Zenmeditatie – is dat niet gewoon zitten en nietsdoen?
“Zen is enerzijds een levensweg of filosofie en anderzijds een praktijk, een oefening. Het gaat erom dat je leert denken wat je wilt denken. En dat doe je inderdaad door te zitten en ‘niets’ te doen. Zen is deels zo banaal als het maar zijn kan. Zo hebben veel mensen last van een moeilijke stoelgang. Als je mediteert komt je hele lijf tot rust; ook je stoelgang. En als die goed is, heb je waarschijnlijk ook minder last van hoofdpijn. Het is een holistische benadering. Mediteren an sich is niet de oplossing voor alles, maar is wel heel belangrijk voor een evenwicht tussen lichaam en geest.”
Moet je boeddhist zijn om zen te kunnen beoefenen?
“Hoewel ik zelf in Japan op zoek ben gegaan naar de roots van zen, is dat geen voorwaarde om het te beoefenen. Zo heb ik katholieke pastores en gereformeerde dominees in mijn groepen. Die moeten wat mij betreft vooral katholiek en gereformeerd blijven. Zen komt uit het boeddhisme voort zoals yoga uit het hindoeïsme voortkomt. Je kunt die dingen vandaag de dag prima doen zonder hindoe of boeddhist te zijn. Zo had ik een keer een islamitische dame in mijn training, die mediteerde naast haar reguliere gebeden. ‘Ik wordt er rustig van’, zei ze. Dat kan dus ook.”
Waarom is zen zo belangrijk voor u?
“Ik merk dat als ik een of twee weken niet mediteer, ik snel weer terugval in mijn ‘oude ik’: iemand die snel geïrriteerd is. Vroeger dacht ik: ‘Nu heb ik vakantie en mediteer ik lekker niet.’ Waarop ik prompt ruzie kreeg met mijn vrouw. (lacht) Daarom mediteer ik nu ook als ik op vakantie ben. ‘Verslaafd’ wil ik het niet noemen. Als mensen me dat vragen, vergelijk ik het met tandenpoetsen. Weinig mensen vinden het heel leuk, maar bijna niemand moet er aan denken het een paar dagen niet te doen. Je zou zen als een vorm van geestelijke hygiëne kunnen zien.”
Is meditatie een vorm van spiritualiteit?
“Absoluut! Ik definieer spiritualiteit als het in contact treden met God, de oerenergie, bron van alle bestaan of hoe je het ook wilt noemen. Al onze gedachten en bezorgdheden blokkeren ons ‘lijntje’ naar boven dan wel naar binnen. Door te mediteren zorg je ervoor dat je letterlijk met minder dingen bezig bent, waardoor er meer contact met die diepe laag in jezelf is. Je bent dan niet langer gebonden aan je angsten en verlangens. Ik noem dat ‘eenheidsbewustzijn’, maar afhankelijk van de traditie waarin je geworteld bent, kun je het ook een mystieke ervaring noemen. Voor mij is een gelukkig mens tegelijk een spiritueel mens.”
Heeft zen een ethiek?
“Zoals ik al zei: zen is leren denken wat je wilt denken. Zodat je kunt doen wat je wilt doen. We gaan er vanuit dat we rationele wezens zijn, dat we overdenken wat we gaan doen. Die redenering doortrekkend kun je stellen dat zuiverder denken ook zuiverder handelen met zich meebrengt. Hoe dieper je in contact bent met je innerlijk, hoe beter je bent afgestemd op de mensen in je omgeving. Van daaruit kun je de dingen doen die op dat moment het meest passend zijn. Daarnaast is zen verbonden aan de boeddhistische ethiek, waarin vriendelijkheid en mededogen centraal staan.”
Is zen een kind van dit individualistische tijdperk?
“Nee, ik denk dat voor alle religieuze tradities meditatie altijd belangrijk is geweest. De reden dat zen zich nu in zoveel belangstelling in de westerse wereld mag verheugen, is dat het enerzijds heel praktisch is en anderzijds wars van dogma.”
Wat voor soort managers staan open voor uw zentrainingen?
“Over het algemeen doen bedrijven het om hun personeel beter te laten functioneren of om hen beter met stress te laten omgaan. Ik heb het een keer meegemaakt dat de directeur van een bedrijf het vergroten van de omzet als direct doel benoemde. Het werd een hele leuke cursus, die inderdaad de omzet verhoogde. Na afloop werd er geëvalueerd. De laatste zin van deze rapportage luidde dat er sinds de workshop een ‘stuk meer gelachen werd’. Je ziet dat mensen die beter in hun vel zitten ook betere service verlenen en meer lol hebben in hun contact met klanten. Aandacht, contact en concentratie – dat zijn de sleutelwoorden.”
Voor meer informatie: www.zen.nl.
