Mensen onder extreme omstandigheden kunnen extreme gedachten en handelingen ontwikkelen. Als zij daar in de islamitische leer een vrijbrief voor zoeken, zullen ze die ook zeker vinden. Zelfs in Suske en Wiskes zou je een legitimatie voor de verheerlijking van geweld kunnen vinden, in de vorm van de heldhaftige Jerommeke die met een vuistslag zijn tegenstander naar de sterren schiet. Om maar even een voorbeeld te noemen.
Afgelopen week kreeg ik van een Marokkaans-Nederlandse moslimjongere de vraag waarom moslims zo worden gehaat en van een autochtone Nederlandse student de vraag wat ik ervan vind dat de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb moslims heeft opgeroepen om afstand te nemen van IS om zo bij te dragen aan een ‘vreedzamer’ Nederland.
Ik merkte bij mezelf tegenzin om in te gaan op de vragen, terwijl ik beide personen ook wilde geruststellen: ‘Moslims worden heus niet gehaat’ en ‘Moslims nemen natuurlijk afstand van IS’. Die tegenzin is niet van vandaag, die voel ik al langere tijd. Bij elke nare gebeurtenis waarbij moslims in de wereld betrokken zijn, wordt van jou als moslim stande pede een verklaring gevraagd. En als het kan, ook een verontschuldiging graag!
Ik heb de afgelopen weken met opzet zo min mogelijk naar het nieuws op tv gekeken. De aanval op Gaza, de val van MH17, IS in Irak, de oorlog in Syrië; de bloedige zomer galmde nog na in mijn hoofd. De oplaaiende discussie over Nederlandse moslims die al dan niet afstand moeten nemen van IS kon ik er niet bij hebben. Ik moest namelijk ook gewoon aan mijn proefschrift werken en proberen mijn respondenten goed te begrijpen en te analyseren.
Mijn Marokkaans-Nederlandse moslimrespondenten die mij vertelden wat de islam voor hen betekent en hoe zij dit in hun thuisland, Nederland, tot uiting brengen. Persoonlijke, mooie, soms pijnlijke verhalen over je wel of niet geaccepteerd voelen, over loyaal willen zijn aan je ouders, maar ook aan jezelf en de samenleving en over het Nederlandse voetbal en Marokkaans eten. Kleurrijke verhalen van Nederlanders in ons midden. Maar in de media en op social media lijkt het enkel te gaan over de vraag of deze mensen nou wel of niet afstand nemen van IS. Een schril contrast met de persoonlijke verhalen die ik heb mogen optekenen.
Ik heb de vragen van de moslimjongere en de student toch maar wel beantwoord. Omdat ik het als mijn verantwoordelijkheid zie om als academicus én als deelnemer en voorstander van de interreligieuze en interculturele dialoog op dit soort vragen in te blijven gaan. Communicatie is en blijft belangrijk, in welke van vorm van contact en relatie dan ook. Ik probeerde de jongere uit te leggen hoe het komt dat de islam en moslims nu mondiaal in de schijnwerpers staan en wat zijzelf kon doen om meer begrip over en weer te kweken; telkens de kans grijpen om met mensen in gesprek te gaan en het eigen verhaal te vertellen.
Ik poogde begrippen als populisme, ingroup-outgroupdenken en de invloed van mondiale machtspolitiek toe te lichten, maar vooral uit te leggen dat mensen bang zijn (gemaakt) en zich onveilig voelen door moslimextremisten als IS. Haar weerwoord was: ‘Iedereen is toch bang voor IS?’ Ik had hier even niets op te zeggen.
Ik vind het pijnlijk dat deze jongeren, kinderen nog, betrokken worden bij zaken waar zij niets mee te maken hebben en die hen mogelijk in hun ontwikkeling naar volwaardige burgers van dit land belemmeren. Een tiener hoort in mijn ogen niet met politiek en media bezig te houden. Aan de andere kant maakt het hen scherp voor ontwikkelingen in de samenleving, media en politiek en hopelijk weerbaarder.
De student gaf ik ook antwoord. Ik schreef hem het volgende: ‘Ten eerste vind ik dat iedereen de daden van IS moet afwijzen en er verontwaardigd over moet zijn, niet vanwege het moslim-zijn maar vanwege het mens-zijn, want al heb je maar een greintje verstand en/of empathie in je lichaam, dan weet je al dat het vreselijk is wat IS doet.
Ten tweede snap ik ook dat mensen bang zijn (gemaakt) en gerustgesteld willen worden, maar ten derde hebben tientallen, misschien wel honderden islamitische geleerden, moskeeën en individuen over de hele wereld IS inmiddels veroordeeld. Wanneer is het genoeg? Ten vierde snap ik dat moslims boos worden als je vraagt of ze afstand willen nemen, want wat hebben zij met IS en Irak te maken?
Tot slot vind ik het jammer dat Aboutaleb deze uitspraak heeft gedaan want zo draagt hij onbewust bij aan tweespalt in de samenleving (‘als je als moslim niks zegt of afstand neemt, dan zul je wel …’). En dat van een burgervader die onlangs de grote expositie 1001 inventions van de Gouden Eeuw van het moslimrijk in zijn stad mocht verwelkomen. Een expositie die laat zien hoe het Westen en het islamitische rijk bijvoorbeeld via Andalusië over en weer kennis en kunde hebben uitgewisseld en hoe deze uitwisseling nog steeds terug te vinden is in de moderne wiskunde, geneeskunde en architectuur. Moslims, joden en christelijke geleerden die samenwerkten en kwamen tot hoogstaande innovaties en ontdekkingen die de basis vormen voor onze huidige beschaving. Als hij daar nou eens aan had gerefereerd toen hij bij Pauw aan tafel over de samenleving en moslims sprak…
Moslims zijn ook maar gewoon mensen. Mensen die op kunnen gaan in hun dagelijkse bezigheden en perikelen (werken, studeren, kinderen ophalen van school, eventueel ruzie maken met hun partner, zich druk maken om het avondeten, in de file staan etc.). Mensen die er helemaal niet bij stilstaan dat gebeurtenissen elders in de wereld ook maar iets met hen te maken zouden moeten hebben. Net als alle andere mensen.
