“Hoe kun je écht goed luisteren? Dat bleek toch nog een hele uitdaging!”

Wie echt luistert naar een ander, geeft de ander de mogelijkheid om zich uit te drukken en om zichzelf te laten zien zoals hij is. Hierdoor krijgt de mens een groter vermogen om de ander lief te hebben zoals hij is en niet zoals we ons voorstellen dat hij is.

Zo sprak en schreef Pater Frans van der Lugt over luisteren. Zijn boek ‘Wie ben jij, o liefde’ inspireerde me om rond kerst 2019 een lezing te geven over vrede en de zo belangrijke rol van luisteren daarbij. Door er zo actief mee bezig te zijn als spreker en coach, dacht ik al best gevorderd te zijn in luisteren en veel gevoel te hebben bij de woorden van de pater. Tot ik aan het eerste deel van de cursus Conversations for Change van de Nieuw Wij Academie deelnam.

Laat ik eerst kort iets zeggen over de cursus. Gedurende zes weken krijgen de deelnemers wekelijks een video van een expert op een thema. Deze eerste week vertelt expert Sara in een video van ongeveer twintig minuten over luisteren; over starten bij de ander, nieuwsgierig zijn en luisteren zonder oordelen. We krijgen in de online leeromgeving vragen bij de video om zelf mee aan de slag te gaan. Daarna kan ieder in een studiegroepje het thema van de week bespreken en ermee oefenen.

Donderdagavond zat ik helemaal klaar voor mijn groepje, in de Zoom sessie. Eerst namen we tijd om uit te wisselen wat de video van Sara en de bijbehorende vragen bij ons opriepen aan associaties en ervaringen. Daarna waren we klaar om te oefenen.

De opdracht voor het oefenen was duidelijk: ga in gesprek over een thema waarbij de een praat, terwijl een ander luistert die zich ongemakkelijk voelt bij het thema. Na even nadenken gaf ik eerlijk toe dat ik een onderwerp heb waar ik me ongemakkelijk bij voel: ik vind het onprettig als ik in de hoek van white privileged word geduwd. Een cursusgenoot had veel met dat thema en dus ging ik luisteren wat zij erover te zeggen had.

Maar wat viel dat tegen zeg. Want ik kon helemaal niet luisteren. Ik was alleen maar intern bezig om niet in de verdediging te schieten. Om geen sturende vragen te stellen. Terwijl ik wíst dat ik me ongemakkelijk zou voelen bij dit thema, liet ik me toch verlammen. Waardoor ik helemaal geen vragen stelde, nauwelijks non-verbale signalen gaf en alleen heel hard intern aan het werk was. Zodat degene die praatte zich heel onprettig ging voelen.

Daar zat ik dan, met mijn overtuiging dat ik een liefdevol medemens ben die heel goed kan luisteren. Dat ben ik doorgaans ook, en dat kan ik ook. Maar niet altijd. Niet als ik met mijn eigen tekorten, behoeften en andere interne worstelingen bezig ben.

Gelukkig was het een oefening. Gelukkig konden we de verbinding daarna weer maken. Maar van één ding ben ik nu nog meer overtuigd dan voorheen: een goed gesprek voeren is moeilijk. Je eigen startpositie speelt een grote rol in de wijze waarop je luistert. Ben ik bijvoorbeeld ergens een minderheid of juist een meerderheid in? Kan ik het aan om de boodschap van een ander echt te horen, er zelfs nieuwsgierig naar te zijn, ook als het een nog onopgeloste pijn in mezelf raakt?

Verbinding kunnen maken is zo belangrijk in onze polariserende samenleving. Maar dat is een kunst. Dat vraagt oefening. En dus kijk ik uit naar meer oefenen de komende weken in de cursus Conversations for Change.