Vorig jaar was hij te gast in het EO-IKON-programma De Nieuwe Wereld. De tekst van het gesprek dat Colet van der Ven met hem voerde vindt u hieronder.
Welkom, Anthony. We hadden ’t net over Amnesty International, mensenrechten, slavernij. Daarom ben ik heel blij dat je hier bent. Je sluit volmaakt aan op ons thema. Iedereen kent Martin Luther King, Rosa Parks en Malcolm X. Maar wie is Anthony Grimes?
“Ik ben activist en opbouwwerker en predikant, in Denver, Colorado. En ik zit bij de Black Lives Matter-beweging die kort na de moord op Trayvon Martin is opgericht, en daarna is doorgegaan. Nu komt hij weer op, na de moord op Mike Brown en vele zwarten in de VS. Wij willen een aantal fundamentele kwesties in ons land aanpakken. Vooral zaken die zwarte, gekleurde en arme mensen in ons land treffen.”
Waar komt je activisme uit voort?
“Mijn zus is al op heel jonge leeftijd vermoord. En met haar had ik de meest hechte band. M’n moeder stapte ermee naar de rechter. Ze was vermoord door een man die met gevaarlijk rijgedrag door onze buurt reed. En die man was blank. Toen zag ik hoe m’n moeder haar recht probeerde te halen na die moord. Maar daarbij was ze vergevingsgezind en liefdevol. M’n activisme komt voort uit m’n familie, die altijd voor rechtvaardigheid streed maar toch met liefde voor onze tegenstanders. Er moet nog veel gebeuren.”
Eerst een fragment van de Denver Freedom Riders.
Hoe heeft je bezoek aan Ferguson je beïnvloed?
“Ferguson was een venster op de ziel van Amerika. Ik zat in Ferguson aan de basis, bij politiek geëngageerde zwarte jongeren. En dit hadden we in ons land niet meer meegemaakt sinds begin jaren 90, of zelfs de jaren 70. Ze werden politiek bewust door de tanks die langs hun huis reden, en het traangas en het feit dat Mike Brown werd vermoord en 4 uur op de grond lag. Er was een voelbare energie in die basisbeweging die zich richtte op democratie. Ik ben erdoor veranderd. Ik ben opnieuw geboren in Ferguson. Niet in religieuze zin. Ik veranderde als mens.”
In welk opzicht?
“Ik veranderde omdat ik niet langer passief wilde blijven tegenover grote onrechtvaardigheid. Ik wilde geen systeem meer steunen dat mij en mensen zoals ik vernederde. Als je ziet hoe moedig die jonge mensen aan de basis zijn die zo hun nek uitsteken, dan werkt dat aanstekelijk. Democratie werd concreter voor ons. Wij hebben ’t gezegde: Whose streets, our streets. We vertellen de overheid en de politie dat dit onze straten zijn, en dat we niet rusten voordat we daar veilig zijn. Dat was een bemoedigende ervaring voor mij en iedereen die ik bij me had.”
Hoe moeten we reageren op de aanslag in Charleston?
“Die was tragisch, heel verdrietig. Het idee dat iemand een kerk in komt, waar je je veilig waant en negen mensen doodschiet… dat is verschrikkelijk. Dan ga je mensen helpen die ’t er moeilijk mee hebben. Dat doen we door bij ze te zijn en ze liefdevol te steunen. Maar ook een structurele reactie: We moeten kijken naar ’t verband tussen die schutter in Charleston en bepaalde invloeden in de samenleving. Zoals massa-opsluiting, gebrek aan onderwijs. Dat hangt nauw met elkaar samen. En de verbindende schakel is racisme en ’t idee dat sommigen minderwaardig zijn. Daarom moeten we ons eerst op het systeem richten.”
Je bent predikant. Had je ’t gevoel dat ’t ook jouw kerk had kunnen zijn?
“Het had ieder van ons kunnen zijn. Als je in deze tijd een zwarte in Amerika bent, leef je steeds met die dreiging van wat er allemaal kan gebeuren. Maar tegelijk is er enorme veerkracht en hoop ten aanzien van wat we in dit land willen bereiken.”
Maar hoe moet het nu verder?
“Het is belangrijk dat we eerlijk met elkaar in gesprek gaan en niet langer blijven ontkennen dat er slavernij was, en de Jim Crow-wetten en de nieuwe wet op massa-opsluiting. We moeten lastige kwesties aanroeren die pijnlijk voor ons zijn. En we moeten systemen aanpakken: onderwijs, massa-opsluiting. Op dit moment geldt voor zwarten in Amerika dat 1 op de 3 zwarte mannen in de gevangenis belandt. We hebben twee keer zoveel kans om voor ons eerste jaar te overlijden dan baby’s van blanke moeders. We proberen nu uit te zoeken wat daarachter zit. Daarvoor is soms andere wetgeving nodig, maar ook ’n cultuuromslag bij onze bevolking.”
Hoe bestrijd je vooroordelen?
“Ik leef naar een citaat van Frederick Douglass. Hij zei: ‘Sterke kinderen opvoeden is makkelijker dan gebroken mensen herstellen.’ Daar bedoelde hij mee dat je verandering vooral bewerkstelligt door jongeren op te leiden. Het is makkelijker om ze op te voeden tot serieuze, liefdevolle, onbevooroordeelde mensen dan ze later die ideeën af te leren. Niet dat we ouderen afschrijven maar we beginnen bij de jongere generatie.”
Welke rol speelt je geloof bij je activisme?
