent in de praktijk dat harmonie bewaren meer gewaardeerd wordt dan confrontatie zoeken. Vandaar dat gedoe met de Deense cartoonrellen. Ik heb meer voorbeelden in mijn eerste boek Cultuurbepaalde communicatie uitgediept.”

Gelooft u in het concept van een ‘Europese islam’?

“De europaisering van de islam is een onontkoombaar proces. In geen enkel islamitisch land wordt het geloof op dezelfde manier gepraktiseerd. Om een concrete voorstelling te maken van hoe de Europese islam eruit ziet, moeten we vooruit in de tijd denken. Over pakweg vijftig jaar zal de islam hier heel anders beleefd gaan worden dan in de traditionele moslimlanden. Misschien dat er meer vrouwen imam zullen zijn. Ik denk dat moslims in Europa net als de katholieken soepeler zullen omgaan met hun geloof, door bijvoorbeeld minder streng de regels voor het vasten en bidden in acht te nemen. Ook zal het moskeebezoek drastisch dalen op termijn. Moslimjongeren zullen op een andere manier omgaan met hun islam. Minder religieus en meer cultureel.”

Waarom een nieuw boek over interculturele communicatie? Er zijn al zoveel boeken over dit onderwerp…

“Over communicatie en culturen zijn inderdaad meerdere boeken geschreven. Maar boeken die behalve veel theorie ook een concreet handvat aanreiken om de communicatie met de ander te verbeteren, zijn in Nederland zeldzaam. Dit gemis heeft mij doen besluiten om me te verdiepen in de vraag hoe je in de praktijk bruggen kunt slaan in contact met de ander zonder meteen je eigen waarden en normen te verloochenen of overboord te gooien.”

Aan de slag

Kunt u in het kort omschrijven in hoeverre u hierin een eigen model hanteert?

“Om contact te maken, moet je je eerst diversiteitsdenken eigen maken. Dat is weten welke zes ‘houdingsaspecten’ je tijdens het communicatieproces moet benadrukken en het volgen van de drie stappen van het door mij ontwikkeld brugmodel. Bij de houdingsaspecten horen bijvoorbeeld nieuwsgierigheid en oprechtheid. Het brugmodel is gebaseerd op het zoeken van waarden en belangen van de ander en van jezelf. Als je bij de eerste twee stappen weet welke waarde de ander en jij in contact met elkaar benadrukken en hoe die in concreet gedrag wordt vertaald en welke belangen een rol spelen en daarna ze allemaal afweegt, kun je gemakkelijker als derde stap een evenwichtig besluit nemen hoe je met de ander wilt omgaan. Om dit diversiteitsdenken te oefenen kun je concrete voorbeelden uit mijn boek gebruiken.”

In Nederland is momenteel de discussie gaande over hoe ver vrijheid van meningsuiting kan gaan. Wat vindt u van deze discussie?

“Ik vind persoonlijk dat vrijheid van meningsuiting geen grenzen kent. Iedereen heeft recht op zijn eigen mening, hoe dom, kleinburgerlijk of achterlijk die ook is. Maar mensen die bewust leugens gaan verspreiden en feiten gaan verdraaien om haat en geweld te zaaien, kun je niet ongestraft laten rondlopen. Dat zijn lopende tijdbommen. Die moet je ter verantwoording roepen en ook leren om te gaan met vrijheid van meningsuiting. Het ontkennen van de holocaust is geen mening maar een racistische provocatie. Vergelijk het met iemand die zich helemaal bezat aan vrijheid van meningsuiting en daarna mensen agressief bejegend. Die spreek je ook aan op zijn gedrag en sluit je desnoods tijdelijk op zodat die geen gevaar vormt voor de samenleving.”

Wilders wordt door veel moslims gezien als ‘vijand’. Zou u iets positiefs over hem kunnen zeggen?

“Wat positief is aan Wilders, is dat iedereen nu kan zien dat het extremisme niet bij een enkel geloof hoort, maar dat het bij iedere idioot wortel schiet. Ook mensen die helemaal niet in een God geloven. Wilders zit qua ideologie op dezelfde lijn als Osama Bin Laden. Het enig verschil is dat Wilders democratisch gekozen is en dat Osama zich opwerpt als vrijheidsstrijder. Als het gaat om hun gewelddadige communicatie, dan zitten ze weer op dezelfde golflengte. Wanneer Wilders schreeuwt dat de koran verboden moet worden, dan hoor ik Osama zeggen dat christenen en joden de vijanden zijn van de islam. Dit zwart/wit-denken hebben ze met elkaar gemeen. Daar waar Wilders wil opkomen voor behoud van de Nederlandse cultuur, wil Osama de islam verdedigen. Allemaal onzin natuurlijk, want het enige dat ze doen is zowel het Westen als de islam in een kwaad daglicht plaatsen. De verborgen agenda van deze twee duivels is negatieve aandacht genereren en vuurtjes opstoken tussen mensen.
Wat verder positief is, is dat hun radicale uitspraken ervoor zorgen dat mensen van verschillende culturen en achtergronden elkaar bewust opzoeken, met elkaar nieuwe vriendschappen sluiten om een gezamenlijke strijd te voeren tegen extremisten. De radicale rotte appels bereiken precies het tegenovergestelde in vergelijking met wat de nieuwe president van Amerika doet. Obama probeerde onlangs met zijn speech in Caïro het wantrouwen tussen Amerika en de moslimwereld weg te nemen. Dat doet hij overigens niet op de ouderwetse politiek correcte manier door te zwijgen over gevoelige onderwerpen of taboes. In die zin hanteert hij mijn brugmodel door in zijn speech te hameren op een gemeenschappelijke waarde als respect en gemeenschappelijke belangen. Dat vind ik mooi om te horen uit de mond van de machtigste man ter wereld.”

Youssef Azghari, ‘Aan de slag met diversiteit. Effectief communiceren met verschillende culturen’, € 19,50, ISBN: 9789024418343, Uitgeverij Nelissen. Klik hier voor meer informatie over dit boek.

U kunt gratis verder lezen

Klik deze melding weg via het kruisje. Maar goede artikelen schrijven kost geld. Steun daarom onze schrijvers en word al vanaf € 5 per maand Vriend/in van Nieuw Wij.

Ik lees eerst het artikel verder.
Greco Idema

Greco Idema

Eigenaar Bureau Intermonde

Greco Idema is eigenaar van Bureau Intermonde, een interreligieus advies- en organisatiebureau. De afgelopen jaren ontwikkelde hij (soms …
Profiel-pagina
Al 41 reacties — praat mee.