Hoe kijkt het jodendom volgens jou in het algemeen aan tegen seksualiteit?
“Voor je deze vraag kunt beantwoorden is het belangrijk te benoemen dat er diverse vormen van jodendom zijn. Van ultra-orthodoxe groepen tot liberalen, die seksualiteit op hun eigen manier beleven. Als je echter naar de heilige teksten (Tora, Talmoed, etc.) kijkt, wordt er bijzonder positief naar seksualiteit gekeken. Hoewel seks primair voor de voortplanting is, wordt het belang van genot ook benadrukt. Alleen als je goede, uitbundige seks hebt komt de sjechina, een extra goddelijke aanwezigheid, in je huwelijk. Ook staat het orgasme van de vrouw voorop. Als de vrouw geen goed seksleven heeft, mag ze een scheiding aanvragen van haar man.”
Zijn er ook taboes? Zo ja welke?
“Dit verschilt per stroming. Traditioneel gezien is seks buiten het huwelijk taboe. (Mede) hierom is homoseksualiteit ook niet toegestaan. Een andere reden hiervoor is dat je het zaad niet mag verspillen. Bij het liberale jodendom is homoseksualiteit echter wel toegestaan. Zo bestaat er de Brit Ahava, het verbond van liefde, dat geldt als een joods homohuwelijk. Ook hebben de meeste jongeren wel seks voor het huwelijk en wordt daar ook niet moeilijk over gedaan.
Een ander taboe in het traditionele jodendom is seks tijdens de menstruatie van de vrouw en in een periode van 7 dagen daarna. De vrouw moet na deze periode in het rituele bad, het mikwe, pas daarna mag ze weer seks hebben met haar man. Dit vanwege de reinheidswetten. In de praktijk betekent dit dat je de helft van de maand geen seks hebt. Dit zou o.a. zijn om je huwelijk ‘vers’ te houden. Seks blijft zo iets bijzonders. De tijd waarin je wel seks mag hebben wordt dan specialer en het verlangen wordt opgebouwd. In de praktijk zijn er, buiten de orthodoxie, niet heel veel joodse vrouwen die zich hieraan houden.”
Zijn er ook aanbevelingen? Zo ja welke?
“Zeker, allereerst moet seks leuk en bevredigend zijn. Beide partners zouden ervan moeten genieten en het mag alleen gedaan worden als beide partners het willen. Wel staat in de Misjna dat je als man seks maar een beperkte tijd mag weigeren. Hierna moet de man de vrouw een boete betalen…
Als beide partners seks willen, is alles mogelijk zolang er maar geen zaad verspild wordt. Het is juist een aanbeveling om nieuwe dingen te proberen en niet alleen klinisch voor de missionaris-houding te gaan. Vooral op de sjabbat en in het bijzonder vrijdagavond, wordt het hebben van intimiteit en seks warm aanbevolen. Joden geloven dat de Sjechina (aspect van het goddelijke) dan aanwezig is en deze intimiteit dus een extra bijzondere betekenis heeft. Ook als er geen kinderen( meer) gekregen kunnen worden wordt seks aanbevolen.”
Waarin verschilt de visie op seksualiteit binnen het jodendom met die van het christendom en de islam?
“In alle tradities draait seks voornamelijk om voortplanting. ‘Gaat heen en vermenigvuldigt u’. Binnen het jodendom is er echter veel minder dan bij de andere godsdiensten een taboe op seks. Er wordt over gepraat, ook bijvoorbeeld in de voorbereiding op het huwelijk. Je gaat dan zitten met de rabbijn of de vrouw van de rabbijn en krijgt lessen over wat wel en niet kan en mag. Een ander groot verschil zijn mijns inziens de rechten van de vrouw. Zij mag – natuurlijk binnen redelijkheid – altijd weigeren en haar genot staat voorop. Een man moet altijd eerst denken aan haar genot en dan pas aan dat van zichzelf. Binnen andere geloven kan de vrouw niet altijd weigeren en lijkt haar genot minder voorop te staan.”
Wat weet jij van het gerucht over ultra-orthodoxe joden, die het door een gat in een laken zouden doen?
“Dit is een zeer hardnekkige, stigmatiserende mythe die geen basis kent in de realiteit. Natuurlijk zullen er in de strikt orthodox-joodse gemeenschappen meer gevoeligheden zijn rondom seksualiteit, omdat er in het dagelijks leven misschien meer scheiding is tussen de seksen. Maar ook binnen de strikte orthodoxie neemt naast voortplanting genot een belangrijke plaats in. En een laken met een gat is daarbij weinig stimulerend of aanbevelenswaardig.”
Wat zijn de rechten en plichten van de vrouw en de man?
“Volgens de traditionele lezing moet de vrouw zichzelf aantrekkelijk houden voor haar man. Zij moet ervoor zorgen dat hij niet afgeleid wordt tijdens de seks en aan andere vrouwen gaat denken. Ook is zij verantwoordelijk voor haar eigen ‘reinheid’, dus het in de gaten houden wanneer ze ongesteld is en in het rituele bad moet.
