In 2005 richtte je WOMEN Inc. op, wat doet de organisatie?

“Als organisatie hebben we vier thema’s gemarkeerd waar kansenongelijkheid tussen mannen en vrouwen, genderongelijkheid, in Nederland nog het grootst is: werk, geld, gezondheid en media. Ons doel is dat binnen tien jaar genderongelijkheid rond deze thema’s niet meer bestaat. Bijvoorbeeld dat er geen loonkloof meer is en dat zowel mannen als vrouwen kunnen rekenen op goede gezondheidszorg.”

Wat is kenmerkend voor de aanpak van WOMEN Inc.?

“Na vijftien jaar hebben we de ultieme scherpte aangebracht in onze missie om vrouwenemancipatie te versnellen in Nederland. We hebben recentelijk een ‘theory of change’ ontwikkeld: een routekaart met stappen hoe wij de emancipatie binnen tien jaar willen versnellen. Dit pakken we op drie niveaus aan: op macroniveau kijken we naar de invloed van wet- en regelgeving en spreken we de overheid aan, op mesoniveau werken we samen met professionals en organisaties die verandering in gang kunnen zetten en op microniveau gaan we in gesprek met individuen, met vrouwen en mannen zelf. Daarnaast zijn we ook ambitieuzer en ongeduldiger dan ooit in onze doelstellingen en missie, dat het voor je kansen niet uitmaakt of je een jongetje of meisje bent. Er zijn in de afgelopen vijftien jaar al veel stappen in de goede richting gezet, maar er is ook nog veel werk aan de winkel. Want als we in dit tempo door zouden gaan zou het nog honderd jaar duren voor vrouwen en mannen gelijke kansen hebben, dat vinden wij niet acceptabel.”

Janet-Vaessen_WOMEN Inc
Jannet Vaessen Beeld door: Robin de Puy

Wat zou je zeggen dat de grootste verandering is geweest binnen de organisatie sinds de oprichting?

“Dat we nu extra focus leggen op het macroniveau, dus op de overheid. Daar ligt op het gebied van wet- en regelgeving de grootste achterstand. De regering heeft namelijk nooit een duidelijk en samenhangend beleid gevoerd om gendergelijkheid te bevorderen in Nederland. Al helemaal als je dit met andere landen vergelijkt valt dat op. In bijvoorbeeld Engeland en Finland wordt gelijke beloning tussen mannen en vrouwen wettelijk geregeld door de regering. Je ziet dat de overheid in zekere zin toch normen creëert. Als zij niet genoeg doen met wet- en regelgeving, dan voelen werkgevers zelf ook minder de noodzaak het bestaande systeem te doorbreken en is dit voor vrouwen zelf moeilijker.

Neem het Nederlandse kinderopvangsysteem als voorbeeld. Uit onderzoek van WOMEN Inc. en Ouders van Nu blijkt dat een toegankelijker en goedkoper kinderopvangsysteem leidt tot een meer gelijke werk-zorgverdeling tussen ouders. De verantwoordelijkheid ligt in eerste instantie dus bij de overheid om dit te regelen, dan kunnen we pas echt vooruitgang boeken op dit gebied.”

WOMEN Inc. richt zich vooral op vrouwen. Hoe verhoudt de uitsluiting van vrouwen zich volgens jou tot uitsluiting van andere groepen, zoals mensen van kleur of mensen met een beperking?

“Dat vind ik vanaf het begin al een hele interessante vraag. Als we uitsluitingsmechanismen willen aankaarten en stoppen, moet er niet zozeer iets aan de groepen die met uitsluiting te maken krijgen veranderen, maar aan het systeem wat hen tot minderheid maakt en hen uitsluit. Dat mechanisme werkt namelijk altijd hetzelfde. Ik zeg wel eens dat we met een meerderheid van minderheden zijn. Daarmee bedoel ik dat als je alle minderheidsgroepen bij elkaar optelt – zoals mensen van kleur, mensen met een beperking en LHBTQIA+ personen – zij procentueel gezien een meerderheid vormen. De mensen in besluitvormende posities bepalen de norm en dus ook wie in- of uitgesloten worden. Omdat vrouwen, mensen van kleur en mensen met een beperking op dit moment niet altijd vertegenwoordigd zijn in de besluitvormende posities, krijgen ze sneller te maken met uitsluiting.”

