Maar we zien ook mensen uit ngo’s, kerken en politiek die in actie komen en helpen. En journalisten die vastbesloten zijn dit onrecht aan de kaak te stellen. Schrijfster Rosita Steenbeek is het gezicht van de serie. In haar boeken en columns toont zij zich een scherpe observant van onze worsteling met de vreemdeling. In deze serie van filmmaker Wilberry Jakobs horen we verhalen van mensen die huis en haard verlaten hebben en zien we hoe – ondanks alles – ook de menselijkheid gevierd wordt. Juist daarom Viva l’Umanità!
Aflevering 1: Italië (zondag 14 mei, 17.35 uur)
De zuidelijke kust van Italië, Calabrië is een landingsplaats voor vluchtelingen en migranten die via Libië, Turkije en Libanon het land inkomen. Ze mogen dan de Libische hel en de barre overtocht overleefd hebben, ook in Calabrië zijn de omstandigheden vaak slecht. Uitbuiting, slechte leef -en werkomstandigheden en agressie zijn hun lot. De keerzijde van de gruwelverhalen over de Libische hel is dat ook de menselijkheid hoog gehouden wordt. In Rosarno doet Francesco van Mediterranean Hope, opgericht door de protestantse Waldenzen, er alles aan om de wantoestanden te veranderen en hun een thuis te bieden. Ook de burgemeester van Camini ontvangt nieuwkomers – Afghanen, Afrikanen, Syriërs – met open armen. Niet in de laatste plaats omdat zijn vergrijsde dorp zo weer springlevend wordt.
Aflevering 2: Griekenland (zondag 21 mei, 17.40 uur)
Vanuit haar standplaats Athene volgt de Nederlandse journaliste Ingeborg Beugel al jaren wat zich afspeelt in Griekenland. Kritisch en betrokken bericht ze over pushbacks, de criminalisering van hulpverlening en inperking van de persvrijheid. Ze confronteerde premier Mitsotakis en premier Rutte met een simpele vraag: ‘Wanneer stopt u met liegen over de pushbacks?’ Van NPO Radio 1 tot de Raad van Kerken op werkbezoek in Griekenland, overal deelt ze haar kennis en stelt ze onrecht aan de kaak. In Athene zien we hoe de Afghaanse Fridoon probeert zijn leven op te bouwen. We ontmoeten de jonge Syriërs Ali en zijn vrouw Haïda. En we zien hoe bewoners uit de vluchtelingenkampen, geholpen door de antiracistische burgerbeweging Keerfa, het heft in eigen hand nemen en de straat op gaan om te demonstreren voor mensenrechten en een rechtvaardig asielbeleid.
Aflevering 3: Safe Passage van Libanon naar Italië (zondag 28 mei, 17.40 uur)
Al te vaak klinkt bij ons de roep om opvang in eigen regio. Maar de meeste opvang vindt al plaats in de nabijgelegen landen. Zo vangt Libanon 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen op en dat zet de voorzieningen hevig onderdruk. Door de zware economische crisis en sociale onrust zijn de levensomstandigheden voor vluchtelingen onhoudbaar geworden. Inmiddels zet Libanon vluchtelingen uit naar Syrië en proberen mensen opnieuw te vluchten op onveilige boten om zo Europa te bereiken. Voor sommigen is er een ‘safe passage’ via een humanitair corridor. Deze is opgezet door kerkelijke organisaties in Italië, waaronder de protestantse Waldenzen en het katholieke Sant’Egidio. Daniel en Ilyas, twee Syrische broers en Jihad en Safiya met hun 3 dochters worden gevolgd vanuit Libanon naar een nieuw begin in Italië, waar ze gastvrij worden ontvangen en begeleid bij hun integratie door gemeenschappen en individuele burgers.
Aflevering 4: Heeft Europa haar ziel verkocht? (zondag 4 juni, 17.40 uur)
Al jaren wordt er gesproken over een beter en rechtvaardiger asielbeleid in Europa. Maar in plaats van Europese solidariteit, verschijnen er vooral hekken en muren aan de grenzen van Europa. Pushbacks zijn onderdeel van bewust beleid. Heeft Europa haar ziel verkocht aan de duivel? Wat zijn die Europese waarden nog waard? Tineke Strik, hoogleraar Burgerschap en Migratierecht aan de Radboud Universiteit en Europarlementariër voor GroenLinks, kent de vluchtelingenwereld van binnenuit. Maar net zo makkelijk vindt zij haar weg in de Brusselse biotoop van beleid en bureaucratie. Onvermoeibaar gaat zij op missie – van Bosnië tot Ter Apel om ter plekke poolshoogte te nemen en roept zij op tot naleving van de mensenrechten en de rechtsstaat. Want wat we nodig hebben is meer Europese solidariteit en een humaan asielbeleid.
Personalia & Credits
Rosita Steenbeek is schrijfster en columniste en woont in Rome. In haar boek Wie is mijn naaste?, waarin ze haar ontmoetingen met vluchtelingen beschrijft, toont ze zich een scherp observant. In haar roman Rose vertelt zij het bewogen leven van haar grootmoeder en de lotgevallen van haar Joodse familie op de vlucht in de Tweede Wereldoorlog. Tegelijkertijd met de vierdelige tv-serie verschijnt haar boek Droomland Italië, van Aleppo naar Turijn bij uitgeverij Prometheus. Daarin reist ze door Italië en ziet hoe de situatie voor vluchtelingen en migranten verhardt, maar ook hoe hiertegen verzet rijst van onder meer de Waldenzen, een ooit zwaar vervolgde protestantse minderheid, die veel werk verzet om vluchtelingen op te vangen en hen te doen thuis voelen.
Filmmaker Wilberry Jakobs is gelauwerd met de Erasmus EuroMedia Grand Award voor haar serie Grote Denkers over de toekomst en maakte onder andere de documentaireserie Sign of the Times naar aanleiding van zeventig jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die internationaal gedistribueerd werd.
Regie: Wilberry Jakobs; Research: Hassnae Bouazza; Camera: Wiro Felix; Geluid: Mark Wessner; Montage: Noël van Rens; Productie: Marinus Kelder; Eindredactie: Ida Overdijk.
De vierdelige docuserie Viva L’Umanità! – Leve de menselijkheid! is in de herhaling te zien op de zondagen 14, 21 en 28 mei en 4 juni rond 17.35 uur bij de EO op NPO2.