Haar rechten zijn dat ze altijd recht heeft op seks en op een orgasme. Als zij wil, moet de man het haar in principe – naar redelijkheid – geven. Andersom mag zij makkelijker weigeren. Het gaat zelfs zo ver dat in de Misjna een hele uitleg staat over welk beroep een man moet hebben om het langst seks te mogen weigeren en dat als een man bijvoorbeeld schipper wil worden en dus lange tijd van huis is, hij toestemming daarvoor moet vragen aan de vrouw. Hoe minder zwaar een beroep fysiek is, des te hoger de aangeraden seksuele frequentie volgens de Misjna.”
Is seks een zonde in het Jodendom of juist absoluut niet?
“Seks binnen het huwelijk is absoluut geen zonde. Seks is iets wat gevierd moet worden en het huwelijk sterker maakt. Er moet van genoten worden en is belangrijk. Seks buiten het huwelijk wordt traditioneel gezien afgekeurd. Al is in het ‘moderne’ jodendom ook seks buiten het huwelijk niet uitzonderlijk. Zoals een rabbijn ooit tegen mij zei: ‘Je moet wel weten of het ook op dat gebied klikt voor je met elkaar trouwt.'”
Hoe zit het met homoseksualiteit?
“Traditioneel wordt homoseksualiteit afgekeurd in het jodendom. Er staat in de Tora dat je niet mag liggen met een man zoals je met een vrouw ligt. Ook is er een verbod op het verspillen van zaad. Hierom zou je misschien kunnen concluderen dat lesbische vrouwen wel in de lijn van de Tora vallen. Binnen het orthodoxe jodendom wordt dit nog gevolgd en is homoseksualiteit officieel afgekeurd. Wel is mij een aantal openlijk homoseksuelen bekend dat een functie vervult in de orthodoxe gemeenschap, zonder dat daar moeilijk over gedaan wordt. Dit verschilt ook weer per orthodoxe gemeente.
Binnen het liberale jodendom is homoseksualiteit geen probleem. Er zijn meerdere openlijk homoseksuele leden, er is een lesbische rabbijn en sinds enkele jaren is er ook een Brit Ahava, vrij vertaald: het verbond van liefde, een vorm van homohuwelijk.”
Het boek Kosher Sex van de orthodoxe Amerikaanse Rabbijn Boteach was een hit. Wat is hier zo vernieuwend aan?
“Het algemene beeld van joden en seks is helaas vaak de mythe van het eerdergenoemde laken. Seks zou iets vies en zondigs zijn wat alleen nut heeft voor de voortplanting. Boteach verbreekt dit beeld geheel en beveelt juist een uitbundig seksleven aan. Hij benadrukt hoe belangrijk het seksleven is voor het behoud van een gezond huwelijk. Dit is in principe niet vernieuwend want het valt te lezen in de oude teksten. Het is alleen vernieuwend dat een orthodoxe rabbijn dit zo openlijk, in de media, promoot. Juist vanwege het negatieve beeld wat er bestaat over joden en seks.”
Wat is de link tussen spiritualiteit en seks in het jodendom?
“Seks wordt in de teksten beschreven als een spirituele ervaring. Het brengt mensen nader tot elkaar. Zonder seks krijg je de sjechina, de goddelijke aanwezigheid, niet in je huwelijk. Het wordt gezien als de beste benadering van de beleving van verbinding met het goddelijke.”
Wat kunnen we leren van het jodendom voor ons eigen seksleven?
“Ik denk dat we hiervan kunnen leren hoe belangrijk oprechte intimiteit en seksualiteit is in een relatie. Door seks kom je nader tot elkaar en leer je elkaar op een geheel ander niveau kennen. Het werkwoord in de Tora voor ‘leren kennen’ in het Hebreeuws betekent niet voor niets tevens ‘de liefde bedrijven’. Seks draait niet alleen om voortplanting, maar juist om het verkrijgen van die diepere band. Het is iets moois, iets heiligs, niet iets vies.”
Wat vind je persoonlijk mooi aan hoe het jodendom met seks omgaat en wat staat je hieraan tegen?
“Ik vind het heel mooi dat de vrouw zoveel rechten heeft in het jodendom. Zij wordt beschermd als zij niet wil of niet kan en haar genot staat centraal. Het is bijzonder dat dit zo benadrukt wordt in teksten die geschreven zijn in een tijd waarin een vrouw toch minder belangrijk en zelfs ondergeschikt aan haar man was.
Moeilijk vind ik nog de problemen met homoseksualiteit binnen het traditionele en orthodoxe jodendom. Voor mij is liefde tussen twee volwassen beschikbare mensen nooit fout. Ik denk dat iedereen zichzelf zou moeten kunnen zijn, ook en misschien wel juist op dit vlak.”
Ik vind “seksualiteit” die hier beschreven wordt in het Jodendom, zeer duidelijk beschreven.
Ik wist dat de vrouw zeer gewaardeerd wordt binnen het Jodendom. En ook op het gebied van seksualiteit vind ik dat eerst de vrouw tot haar recht komt, en de man komt altijd wel tot zijn recht. Ik heb me altijd geprobeerd om aan de goddelijke aanwijzing te leven en dat valt niet altijd mee.
Bedankt u voor deze uiteenzetting in dit schrijven.
Groet, M.Valk.
ok.