De CCME is volgens Minderman een enorm Europees netwerk. “We proberen meer dan honderd organisaties te verbinden en te activeren. Daarnaast hebben wij ook het mandaat van de Europese kerken om de lobby richting EU-instituties vorm te geven. Waarom we dit doen? Er is geen keuze: vluchtelingenwerk is kerkenwerk. Wij heten de vreemdeling welkom en helpen mensen in nood. En we staan aan het begin van een periode waarin migratie veel belangrijker gaat worden. De kerken willen samenwerken in de opvang van mensen, de lobby naar de wetgevers en als tegenwicht tegen de populistische stromingen die gericht zijn op uitsluiting.”
Kun je kort toelichten wat ‘Safe Passage’ inhoudt, zoals onder meer ontwikkeld in Italië door Waldenzen en Sant’Egidio?
“De CCME heeft in 2016 een aantal specifieke programma’s voor vluchtelingen gebundeld onder één titel: Safe Passage. In beginsel zijn het programma’s die van begin tot eind groepen vluchtelingen begeleiden. De Italiaanse Humanitarian Corridors zijn er het bekendste voorbeeld van: specifieke hulpbehoevende groepen worden geformeerd in Libië, Libanon of Syrië en daarvoor wordt apart een programma gemaakt: van screening, de reis, de visa, de opvang door gemeente, kerk, vluchtelingenwerk en maatschappelijk werk. Er zijn ook andere voorbeelden die er veel op lijken in Duitsland, Canada, Verenigd Koninkrijk en België. Het gaat om heel specifieke probleemgroepen die buiten de formele toelatingsquota vallen om formeel te worden toegelaten en door een regio of stad worden opgehaald en opgevangen.”
Kan dit een voorbeeld zijn voor Nederland? Zo ja: hoe, waarom en door wie?
“Dat zou heel goed kunnen maar een feit is dat Nederland niet eens voldoende visa afgeeft voor de afgesproken quota, laat staan dat we de illusie hebben dat daarenboven nog mensen worden toegelaten. De huidige regering is overigens wel iets soepeler van toon – we kunnen als kerken goed overleg voeren – maar we staan nog heel ver af van de situatie dat bijvoorbeeld Deventer een bus uit Lampedusa kan laten komen. In Nederland zijn we wél meters aan het maken op de regionale samenwerking, onder andere door het project Kleinschalige Asielcentra in Nederland (Project KAN) en de Thuisgevers. Helaas helpt dat vooralsnog alleen degenen die zich in Ter Apel hebben aangemeld of reeds door de toelatingsprocedure zijn gekomen. Het zou zo mooi zijn als we de mensen die al bijna acht jaar in de Griekse of Cypriotische kampen wonen een perspectief zouden kunnen bieden! Om maar te zwijgen van de mensen die buiten de EU-grenzen in kampen verblijven.”
Wat heeft je geraakt tijdens bezoeken aan opvangprojecten van zusterkerken en ngo’s in het buitenland?
“De uitzichtloosheid van de vluchtelingen: gevlucht uit een oorlog kom je in Europa in nieuwe problemen. Kampen, detentie, gevangenissen in Griekenland en Polen. Geen huis, geen werk, geen toekomst. Kinderen zonder school. Gezinnen zonder perspectief: nul, echt nul. En de hardheid – ja soms wreedheid – van grenswachters, migratiefunctionarissen of regelrechte knokploegen. Er liggen inmiddels al bijna net zoveel doden op de Balkan als in de Middellandse Zee. Pushbacks vinden rondom én in de EU plaats.”
Wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen dat vluchtelingen een safe passage krijgen en niet de gevaarlijke pushbacks?
“Het begint met de erkenning dat migratie bij het leven hoort en dat we met hekken niemand tegen houden. Dat erkennen we wel voor de 90 procent immigranten in Nederland of de EU, niet voor de 10 procent vluchtelingen. Het tweede is dat de EU de 150.000 mensen in de kampen in het Zuiden nu echt gaat verdelen of een vergelijkbare kans geeft als de Oekraïners: ten opzichte van de 6,5 miljoen Oekraïners is die rechtsongelijkheid niet meer vol te houden. En dan kunnen we vervolgens met elkaar het gesprek aan wat we gaan doen met de toekomstige (klimaat)vluchtelingen: de grootste groep die op drift gaat in de geschiedenis vanwege een klimaat dat door het Westen is gecreëerd. Kortom, we hebben een acceptatie nodig van het fenomeen, de menselijke bereidheid om mensen in nood te helpen en investeren in opvang in plaats van repressie.”
Waarom moeten mensen kijken naar de serie ‘Viva l’Umanità!’ ?
“De serie geeft een treffend beeld van mensen die op weg zijn en mensen die hen daarbij proberen te helpen. Het betreft de rauwe rafelrand van de migratie: het verdriet van de wereld waarvoor de schuldbekentenis van Europa ontbreekt. Over de rol van vele kleine initiatieven van grote kerken en andere organisaties. Van mensen die tegen de stroom in mensen in nood blijven helpen. Het geeft een heel reëel beeld van de deplorabele staat van Europa op dit gebied.”
Wat wil je tenslotte nog delen?
“Er zijn aan de grenzen van de EU sinds 1995 al 58.000 mensen overleden bij een poging om de grens over te steken! We hebben tweeduizend kilometer hekken langs grenzen gebouwd: meer dan het dubbele van wat Trump ooit aan de muur heeft gebouwd. Het is bizar wat er uit naam van grensbewaking namens ons allemaal gebeurt zoals de dramatische opvang van vluchtelingen in Polen, Hongarije en elders en de vele Afrikaanse doden op de Balkan. De vergeten vluchtelingen uit Venezuela en Colombia en de afschuwelijke prostitutie en mensenhandel die daar het gevolg van is. Denk ook aan de kampen en opvang van de Armeniërs. Of aan de situatie rond het kanaal tussen Frankrijk en Engeland. En ja … ook Nederland waar onze vorm van pushbacks, discriminatie en onmenselijkheid van overheidswege soms opgeld doen. God zij dank zijn er ook iedere dag duizenden en duizenden mensen op pad om te helpen. Ook Nederlanders en de Nederlandse organisaties die er voor gáán en die dag in dag uit klaar staan om mensen op te vangen.”
