“Moslims werden alleen als slachtoffer gezien”

Bent u populair onder uw gemeenteleden?

“Ik word gewaardeerd door mijn gemeenteleden voor de inhoud van mijn werk en omdat te merken is dat ik betrokken ben bij hen. Ik ben niet populair. Een collega zei ooit tegen me: ‘Jij bent niet het type waaraan ik snel een schuine mop zou vertellen’. Dat klopt. En ik wil dat graag zo houden.”

In hoeverre leven de ideeën van Wilders in uw gemeente?

“Geert Wilders heeft op een aantal punten een duidelijk andere mening dan de progressief-liberale consensus die in Nederland lang heerste. Hij wil een strengere aanpak van delinquenten. Hij is gehecht aan de natie als een nationaal huis waarin je je vertrouwd en veilig voelt. Hij wil de verzorgingsstaat behouden en hij is fel tegen de islam. Veel van mijn gemeenteleden voelen voor een strenge aanpak van delinquenten en vinden veiligheid op straat heel belangrijk. Veel gemeenteleden verwachten voor zichzelf en voor Nederland weinig van een sterke internationale oriëntatie. De reacties op de islam-standpunten van de PVV zijn wisselend. Op huisbezoeken hoor ik dat sommige mensen de opvattingen van Wilders (‘de islam is een verderfelijke godsdienst, de moslims nemen ons over’) delen. Veel jongere gemeenteleden zijn tegen Wilders vanwege zijn islam-standpunten.”

Wat vindt u hiervan?

“De standpunten van Wilders over criminaliteit en internationalisme zijn – als ze een beetje beschaafd verwoord worden – interessante interventies in de discussie over deze zaken. De standpunten van Wilders over de islam deel ik niet. Ze bevorderen niet het goede samenleven in Nederland en leiden tot discriminatie. Ik vind het jammer dat leden van mijn gemeente zo over moslims denken.”

Maar is dat nou niet juist het probleem bij Wilders, dingen beschaafd verwoorden?

“Ja, dat is een groot probleem. Wilders communiceert enorm veel woede. Zijn woede werkt aanstekelijk. Mensen worden in zijn woede meegezogen en worden ook kwaad op ‘de grachtengordel’ of op ‘de moslims’. Of mensen reageren op zijn boosheid door zelf enorm boos op Wilders te worden. Woede wordt vaak bewonderd als ‘echt’ en ‘oprecht’ maar ik vind woede intimiderend en onfatsoenlijk.”

Lucas Hartong beweerde onlangs in VolZin dat ten aanzien van de PVV er in kerkelijke kring een soort politiek correct denken heerst. Bent u dit met hem eens?

“Ik ben dat met hem eens. Tot voor kort spraken de kerken, als het over de islam ging, alleen over de rechten van moslims en waarschuwden ze tegen discriminatie van moslims. Moslims werden alleen als slachtoffer gezien. Er was geen solidariteit met de talloze christenen die in islamitische landen gediscrimineerd en vervolgd worden. De vraag van gemeenteleden ‘Wat is dan het specifiek christelijke van ons geloof?’ werd genegeerd. Het merendeel van de predikanten stemt GroenLinks of PvdA en keek/kijkt met dedain naar minder progressieve christenen. De laatste jaren probeert de top van de kerk in al deze dingen verandering te brengen.”

Hoe zorgt u ervoor dat de groepen met verschillende ideeën in uw kerk met elkaar in gesprek blijven?

“Ik probeer er voor te zorgen dat alle groepen aan bod komen, niet alleen de progressieve. In mijn kerkdiensten laat ik bijvoorbeeld niet alleen liederen van Huub Oosterhuis zingen, maar ook evangelicale liederen of gouwe ouwe. Al twintig jaar ben ik betrokken bij overleg en samenwerking met de islamitische verenigingen in Heerenveen. Ik doe daar steeds verslag van, zodat het ook voor mensen die nooit naar dit soort bijeenkomsten komen normaal wordt. Ik bid in de kerkdiensten voor christenen die vervolgd worden door moslims en leg uit waarin christenen en moslims verbonden zijn en waarin niet. De afgelopen tijd waren er in mijn gemeente bijeenkomsten over ‘Christenen in Pakistan’ en ‘de islam’ die opmerkelijk genuanceerd verliepen.”

Waarom denken steeds meer Nederlanders dat hun vrijheid alleen gewaarborgd kan worden door het inperken van de vrijheid van anderen?

“Of het er ‘steeds meer’ zijn weet ik niet. Wel is er in Nederland een onvrede over de integratie van immigranten. Nederland geeft immigranten rechten op het gebied van onderwijs, godsdienst en sociale zekerheid. Maar daar kregen we lang onvoldoende voor terug in de vorm van burgerzin en participatie aan de samenleving. Er is ook moeite met de islam. Die heeft te maken met de volgende ervaringen met de islam: vrouwonvriendelijkheid, discriminatie in islamitische landen, onheldere omgang met geweld, vijandige verhouding tot de wetenschap.
De fixatie in het publieke debat op ‘vrijheden’ heeft ook te maken met het ontbreken van echte inhoudelijke gesprekken. Wie niet wil luisteren of niets te zeggen heeft, steggelt over ‘vrijheden’. Daarnaast heeft Nederland een traditie van protestantisme en Verlichtingsdenken. In deze tradities staat men helaas argwanend tegenover alles wat met rite en uiterlijkheid te maken heeft, zoals ritueel slachten en hoofddoekjes. Geloof mag daar alleen iets zijn van het innerlijk en het geweten.”

Is het populisme van de laatste jaren tijdelijk of een blijvertje?

“Of de PVV blijft bestaan weet ik niet. De kiezers die ze representeert en ook de thema’s waarvan ze leeft (streng straffen, nationale versus internationale oriëntatie, behoud verzorgingsstaat) zullen wel even blijven. Ook al groeit de participatie van moslims aan de Nederlandse samenleving en nemen de problemen die immigranten veroorzaken af, de internationale spanningen rond de islam zullen blijven bestaan zolang er in de islamitische landen niet een echte ommekeer plaatsheeft. Ook het thema islam blijft nog wel even actueel.”