Je geeft aan dat die in- en uitsluitingsmechanismen hetzelfde zijn en dat dit op een systemisch niveau aangepakt moet worden, maar denk je niet dat specifieke ervaringen van mensen die te maken krijgen met die in- en uitsluitingsmechanismen dan verloren gaan?

“De mechanismen zijn hetzelfde, maar uiten zich in andere domeinen en op andere momenten. Een witte vrouw krijgt bijvoorbeeld alleen te maken met seksisme, terwijl een zwarte vrouw naast seksisme ook met racisme te maken krijgt. Daarom moet er allereerst erkenning komen voor specifieke ervaringen van verschillende groepen. Als de erkenning er is, dan kunnen deze specifieke uitdagingen gekoppeld worden aan de generieke kernboodschap over die grotere en systemische mechanismen van in- en uitsluiting. Die combinatie, daar ligt de oplossing.”

iedereen-inc_cover

Er is net een tweede druk uit van je boek IEDEREEN Inc.: Hoe in-en-uitsluiting werkt en hoe je dat kunt beïnvloeden. Waarom heb je dit boek geschreven en waarom wilde je dat er nu een tweede druk kwam met een nieuw epiloog?

“In eerste instantie werd ik gevraagd door uitgeverij Prometheus om dit boek te schrijven, omdat WOMEN Inc. op dat moment 10 jaar bestond en ze ons een interessante organisatie vonden. Toevallig was dat ook precies het moment dat mijn hoofd vol gedachten en ideeën zat en ik niet de tijd had die te ordenen. Dus ik vond het schrijven van het boek een manier om al die gedachten af te maken. Nu zijn we 5 jaar verder sinds het boek verscheen en in die tijd zag ik de samenleving steeds veranderen en werden gesprekken over  in- en uitsluitingsmechanismen steeds meer zichtbaar in het maatschappelijk debat. Een uitgelezen moment om mijn standpunt in te brengen: dat zonder wet- en regelgeving of beleid, dingen niet structureel veranderd kunnen worden. Dit wilde ik scherp op papier zetten, om zo hopelijk het gesprek over in- en uitsluiting verder te helpen.”

Wat is er naar jouw idee in de afgelopen 5 jaar, sinds je het boek schreef, veranderd?

“Ik las ooit een mooi zinnetje over geschiedenis: “Yesterday’s questions, are today’s common sense and tomorrow’s nonsense.” Volgens mij wil dat zeggen dat er een bepaalde cyclus is, waarbij nieuwe ideeën langzaam geaccepteerd worden door de samenleving. Zo las ik bijvoorbeeld ooit een artikel over een Nederlandse journalist afkomstig uit het Midden-Oosten, die steeds waarschuwde voor wat er tijdens oorlogen in die regio zou gaan gebeuren. Haar waarschuwingen werden niet gehoord of serieus genomen, maar kwamen wel uit. Het kan dus frustrerend zijn voor pioniers dat het zo lang duurt voor onderwerpen die zij al langer agenderen, pas veel later common sense worden. Maar ik vind de huidige tijd wel heel interessant. Die in- en uitsluitingsmechanismen worden steeds specifieker benoemd en besproken, denk bijvoorbeeld aan #MeToo, de massale Black Lives Matter protesten van vorig jaar en de invloed hiervan. Alle dingen waar ik me (en vele anderen met mij) al heel lang druk over maak, zoals gendergelijkheid, liggen nu meer aan de oppervlakte dan vroeger. De uitdaging is nu hoe je blinde vlekken agendeert bij mensen in leidinggevende posities. Zij veroorzaken (onbewust) ongelijkheid en kunnen die dus ook besluiten die actief te gaan terugdringen.”

Je geeft heel duidelijk aan dat de overheid nu aan zet is. In het licht van deze uitspraak: Hoe zie jij de uitslagen van de afgelopen verkiezingen, was je blij toen je 18 maart wakker werd?