“Het speelt ’n rol bij alles wat ik doe. We hebben ’t niet over politieke kwesties. Het gaat niet tussen links en rechts. Het zijn morele kwesties, die boven elke menselijke regeringsvorm uitstijgen. Het gaat er niet om of ’t wettig is, maar of ’t juist is in de ogen van God, van iemand die gerechtigheid eist, zoals God volgens mij doet. Dan gaat ’t niet alleen om wettelijkheid, maar om mensenrechten. Morele rechten ten overstaan van God.”
Zie je parallellen tussen de strijd van Jezus en de strijd van de zwarte beweging in de VS?
“Ja. Kijk maar naar de afkomst van Jezus. Hij is in moeilijke omstandigheden geboren. Hij moest vluchten voor vervolging door Herodes. Z’n moeder was een verworpene. En hij stierf aan het kruis als ’n misdadiger. Daarin zijn duidelijke parallellen te ontdekken met zwarten in de VS. Daar zie je dezelfde krachten. Ook wat betreft z’n leven. Jezus stelde zich in dienst van de armen. In Lucas 4 zei Hij dat Hij kwam om de armen en onderdrukten te bevrijden. In Matteüs 25 draagt hij ons hetzelfde op: ‘Wat jullie voor de onaanzienlijksten deden, deden jullie voor Mij.’ In de hele bijbel, vooral in het verhaal van Jezus, zien we de motivatie dat je, wanneer je belangrijk en invloedrijk bent, voor de armen en onderdrukten in de samenleving moet zorgen.”
Wat is het moeilijkste, als je op Hem probeert te lijken?
“Dat is in veel opzichten moeilijk. Maar waar Jezus uniek in was, is dat wij onze vijanden niet met wraak tegemoet treden. Dat is de kern van het christendom. De christelijke traditie is er een van liefde. Het kan ontzettend moeilijk zijn om liefde te tonen, tegenover mensen die niet van jou houden. Maar onze beweging is gestoeld op niet-gewelddadige principes. Dat liefde sterker is dan haat, en dat we onze vijanden voor ons kunnen winnen door liefde uit te dragen en tegelijkertijd voor gerechtigheid op te komen. Een balans tussen rechtvaardigheidszin en liefde voor onze tegenstanders. Dat is een lastige balans.”
Hoe zorg je dat je de hoop niet verliest?
“Daar wil ik goed bij stilstaan. Ik mag de hoop niet verliezen. Dan denk ik aan al m’n voorouders en iedereen die me voorging. En alle onmogelijke toestanden die zij hebben overwonnen. De slavernij, en in de jaren 60 de Jim Crow-wetten. Ze hebben zoveel offers voor me gebracht, heel motiverend. Ik denk er elke morgen aan, ik zing, en ik bereid me voor op het ergste. Ik hoor m’n voorouders zeggen dat ik het niet moet opgeven. We zijn zover gekomen, nu mogen we ’t niet laten zitten.”
Op welke momenten ben je wanhopig?
“Charleston was zeker zo’n moment. Als er dingen gebeuren zoals in Charleston. Er sterft elke 28 uur een zwarte. En als je daar video’s van ziet op internet, kan dat ontmoedigend zijn. Maar ik geef niet toe aan angst en wanhoop, want er staat te veel op het spel. En daarom moeten we juist sterk zijn. Ik ben niet zozeer optimistisch, het idee dat dingen gaan verbeteren, maar eerder hoopvol. Ik ben hoopvol als ik mijn generatie zie hoe ondernemend en moedig we zijn, om alles te veranderen wat we willen.”
Dit programma heet De Nieuwe Wereld. Hoe ziet een nieuwe wereld eruit, en hoe bereiken we die?
Het is een wereld waar we erkennen dat ’t verschil tussen ons, tussen u en mij, tussen Nederlanders en Amerikanen, heel klein is. Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen ons. Maar we krijgen helaas gevaarlijke ideeën voorgeschoteld, dat ik minder zou zijn dan u of iemand minder dan ’n ander. We moeten streven naar een wereld waarin we allemaal gelijk zijn en als mensen met elkaar verbonden. In de praktijk betekent ’t dat gemeenschappen in de VS kunnen omschrijven wat zij rechtvaardig vinden.”
En wat racisme is.
“Inderdaad.”
Wat moeten ze over racisme leren?
“We leren ze in de eerste plaats dat racisme en kolonialisme weliswaar heel reëel zijn geweest maar dat ons volk er altijd tegen heeft gestreden. We beginnen niet met racisme, maar met de kracht van hun identiteit. Dat wij niet zomaar onderworpenen of slaven waren maar mensen die in opstand kwamen. En zonder ons kan ons land niet bevrijd worden. Toen Martin Luther King de SCLC oprichtte streden ze niet alleen voor rechten voor zwarten. Ze zeiden heel gedurfd: Wij willen de ziel van Amerika bevrijden. Dat wil mijn beweging ook. We willen de ziel van ons hele land bevrijden en onze boodschap verspreiden zodat ook andere landen zichzelf bevrijden.”
Wat zeg je tegen je kinderen?
“Ik wandel gewoon in liefde. We doen dit allemaal voor de volgende generatie. En we willen een wereld scheppen die zij erven, en waar ze trots op kunnen zijn. Een grote verantwoordelijkheid voor onze generatie. En het is een geweldige kans om iets moois te doen voor onze nakomelingen. Daarom doe ik dit werk.”
Hartelijk bedankt, Anthony.
“U bedankt.”
