Kun je iets vertellen over je leven en je inspiratiebronnen?
“Mijn vader inspireerde me om arts te worden; net als hij werd ik radioloog. Bij het werken in een ziekenhuis zijn er inspiratiebronnen te over. Ieder mens die je werkelijk ontmoet is een inspiratiebron. Het was altijd weer een kunst om de techniek dienstbaar te laten zijn aan de patiënten en niet andersom. Medemenselijkheid als drijfveer.
Ja, en dan de midlife… Na de ‘bijbehorende’ crisis en na een opleiding transpersoonlijke psychotherapie, leerde ik harp spelen in de VS. Toen ik na deze opleiding in Music-Thanatology (harp en zang bij stervensbegeleiding) weer terug in Nederland was, ben ik in hospices aan het werk gegaan met muziek.
De inspiratiebronnen in mijn leven zijn te veel om op te noemen. In contact met anderen, in meditatie of in de natuur is inspiratie te vinden. Kortom: in het leven zelf. Vanaf 1996 is Thich Nhat Hanh voor mij leermeester en inspiratiebron geweest.”
Wie is Thich Nhat Hanh?
“Thich Nhat Hanh is een boeddhistische zenleraar, afkomstig uit Vietnam. Hij is niet alleen leraar en geleerde, maar ook dichter, schrijver van vele boeken en vredesactivist. Een zeer inspirerende, milde en invloedrijke spirituele leider.
Hij heeft door de oorlog in Vietnam en zijn ballingschap veel meegemaakt en als hij praat over transformatie weet je dat het echt is.”
Kun je iets vertellen over zijn leven?
“Thich Nhat Hanh werd op z’n 16de jaar novice in een traditioneel klooster, maar ontwikkelde na een aantal jaren al nieuwe inzichten over de rol van het boeddhisme in de samenleving en in het dagelijks leven. Hij begon ook al vroeg te publiceren.”
Wat zijn zijn inspiratiebronnen?
“Hij komt uit een boeddhistisch gezin. Als kind zag Thay eens een bijzondere afbeelding van de Boeddha en dat raakte hem diep. Daarmee werd de wens om zoals die Boeddha te worden in hem geboren. Thay heeft trouwens ook prachtig geschreven over het leven van de Boeddha.
Door zijn grote interesse voor westerse en oosterse wetenschap en literatuur ontwikkelde hij een brede kijk op de samenleving.
Gedurende het eerste deel van de Vietnamoorlog – in Vietnam de Amerikaanse oorlog genoemd – ontwikkelde hij veel initiatieven, waaronder de SYSS: the School of Youth for Social Service met duizenden vrijwilligers. Daarin kwam zijn geëngageerde boeddhisme tot uiting.”
Hoe ziet hij het contact tussen verschillende religies en levensbeschouwingen? Bijvoorbeeld tussen het boeddhisme en het christendom?
“Thich Nhat Hanh heeft altijd een open en onderzoekende houding gehad naar andere godsdiensten. Hij studeerde tussen 1961 en 1963 vergelijkende godsdienswetenschap aan Princeton University.
Bekend zijn z’n latere contacten met Thomas Merton en Martin Luther King, maar ook zijn boeken over Jezus en Boeddha als broeders. Hij vond diepe inspiratie door het lezen over de laatste dagen van Bonhoeffer.”
Wat heeft hij nagestreefd in zijn leven?
“Vrede en verzoening. Het pad van liefde en begrip, de kortste omschrijving van het boeddhisme. Dát en het anderen leren hoe om te gaan met lijden en werkelijk geluk te kunnen ervaren, hier en nu.”
Wat is Plum Village?
“Plum Village is opgericht in 1982 en bestaat uit drie ‘minidorpjes’ in het zuidwesten van Frankrijk die samen een oefencentrum vormen, waar monastics en leken gezamenlijk tijdens retraites kunnen oefenen. Later zijn er centra opgezet in de VS, in Azië en Australië.