“Een week lang was ik een beetje zoekende in mijn hoofd: wat is er nou gebeurd? In ieder geval viel het natuurlijk op dat er sinds deze afgelopen verkiezingen meer vrouwen in de Tweede Kamer zitten. Het is belangrijk dat meisjes en vrouwen rolmodellen in de politiek hebben. Zoals Sigrid Kaag, zij is echt als rolmodel naar voren gekomen in deze verkiezingen. Zij heeft zo goed het seksisme in de politiek aangekaart, door dit steeds heel feitelijk te benoemen en bespreken. Dat vind ik heel knap, want als vrouw krijg je ook nog te maken met allerlei stereotype beelden over het hebben van kinderen en een carrière en over je uiterlijk. Dat vraagt veel van iemand.”

Er wordt op dit moment een nieuwe regering gevormd, wat moet volgens jou echt een prioriteit zijn voor het volgende kabinet?

“Deze formatieperiode is een spannende tijd. Ik hoop dat het punt van kansenongelijkheid en in- en uitsluiting wordt meegenomen in het regeerakkoord. WOMEN Inc. is van mening dat dit politieke partijen overstijgend is en we hebben daarom een brief geschreven naar Tjeenk Willink met 40 andere organisaties om hem op te roepen dit vast te leggen in het regeerakkoord. Want ik denk dat we systemische mechanismen van in- en uitsluiting kunnen aanpakken, als we de verbinding zoeken tussen mensen die worden gediscrimineerd door uitsluitingsmechanismen op basis van bijvoorbeeld hun gender, huidskleur, beperking en seksuele oriëntatie. Wat deze groepen namelijk gemeen hebben, is dat ze zich hard maken om in- en uitsluitingsprocessen tegen te gaan. Hun roep om actie vanuit de overheid wordt dan ook steeds luider. Als we daarin samenwerken en dit opgenomen wordt in het regeerakkoord, kun je dit probleem structureel aanpakken.”

Wat is het doel van WOMEN Inc. op macro level voor de komende regeerperiode? 

“We hebben als WOMEN Inc. Het Gendergelijkheid Stemadvies opgesteld voor de afgelopen verkiezingen. Hiervoor hebben we onderzoek gedaan naar of en hoe politieke partijen aan de slag willen met gendergelijkheid in de volgende regeerperiode. Zo bleek uit ons stemadvies dat veel partijen voor (bijna) gratis kinderopvang, het dichten van de loonkloof en quota voor een betere representatie van vrouwen in topposities zijn. Dus ik hoop dat dit ook vastgelegd gaat worden in het regeerakkoord. Daarnaast hoop ik dat we met WOMEN Inc. ook de vertaalslag kunnen maken naar partijen die op bepaalde punten nog niet zo goed scoorden, zodat ook zij aan de slag gaan met gendergelijkheid. Dit vraagt om een wederzijdse uitwisseling tussen WOMEN Inc. en deze partijen.”

NieuwWij richt zich specifiek op de vraag hoe een nieuwe samenleving, eentje waarin iedereen zich thuisvoelt, eruit kan zien. Hoe ziet zo’n samenleving er volgens jou uit?

“Kijkend vanuit WOMEN Inc. zou dat betekenen dat het voor je kansen niet uitmaakt of je een jongetje of meisje bent. Dat zou concreet inhouden dat je bij je geboorte niet gelijk een roze of een blauw mutsje op krijgt, waardoor er meteen allerlei stereotiepe ideeën over je gevormd worden. Op school betekent dit dat er niet op basis van je gender een bepaald studieniveau wordt verwacht of je een bepaalde studierichting op wordt geduwd. En dat je als meisje niet consequent op je uiterlijk beoordeeld wordt en als jongen alleen maar de kost mag winnen. Helaas leven we nog niet in zo’n samenleving en daarom is er werk aan de winkel voor mensen in besluitvormende posities: zij moeten nu ook echt in actie komen in navolging van wat er door pioniers en minderheden al wordt geagendeerd.”

Dit interview is oorspronkelijk geplaatst op 21 mei 2021 en opnieuw gepubliceerd in het kader van de Nieuw Wij Zomerherhalingen.

U kunt gratis verder lezen

Klik deze melding weg via het kruisje. Maar goede artikelen schrijven kost geld. Steun daarom onze schrijvers en word al vanaf € 5 per maand Vriend/in van Nieuw Wij.

Ik lees eerst het artikel verder.
Logo_Personen

Redactie Nieuw Wij

Heeft u ook een nieuwstip? Of wilt u zelf publiceren? Laat het ons weten via de contactpagina.
Profiel-pagina
Al 2 reacties — praat mee.