We zitten in een kamertje op het kantoor van PAX met allerlei foto’s en schilderijen aan de wand, opgehangen door één van de oudgedienden van PAX. Een mooie plek voor twee kersverse directeuren om hun samenwerking te beginnen: Martje van Nes (directeur organisatie) en Rolien Sasse (algemeen directeur). Voor Rolien is het zelfs haar eerste dag. De twee hebben er zin in!
Waarom wilden jullie bij PAX aan de slag?
Rolien: “In deze baan komen heel veel dingen samen. Ik heb in Sierra Leona en Cambodja gewoond, deels tijdens de burgeroorlogen. Dat was wel heel vormend voor me. Daarna heb ik onder andere bij Simavi en Oxfam Internationaal gewerkt en ben ik me steeds meer gaan specialiseren in de relatie tussen water en conflict. Ook deed ik een opleiding mediation waarin ik veel leerde over conflicten. De dynamiek, maar ook hoe je weer uit een conflict kan komen. Dat hoop ik allemaal bij PAX in te zetten.”
Martje: “Voor mij is PAX ook een droom die uitkomt. Ik ben al lange tijd verbonden aan de organisatie, wat begon met een reis naar de bezette gebieden met Pax Christi. Sindsdien ben ik donateur. Ik zie veel toegevoegde waarde in waardegedreven organisaties zoals PAX. Hiervoor werkte ik bij Artsen zonder Grenzen, waar ook de principes en waarden van waaruit je werkt het verschil kunnen maken. En ik houd van de complexiteit van het vredeswerk. Dat maakt het ook uitdagend.”
Welke ontwikkelingen zien jullie waar PAX mee aan de slag moet?
Rolien: “We zien in onze samenleving steeds meer spanningen. Niet alleen in Nederland, ook wereldwijd. Er is steeds meer oorlog, en ook steeds meer onderdrukking. Gelukkig is er ook veel tegenbeweging in veel landen. Ondanks de harde hand die hen onderdrukt, zie je dat steeds meer mensen hun nek uitsteken en zich met veel moed verzetten. Opvallend is ook de rol van vrouwen zoals in Iran en Soedan. Deze ontwikkelingen geven me hoop.”
Martje: “Ik vond het bovendien hoopgevend dat er veel aandacht was voor wat er in Iran gebeurde en we overal ter wereld, ook in Nederland, meehielpen de stemmen van Iraanse activisten een platform te geven. We hebben allemaal invloed uit willen oefenen. Ik hoop dat dat gaat helpen, dat zoveel landen zich druk gaan maken over wat er gebeurt in landen ver van huis.”
PAX lijkt relevanter dan ooit. Overal ter wereld staan democratieën onder druk.
Rolien: “Ja, zelfs in westerse landen staan ze onder druk. We hebben altijd gedacht dat het zich alleen elders ter wereld afspeelde. Maar ook in Nederland wordt er gezaagd aan de stoelpoten van de democratie. We hebben net nog staan demonstreren voor het recht op demonstratie bij de A12-blokkade door Extinction Rebellion.”
Martje: “PAX richt zich in Nederland steeds meer op de burgers in de samenleving. Wat bedoelen we met democratisering en vrede en conflict? Waarom is dat belangrijk? Dat proberen we uit te leggen. We werken daarin samen met onze lokale groepen, PAX’s Ambassades van Vrede in het land.”
Waarom is dat belangrijk?
Martje: “Wij weten uit ervaring dat spanningen in de samenleving kunnen leiden tot conflict. Overigens hebben we al oorlog op Europese bodem. Wat moeten we doen en kunnen we doen om escalatie voor te zijn?”
Rolien: “Het stigmatiseren en uitsluiten van mensen en in groepjes denken is een probleem. Als je kijkt naar het verloop van conflicten, dan is dat de eerste fase. Dat zien we gebeuren en daar moeten we wat mee. Wantrouwen in de politiek en de democratie spelen ook een rol. Daar ligt een verantwoordelijkheid bij de politiek, maar sommige mensen hebben een agenda om dat met desinformatie, misleiding en polarisatie aan te jagen.”
Er is veel werk aan de winkel. Hoe zit het met de financiering van het werk?
Martje: “Dat is een enorme uitdaging. We worden nu grotendeels gefinancierd door Buitenlandse Zaken. Dat is niet voldoende en ook niet gezond. We moeten verbreden. Er is meer geld nodig en we willen ook de vrijheid hebben om zelf te kunnen bepalen waar we geld in gaan investeren.”
PAX lijkt belangrijker dan ooit, gezien de oorlog die zelfs Europa bereikt heeft, en de spanningen die jullie overal, ook in Nederland constateren. Wordt de meerwaarde van PAX wel goed genoeg erkend?
Martje: “Goede vraag! Ik denk het niet. Dat komt ook deels door onszelf. We vinden onze relevantie soms nog moeilijk om over het voetlicht te brengen. Dat komt ook omdat het werk heel complex is.”
Rolien: “Mensen moeten zich herkennen in wat we doen. En het relevant vinden voor waar zij zich zorgen over maken. Zorgen over de wereld die verandert. Niet alleen rond Oekraïne en Rusland, maar ook China, Iran, de Sahel, het Midden-Oosten. Wat gaat dat allemaal betekenen voor ons?”
Over Oekraïne, in de discussie in talkshows zie je altijd weer de oorlog- en wapenspecialisten zitten. Waar blijft jullie verhaal over hoe je vrede bevordert?
Rolien: “Ik heb inderdaad het gevoel dat er steeds sterker nu alleen maar wordt gehamerd op wapens sturen en dat de suggestie dat er tegelijk ook aan vrede gewerkt moet worden over het hoofd wordt gezien. Maar je kunt én voor zelfverdediging zijn en die steunen én tegelijk actief willen werken aan vrede. Er moet een breder antwoord komen op geweld dan alleen nog meer geweld. En hoe meer geweld, hoe meer trauma er ontstaat. Dan is het steeds moeilijker om elkaar weer te vinden. Uiteindelijk moet elke oorlog eindigen in vrede en moeten landen weer gaan samenleven.”
Kun je vrede sluiten met Poetin?
Rolien: “Je kunt hem niet vertrouwen, Oekraïne moet zich zeker verdedigen. Toch moet je altijd blijven zoeken, waar liggen de ingangen voor invloed en verzoening? Soms liggen die bij mensen om hem heen. Soms in de samenleving. Via de kerk, via cultuur. Of in de diaspora.”
Waar gaat PAX zich de komende tijd op richten?
Martje: “De wereld verandert heel snel. Daar zullen wij op in spelen. We werken met deskundige mensen, in zestien landen met partners. We weten in ieder geval dat Europa, en ook Nederland, de komende tijd een onderwerp is. Maar ook de regio’s in het Midden-Oosten en de Sahel, vanwege de spanningen en de gevolgen van de klimaatcrisis die er gaande is.”
Dit artikel is afkomstig uit PAX Magazine.