Het EIAB, European Institute of Applied Buddhism, is tien jaar geleden opgericht en het ligt 70 km ten oosten van Keulen. Voor Nederlanders dus goed bereikbaar. Hier wordt al jaren in de zomer een grote retraite gehouden voor Nederlandstaligen.”
‘Iedere stap is vrede’… Wat wordt hiermee bedoeld?
“De kortste omschrijving: er is geen weg naar vrede; vrede is de weg. Wanneer we volledig aanwezig zijn in iedere stap die we zetten, kunnen we werkelijk in vrede lopen. Soms is dat maar heel even, maar door op een ontspannen manier te oefenen verdiept deze beoefening zich.”
Zou je Thich Nhat Hanh een mysticus kunnen noemen?
“Dat is een leuke en lastige vraag. Toen door een journalist aan Thay gevraagd werd: ‘U bent toch een boeddhistische monnik?’, zweeg Thay in alle talen. Het woord kan een etiketje worden en daarmee een eigen leven gaan leiden. Zo is het ook met het woord mysticus. Een ander, meer zen antwoord zou kunnen zijn: geen mysticus en geen niet-mysticus.
Wanneer Thay spreekt over nirvana noemt hij vaak in één adem het Koninkrijk Gods, het Zuivere Land van de Boeddha, God of de ultieme werkelijkheid.”
Hoe ben jij eigenlijk met hem in aanraking gekomen?
“Thay is regelmatig in Nederland geweest om retraites te geven. In 1996 ging ik voor het eerst naar een retraite. Veel kwam als vreemd op me over, maar ik voelde me volledig uitgenodigd te gaan oefenen met aandacht, mindfulness, in m’n hele doen en laten.
Hoe Thay liep, staat op m’n netvlies gebrand. Nu ik zelf vaak loopmeditatie beoefen, weet ik hoe heilzaam het is. Het samen met anderen lopen ‘als een rivier’ kan vrijheid en verbondenheid oproepen.
Wat me zo in hem aanspreekt? De eenvoud van zijn benadering, geworteld in het dagelijks leven. De diepe lessen van inter-zijn. De diepe verbondenheid met de aarde.”
Je bent inmiddels dharma-leraar. Hoe is dat zo gekomen?
“Dharma-leraar ben je niet. Je wordt het. Het is een doorgaand proces. Neem er maar een jaar of tien voor, zei één van de oudere leraren tegen mij toen ik de lamp net ontvangen had. Vanuit de kloostergemeenschap werd in 2014 gevraagd of ik dharma-leraar wilde worden. Dat heeft me aanvankelijk heel wat aarzelingen en twijfels over mezelf gegeven. En dat betekent telkens weer diep kijken in alles wat zich daarbij aandient.
De lamptransmissie (2016) is een ceremonie waarbij je formeel leraar wordt. Je krijgt ook letterlijk een olielampje: symbool voor het brengen van licht.”
Wat ga je zaterdag doen tijdens je lezing en workshops?
“Ik ga zaterdag in het kort iets vertellen over het leven van Thich Nhat Hanh en aan de hand van enkele uitspraken van hem iets vertellen over de beoefening. Hier en daar zal ik ook iets delen over m’n eigen ervaring met de beoefening. Misschien ook een kort lied, want er wordt veel gezongen in deze traditie.
Tijdens de workshop zal ik de deelnemers laten kennismaken met een geleide meditatie, met de manier waarop we de bel gebruiken, een gedicht van Thich Nhat Hanh lezen, zo mogelijk een korte loopmeditatie houden en tijd geven voor het stellen van vragen.”
Waarom wordt 23 maart een interessante dag, denk je?
“Er is bij veel mensen behoefte aan zingeving, verdieping en spiritualiteit. Hebben we misschien de bodem van het individualisme en consumentisme gezien? Ieder komt de spirituele traditie tegen die hem of haar past. Op een dag als deze komen vele invalshoeken langs.”
