“Op uitsluitingsboodschap PVV wordt niet bezuinigd”

Begin vorige maand is uw boekje gepresenteerd in Amsterdam. Tevreden over de reacties en recensies tot nu toe?

“In de Volkskrant van 3 maart stond een dijk van een interview. Ik was met name tevreden over de vraag van de journalist naar de ‘cel’: bestaat er nu een anti-PVV-cel? Ik heb ontkennend geantwoord, maar de realiteit heeft me ingehaald. Inmiddels zijn er meerdere intellectuelen die zich met het onderwerp PVV bezig houden. Ik noem VVD-senator Sybe Schaap die een mooi boek heeft geschreven over het onderwerp rancune en daarbij genadeloos uithaalt naar de PVV die niet geïnteresseerd is in oplossingen, maar vooral toch in het vuurtje opstoken van alle maatschappelijke problemen. Ik kan vanuit deze plek zeggen dat Tilburg ook niet stil zit en we meer reacties kunnen verwachten vanuit ‘de cel’. Volg de pers. Opmerkelijk vond ik verder het verschil in benadering tussen de bevindelijke reformatorische christenen die mij verwijten de geschiedenis niet goed bestudeerd te hebben. Calvijn was immers al een voorstander avant la lettre van de scheiding tussen kerk en staat? Dat laatste wist ik echt niet… Het Nederlands Dagblad was mijn boek evenwel gunstig gezind en schreef in een recensie waar het echt omgaat: het – historische – draaien van Martin Bosma en de PVV in het algemeen en dat voor een partij die zich – nog steeds – koestert in de zonnestralen van de macht. Vanuit orthodox katholieke hoek werd mij verweten de zegeningen van de Investituurstrijd niet te hebben genoemd. Je zou haast denken dat de christenen de scheiding van kerk en staat gewenst hebben, de Franse revolutie ten spijt! Hoe dan ook, het debat heeft een flinke stimulans gehad, ook in het buitenland door een stuk van mij in Turkije’s grootste krant Today’s Zaman en dat lijkt mij grote winst.”

De ondertitel van De ideologie van de PVV is: Het kwade goed en het goede kwaad. Waarom hebt u ervoor gekozen om deze tekst als ondertitel te nemen?

“Er bestaat geen kwaad goed en goed kwaad. Of toch wel? Soms lijkt kwaad tot goed te leiden en soms leidt goed tot kwaad. Ieder heeft een verschillende perceptie van wat kwaad en goed is. Dat laatste is normaal. Het wordt pas lastig als je langs goed en kwaad een ethische meetlat gaat leggen. En dat is wat Martin Bosma doet. Zijn boek De schijn-élite van de valse munters is het object van de analyse in mijn boek. Hij baseert zijn gedachtegoed op Jesaja 5, vers 20; “Wee hen die het kwade goed noemen en het goede kwaad, die van het duister licht maken en van het licht duisternis, van bitter zoet en van zoet bitter”. Het grote probleem bij Bosma is dat je volgens hem goed en kwaad niet door elkaar mag halen. Zo is het christendom goed, het jodendom ook, maar de islam, de linkse partijen en multiculturaliteit zijn alle kwaad. Mijn bezwaar is niet het goed- en kwaadschema, maar het strakke ervan. Vroeger vonden we wiet roken goed, nu rijzen er steeds meer stemmen op dat het kwaad is. Sommige mensen vinden alcohol kwaad, maar veel mensen vinden het juist goed. Zo zijn er allerlei schakeringen te bedenken over nog lastigere onderwerpen als euthanasie, abortus en het homohuwelijk, maar dus ook over multi- of monoculturaliteit en linkse of rechtse partijen. Ik heb als motto voor mijn boek Jesaja 5, vers 21: ‘Wee hun die wijs zijn in hun eigen ogen, en verstandig naar hun eigen mening’. Ik meen de wijsheid niet in pacht te hebben, maar weet wel dat, helaas voor de scherpslijpers onder ons, de waarheid maar al te vaak in het midden ligt.”

Eén van de kritieken op uw boekje is: u doet wat u de PVV kwalijk neemt: u vervalt af en toe in algemeenheden, clichés, etc. Zeker als het gaat om het christendom. Wat vindt u van deze kritiek?

“Ja, vooral over mijn vermeend negatieve visie op het christendom is men gevallen. Maar mijn boek is niet bedoeld geweest om mijn visie op het christendom weer te geven. Bosma ziet het christendom door een uiterst roze bril. Ik heb dat gerelativeerd door erop te wijzen dat het christendom, net als iedere andere religie, zeer duistere kanten kent. Denk aan het antisemitisme, de vervolging van homo’s, noem maar op. Ik heb er in mijn boek echter ook op gewezen dat ik warme herinneringen koester aan het gereformeerde geloof, niet aan de boodschap ervan. Ik zeg in mijn boek ook dat ik niets heb met de islam. Iemand die een beetje slim is (wetenschappelijk misschien?) ziet toch direct dat hier een ongelovige aan het woord is, die op zich niets tegen christenen en moslims heeft. Degenen die mij hierop bekritiseerden hebben maar de helft van het boek gelezen en zoeken een stok om te slaan, een zeer onchristelijke houding.”

