“Keuzevrijheid is een essentiële levenskwestie”

Wat is Al Nisa?

“Al Nisa is een moslimvrouwenorganisatie, opgericht door Amsterdamse moslimvrouwen vanuit de behoefte informatie uit te wisselen. Ze organiseerden ontmoetingen, wat door vrouwen in andere steden werd overgenomen. Die vroegen ons weer ondersteuning, waardoor we een landelijke organisatie werden. We zijn nog steeds de enige landelijke moslimorganisatie die zich op alle in Nederland wonende moslima’s richt.”

Wat waren de oorspronkelijke doelstellingen van Al Nisa?

“Het verstrekken van informatie over de islam, zoveel mogelijk los van één specifieke, culturele achtergrond. Vanaf het begin werd er een informatiekrantje uitgegeven, en dat bestaat nog steeds. In 1987 gaf Al Nisa het boek De positie van de vrouw in de Islam uit, van Sajidah Abdus Sattar. En de informatie wordt nu verspreid via het maandblad, een jongerenblad, een kinderblad en via lezingen, workshops, e-mail en telefoon.”

Al Nisa is in eerste instantie opgericht voor Nederlandse vrouwen die zich tot de islam hebben bekeerd. Zijn hun behoeftes niet heel anders dan die van veel jonge moslima’s van nu?

“Al Nisa moedigt vrouwen aan hun eigen weg te zoeken en te vinden. Dat we onszelf en anderen daarbij vragen durven stellen, is goed voor onze ontwikkeling. Wij erkennen verschillen in mening en beleving, en willen ook positieve gevolgen daarvan benadrukken door vrouwen uit te nodigen om met elkaar te praten over de beschikbare informatie en ervaringen. Wij willen vrouwen stimuleren om zichzelf te ontwikkelen ten aanzien van de islam, de positie van vrouwen in de islam en de positie van moslima’s in de Nederlandse samenleving.”

Waarom is dat nodig?

“De huidige maatschappij vraagt – meer dan in het verleden – in sterke mate om zelfstandigheid, participatie en de ontwikkeling van competenties die daarvoor nodig zijn. Daarnaast zijn de behoeften van de moslimvrouwen en -meiden ook niet meer dezelfde. Er is in mindere mate behoefte aan kennisoverdracht, maar meer aan kennisverdieping en begeleiding bij persoonlijke ontwikkeling. Ik denk dat bekeerde moslima’s meer behoefte hebben aan informatie en begeleiding bij het zoeken van hun weg in de islam en de moslimgemeenschap, maar dat het op dit moment ook geboren moslima’s zijn die op eigen wijze hun weg daarin zoeken. In dit opzicht komen beide ‘groepen’ vrouwen dus samen.”

In welk opzicht zijn diverse generaties moslima’s verschillend van elkaar?

“Ieder tijdperk drukt haar eigen stempel op de vrouw van die tijd. Het thema emancipatie leeft vooral bij vrouwen van de tweede en verdere generatie. Moslimvrouwen van de eerste generatie migranten zijn vooral bezig geweest met het overleven in de nieuwe samenleving en daarna met het zoeken naar een eigen plek daarin. Maar ook bij hen zien we dat steeds meer vrouwen werken aan zelfontplooiing, ontwikkeling van talenten en een zelfstandig leven. Emancipatie is zo een thema dat door de generaties heen een rol speelt, maar steeds in andere vorm en maat.”

Hoe ziet u de toekomst van de emancipatie van moslima’s in Nederland?

“Moslima’s in Nederland zijn actieve, participerende en zelfbewuste burgers. Er zijn verschillende vormen van emancipatie: je hebt maatschappelijke, maar ook religieuze emancipatie. In laatstgenoemde categorie valt nog wel iets te winnen, bijvoorbeeld wat betreft de participatie van vrouwen in religieuze organisaties en besluitvormingsprocessen. Het heersende beeld is helaas nog wel dat het vooral moslimvrouwen zijn die zich moeten emanciperen of nog achterlopen. Het laatste rapport over integratie van het SCP laat genuanceerdere cijfers zien.”

Hoe ziet u het contact tussen Nederlandse bekeerlingen en vrouwen die uit een oorspronkelijk islamitische milieu komen?

“Religie is de belangrijkste bindende factor. Wij streven ernaar los van culturele kaders te informeren over religie, wat de verbinding tussen moslima´s uit verschillende culturen alleen maar sterker maakt. Verschillen zijn vooral te zien in bepaalde culturele uitingen, zoals de manier van dragen van een hoofddoek of de dag waarop begonnen wordt met vasten. Over bepaalde onderwerpen kunnen dan ook stevige discussies ontstaan. Binnen Al Nisa is er echter altijd ruimte voor diversiteit.”

Wat willen en kunnen jullie specifiek bijdragen aan de emancipatie van vrouwen?

“Moslimvrouwen en hun positie in de samenleving blijven versterken door het stimuleren van bewustwording en verdieping in hun positie in de islam, het vergroten van kennis en vaardigheden, maar ook door de gezamenlijke geloofsbeleving en het verbinden van moslima’s.”

Hoe staat Al Nisa tegenover mensen die bij de organisatie betrokken zijn, maar zich toch tot bijvoorbeeld het christendom bekeren?

“Al Nisa heeft geen leden, iedereen is welkom. Aankondigingen van activiteiten verspreiden we onder veel mensen en niet alleen onder moslima’s. Wij zijn er niet om vrouwen te bevestigen in dan wel afkeuren van hun keuze, maar bieden op een open manier informatie, op basis waarvan vrouwen zelf keuzes maken.”

Hoe zien jullie de keuzevrijheid om van religie te veranderen?

“Ik denk dat de meeste vrouwen die van religie veranderen dit heel weloverwogen doen en in die overweging ook meenemen dat de mogelijkheid bestaat dat men negatief kan reageren op die keuze. Dat geldt voor zowel vrouwen die zich bekeren tot de islam als vrouwen die zich bekeren tot een andere godsdienst. Er zullen altijd mensen zijn die onbegrip hebben voor deze keuze en niet weten hoe ze daarmee om moeten gaan, daar houd je als bekeerling rekening mee. Die beproeving kan best zwaar zijn. Uiteindelijk gaat het er echter om dat de persoon die de keuze maakt zelf achter zijn keuze staat en daar een beter leven door kan leiden.”

Wat betekent keuzevrijheid voor u persoonlijk?

“Keuzevrijheid is voor mij een essentiële levenskwestie. Ik vind het erg belangrijk om al mijn keuzes vrij en weloverwogen te nemen. Dat is uiteraard niet gemakkelijk, vooral als het gaat om keuzes die van invloed zijn op de rest van je leven. Ik denk dan aan carrière, relaties, religie of grote aankopen. Al van jongs af aan vind ik het belangrijk dat alles wat ik doe, ik zélf wil doen. Als ik bijvoorbeeld vroeger van plan was om na het eten af te wassen en mijn moeder zei dat ik móest afwassen, liep ik eerst twee rondjes door het huis, deed wat anders en ging dan pas afwassen. Om voor mezelf duidelijk te hebben dat ik afwas omdat ik het zelf wil en niet omdat het moet van mijn moeder. Al Nisa is daarin voor mij een geschikte organisatie, juist omdat het vrouwen stimuleert om na te denken over en sterkt in de eigen keuze, zowel wat betreft religie als andere zaken in het leven als vrouw.”