Moslimdiscriminatie
Neem bijvoorbeeld een onderwerp als discriminatie van moslims. In de onderzochte periode van drie maanden heeft De Telegraaf daar in totaal vijf berichten aan gewijd. Dat is 0,7% van alle berichtgeving over moslims in de Telegraaf. De NRC heeft daarentegen met 28 berichten (4,2%) de meeste aandacht aan moslimdiscriminatie besteed.
Een interessant artikel, dat de NRC ook wel typeert als krant die de ogen het minst sluit voor moslimdiscriminatie, is: ‘Minister neemt tegen advies in jihadisten nationaliteit af’ (8-1-2019, pagina 2, NRC).
De vraag of het Nederlanderschap van ‘jihadisten’, die zich hebben aangesloten bij een ‘terroristische organisatie’ moet worden ontnomen of niet, is een gevoelig onderwerp.
Terwijl het AD ‘de anti-terreurmaatregel’ met een bericht in de marge‘Jihadist is zijn nationaliteit kwijt’, zakelijk meldt, De Telegraaf het nieuws meer sensationeel brengt met ‘Ik heb genoeg broeders’ Telegraaf, 23-1-2019, wijdt de NRC er een hele spread aan met een uitvoerige behandeling van de voors en tegens van het afpakken van paspoorten van ‘terroristen’.
Daar blijft het niet bij, het wordt ook benoemd als een mogelijk discriminerende maatregel:
Ondertussen heeft de speciaal rapporteur van de Verenigde Naties inzake racisme, E. Tendayi Achiume, in december in een brief aan asieldienst IND laten weten dat de maatregel „discriminerend” uitpakt ten opzichte van minderheidsgroepen. De rapporteur roept Nederland op te stoppen met deze praktijk, die naar haar idee strijdig is met internationale mensenrechtenverdragen. Die verdragen waarborgen dat burgers in een gelijke situatie gelijk worden behandeld. Daarvan zou bij het intrekken van nationaliteiten van terroristen geen sprake zijn: dat geldt alléén voor Nederlanders met een dubbele nationaliteit. Dit creëert, schrijft de VN-rapporteur, „discriminerende niveaus van burgerschap”.
NRC
In een context waarbij het Nederlanderschap van Syriëgangers en hun ‘kalifaatkinderen’ wordt betwist en hun terugkomst in het algemeen als ongewenst wordt beschouwd, met alle gevolgen van dien, is het veelzeggend en tegelijkertijd niet toevallig dat alleen de NRC hier een mogelijk discriminerende behandeling in ziet. Termen als ‘islamofobie’, ‘anti-islam’ of ‘moslimhaat’ komen dan ook het vaakst voor in de NRC. 11 keer om precies te zijn in de onderzochte periode. Het AD scoort hierin het laagst met 1 keer het woord ‘anti-islam’.
Antisemitisme en homofobie
In vergelijking met termen die andere vormen van discriminatie beschrijven, zoals antisemitisme of homofobie, kan gesteld worden dat Nederlandse kranten zich minder druk maken om moslimdiscriminatie. Zie tabel 1.
Wij/zij berichtgeving
De tegenstelling tussen De Telegraaf en de NRC blijkt ook uit een andere statistiek die systematisch is bijgehouden over het ‘wij/zij denken’. Wij/zij denken kan gedefinieerd worden als ‘segregerende’ of ‘verdelende’ berichtgeving met in dit geval een ‘wij’ die te omschrijven is als ‘het westen’, ‘oorspronkelijke bewoners’, ‘de joods-christelijke cultuur’, ‘de moderne/vrije wereld’. En hiertegenover een verondersteld ‘zij’ die bestaat uit ‘de moslims’ en/of ‘de islam’ met ‘hun’ bijbehorende ‘andere beschaving/cultuur’, die als ‘dreiging’ en onverenigbaar wordt geacht met ‘onze Nederlandse waarden’.
Uit de cijfers blijkt dat De Telegraaf met 15,8% de meest verdelende krant is, en de NRC met 8,7% de minst verdelende krant (van de onderzochte grootste vier kranten) van Nederland is. Met andere woorden: de NRC is de krant die van ‘de moslims’ het minst een ‘probleem’ maakt.
Alles overziend is het de vraag of je als moslim of als journalist daarmee tevreden kunt zijn. Wat mij betreft niet. Maar het is wel een conclusie die we moeten markeren. Wanneer we het gesprek over ‘Moslims in Nederlandse kranten’ aangaan kan deze constatering weer van pas komen.