De vraag of de PVV wel of niet ‘het kwaad’ is in politiek Nederland is vaak gesteld de afgelopen jaren, en zeker ook de vraag of de effecten van de PVV’isering – zoals u dat zo mooi noemt in uw boekje – op de een of andere manier met de periode van voor de Tweede Wereldoorlog te vergelijken zijn. Waarom wordt er elke keer – met name in de media zo – heftig gereageerd denkt u als die vergelijking weer eens wordt gemaakt? Is hier sprake van een taboe?

“Het is bizar. In de NRC van het weekend van 13 april staat een interview met PVV’er Kortenhoeven die zegt een missie te vervullen hebben in de PVV voor Israël. Hij maakt daarbij melding van het feit er hekel aan te hebben te moeten verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog en de verschrikkingen daarvan. Toch stelt hij dat dat laatste soms onvermijdelijk is. Martin Bosma refereert zelf te pas en te onpas in zijn boek aan Hitler, het nationaal-socialisme, de NSB en ga zo maar door. Zelfs in het partijprogramma van de PVV op internet is dat het geval: ‘Op 4 mei gedenken wij de slachtoffers van het (nationaal) socialisme’, waarbij ook nog eens gesuggereerd wordt dat het huidige socialisme de opvolger is van het nationaal-socialisme van Hitler, iets wat Bosma in zijn boek ook doet. Dus wie begint hier nu de hele tijd over de Tweede Wereldoorlog? Ikzelf heb in het openbaar al eens gezegd dat ik het me goed kan voorstellen dat de PVV het vervelend vindt, om met die oorlog en alles erom heen vergeleken te worden. Maar ze doen zelf niet anders. Verder vind ik dat je de vergelijking met de oorlog niet nodig hebt om vast te stellen dat de PVV een partij is van uitsluiting en racisme, dat laatste met name na de instelling van het ‘Polenmeldpunt’.”

U bent wetenschapper en geen politicus. Toch doet u wel uitspraken die ‘politiek’ zijn. Waarom eigenlijk?

“Klopt, mijn boek is in zekere zin een dorre wetenschappelijke analyse van het boek De schijn-élite van de valse munters van Martin Bosma. Tegelijkertijd zou ik geen knip voor mijn neus waard zijn als ik mijn mening onder stoelen of banken zou steken. Wie zich in het maatschappelijke debat mengt, moet een mening hebben of een visie. Dat past ook uitstekend in het motto van mijn Tilburgse universiteit: Understanding Society. In debatten zeg ik wel eens dat mijn boek voor 80% uit analyse bestaat en 20% uit politieke overwegingen. Wat mij trouwens opvalt is dat nog niemand gereageerd heeft op het laatste hoofdstuk, een verhaal met verschillende lagen over een denkbeeldig monoculturele samenleving. Een heel politiek verhaal zou ik zeggen.”

Sinds het verschijnen van uw boek en het boek van dhr. Schaap is er veel gebeurd in de PVV. De partij staat op fors verlies, Hero Brinkman heeft de partij verlaten en daarmee zijn de eerste barstjes zichtbaar. Wat kunnen we de komende jaren verwachten qua ontwikkelingen binnen de PVV volgens u?

“Ik deel niet de mening dat de PVV op sterven na dood is. Integendeel. De partij lijkt steeds meer deel uit te maken van het establishment. Dat beeld koestert de partij graag. Maar op haar uitsluitingsboodschap wordt niet bezuinigd. In de Nederlandse context kan de partij schade doen aan het bestel door haar constant compromisweigerende standpunten en extreme immigratieagenda. Zit zij in de regering of maakt deel uit van de oppositie, haar denken, de PVV’isering, Wilderseizing in het Engels, is desastreus voor de verhoudingen in het land. Polarisatie en extremisme nemen toe. Moslims, toch een door de PVV beoogde groep, voelen zich gemarginaliseerd en worden alleen maar extremer of stiller. Dit is niet het Nederland zoals ik dat zie.”

In Frankrijk zijn nogal wat moslims die extreem rechts stemmen, zo konden we enkele weken geleden lezen in de media. Een onmogelijke combinatie dachten we altijd. In Nederland wordt hier veel over gedebatteerd. Ziet u in Nederland binnenkort ook moslims op de PVV stemmen?

“Het Front National van Marine Le Pen laat recentelijk een veel minder krachtig anti-islamgeluid horen en maakt niet de fout die de PVV maakt, namelijk dat er maar één islam is, of in termen van Martin Bosma: er leiden vele wegen naar Rome, maar slechts één naar Mekka. En die laatste weg is die van de extremistische fascistische ideologie van de islam. Veel moslims in Frankrijk zijn bang voor de extreme islam, en terecht, en hebben niets met terroristen als Mohammed Merah. Vanuit dat perspectief is hun stemgedrag wellicht te begrijpen. Ze kunnen evenwel op termijn achter het net vissen, want zal het Front National hen recht doen als ze eventueel afgerekend heeft met die extreme islam? Mogen de gematigde moslims dan nog gematigde moslim blijven of moeten ze meer assimileren dan hen lief is? Hier is, volgens mij, de vraag stellen gelijk aan het beantwoorden ervan.”