Happy birthday Nieuw Wij

In mijn openingstoespraak haalde ik tijdens die bijeenkomst een stuk uit de rede van Eleanor Roosevelt aan, die zij op 10 december 1958 ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de universele rechten van de mens had gehouden. Daar waar bij haar ‘universele mensenrechten’ stond, had ik ‘nieuw wij’ ingevuld: “Waar begint het nieuwe wij? Op kleine plaatsen, dicht bij huis – zo dichtbij en zo klein dat ze op geen enkele kaart van de wereld gezien kunnen worden. Maar die plekken zijn de wereld van individuele mensen; de buurt waarin je woont; de school die je bezoekt; de fabriek, boerderij of kantoren waar je werkt. Als dit nieuwe wij daar geen betekenis heeft, heeft het ook ergens anders weinig betekenis.”

In de afgelopen vijf jaar trok het W!J-team het land in om ‘dicht bij huis’ naar een nieuw wij te speuren en de betekenis ervan in beeld te brengen. Hoog- en laaggeleerden, jong en oud, gelovigen en seculieren werden gevraagd hoe volgens hen een nieuw wij eruit moet zien. Waar is het al te vinden? Wat houdt het tegen? Wat helpt om het te laten bloeien? Welke waarden maken er deel van uit en welke houding is ervoor nodig? Kortom: Hoe ziet een wij eruit dat alle mensen in Nederland een thuisgevoel kan geven, ongeacht hun afkomst en levensovertuiging? Een wij dat onderlinge verschillen niet ontkent maar vruchtbaar weet te maken en met elkaar verbindt.

Kleine en grote dialoogactiviteiten in Nederland passeerden op Nieuwwij.nl de revue. Marokkaanse vaders vertelden over hun opvoedproblemen en ‘het woonwagenmeisje’ dat op school gepest werd, kwam in beeld. Een serie werd gemaakt over het thuisgevoel van meer en minder bekende Nederlanders. Talloze artikelen, interviews en columns zijn op de site te vinden die allemaal te maken hebben met de vraag hoe wij in Nederland met religieuze en culturele diversiteit omgaan. We maakten ‘infotainment’: via het persoonlijke verhaal kennis over ‘de ander’ en diens leven opdoen – informatie en entertainment in één.

Inmiddels zijn we vijf jaar verder, veel ervaringen en kennis rijker en een aantal illusies armer. Ondanks het succes van de site betekenden de opkomst van de PVV in de Tweede Kamer en de val van minister Vogelaar het einde van de financiering van ons dialoog-project door de Nederlandse overheid. Samen met het bericht dat Nieuwwij.nl de Erasmus EuroMedia Seal of Approval 2009 had gewonnen en twee van ons naar Wenen mochten afreizen om de onderscheiding in ontvangst te nemen, lag er de brief van het ministerie in de brievenbus waarin de stopzetting van de subsidie met ingang van 2010 tot feit werd verklaard. Een enorme domper. Maar we gaven niet op; klopten voor spoedoverleg aan bij een aantal religieuze fondsen. Zij waren bereid de handen ineen te slaan. Project W!J was gered. Inmiddels is nieuw wij ‘een merk’ in Nederland en met 30.000 unieke bezoekers per maand één van de belangrijkste spelers op het veld van de interlevensbeschouwelijke dialoog. De website is volwassen geworden en nu het DSTS-onderzoeksprogramma ‘Op zoek naar een nieuw wij in Nederland’ met het boek Alsof ik thuis ben. Samenleven in een land vol verschillen is afgesloten, krijgt de website met haar vijfde verjaardag een eigen stichting cadeau: de Stichting Nieuw Wij.

Ook al nemen we als DSTS met weemoed afscheid van ‘ons kindje’, we hebben er alle vertrouwen in dat het ook zonder ons haar weg in de samenleving weet te vinden. Maar voordat het daadwerkelijk zover is, wordt er vanavond eerst feest gevierd met W!J’ers van het eerste uur en nieuwkomers. Hoe divers deze groep ook is: wat ons allen verbindt is het geloof in kleine, nieuwe wij’tjes die elkaar kunnen versterken als je de onderlinge verschillen vruchtbaar weet te maken en met elkaar verbindt. Wij zijn zelf de proeftuin van een nieuw wij! Juist dat maakte het werk voor Nieuw Wij zo spannend en aantrekkelijk.

Dank aan allen die van dichtbij en op afstand, door directe medewerking of door ons te volgen via de site of lezingen in het land, supporters van Nieuwwij.nl waren, zijn en hopelijk ook in de toekomst zullen blijven. Binnenkort kunt u actief vrienden worden van Nieuwwij.nl en meedoen aan offline-activiteiten, zoals bijvoorbeeld W!J aan tafel. Maar dat is morgen. Vandaag vieren we feest en vertellen we elkaar grote en kleine verhalen over de afgelopen vijf jaar, wat we al hebben gezien van en hopen voor dat nieuwe wij in Nederland, onder het motto: “Als iemand alleen droomt is het louter een droom. Als velen samen dromen is het het begin van een nieuwe werkelijkheid” (F. Hundertwasser).