We vragen toch ook niet van Nederlandse christenen om afstand te nemen van de kerk vanwege het kindermisbruik of om afstand te nemen van Afrikaanse christenen in de Afrikaanse Republiek omdat zij mensen levend villen? En we vragen toch ook niet van Nederlandse boeddhisten om Birmese boeddhisten af te wijzen omdat zij de afgelopen maanden vreselijke wandaden jegens Birmese moslims op hun naam hebben staan? En nee, vat dit alstublieft niet op als terugkaatsen, dit zijn slechts voorbeelden om de ander in te laten zien hoe overdreven de blik anno 2014 op moslims gefocust is.
Kortom, ik ben moe maar ik blijf communiceren. Want alhoewel ik geen verantwoordelijkheid voel voor wat moslimextremisten elders doen, voel ik wel verantwoordelijkheid voor onze samenleving. Ik maak me zorgen om jongeren die om verschillende redenen radicaliseren; ik wil hen erbij houden, hen laten weten dat ze erbij horen, dat zij Nederlanders zijn en dat dit hun land is waarin zij zichzelf mogen zijn en zich veilig mogen voelen. Hetzelfde geldt voor alle andere bange mensen in onze samenleving. We hebben zoveel met elkaar te vieren. Al is het maar het leven. Vermoeidheid heerst, maar de hoop is springlevend.
Mooi verwoord. Petje af!
Het is duidelijk dat het optreden van IS moslims in verlegenheid brengt. En dus zien we deze verhalen: IS zou een constructie zijn van de Mossad en Al Andulus zou een paradijs zijn geweest.
Anderen schilderen in wel erg schrille bewoordingen IS af als een stelletje boeven.
Het is allemaal even ondoordacht.
IS refereert aan de pure begintijd van de Islam en daagt met name Saoudi Arabie uit, een land dat ooit eveneens door militair geweld is ontstaan. IS refereert qua methoden ook aan de Grote Arabische veroveringen. Iedereen kan nalezen (in Arabische bronnen en anders in het boek The Great Arab Conquests) dat het verdelen van buit onder de bedoeienen die naar de vruchtbare halve maan trokken, cnetraal stond. Onder buiten waren nadrukkelijk ook vrouwen en jonge meisjes begrepen. Het gebruik van extreem geweld droeg bij aan de roep van de Arabieren en zorgde ervoor dat legers en steden zich vaak zonder slag of stoot overgaven. IS hanteert deze tactiek ook maar ik zou er niet mee zitten en je zeker niet als moslim verontschuldigen. Per slot van rekening zien we wel degelijk idealisme bij de IS. Ging het niet om Assad en om Saoudi Arabie?
De enige vraag die relevant is, is of je je wilt aanpassen aan de Westerse cultuur waar geloof een kwestie is van eigen keuze en individuele autonomie. Dat gaat dus over het geloof als een sociaal dwangsysteem. Denk daar eens over na.
En dan de mythe van Al Andalus. Natuurlijk een feel good verhaal. De meningen zijn verdeeld. Begin bijvoorbeeld eens met “The myth of the t Andalusian Paradis” van Dario Fernandez Morera.
Wat had een Nederlandse communist met Stalin, Mao en Pol Pot te maken?
Ik hoop niet dat Nora Asrami gaat beweren dat geloof in het communistisch ideaal van een hele andere orde is dan geloof in de islam. Daarover kun je niet oordelen voor een ander. Uit eigen ervaring kan ik Nora verzekeren dat mijn afstand nemen van het communistisch ideaal mij op de rand bracht van zelfmoord.
Toen ik mijn geloof in het communisme verloor, verloor ik bijna alles wat ik belangrijk vond in het leven.
Maar openlijk blijven geloven in een ideaal dat kennelijk monsters inspireerde tot massamoord voelt op een bepaald moment alsof je met je eigen persoon en goede wil de misdaden tegen de menselijkheid camoufleert, zelfs ondersteunt.
“Kijk vrienden, buren, burgers en buitenlui, hier voor u staat een communist, hij is een aardig, positief mens, helpt zijn naasten, is tegen uitbuiting, wil goed onderwijs, onderdak, werk en voeding voor iedereen. Dat moet u toch overtuigen dat u niet bang hoeft te zijn voor het communisme van Stalin, Mao, Pol Pot en hun fanatieke volgelingen?”
Nora Asrami bent u met al uw redelijkheid en intelligentie niet bang dat u deze rol nu speelt?
Het probleem van aanhanger te zijn van een religie of overtuiging die onder vijandige, agressieve druk staat is de loyaliteit van de aanhangers. Er wordt al zoveel gescholden (en vaak geschoten) op waar jij en je kameraden in geloven dat je niet wilt meehuilen met de wolven. Dat voelt als verraad.
En toch, als je je geloof wilt redden, moet je het niet alleen verdedigen tegen vijanden buiten het geloof, maar ook daarbinnen. De vijanden binnen het geloof zijn vaak als vijand moeilijk te herkennen. Zij spreken dezelfde taal als jij of zeggen meestal dingen waarmee je het niet oneens kunt zijn. Ze gedragen zich superieur in het volgen van wetten en voorschriften waarmee je het a priori eens bent. Maar als ze verder gaan kun je niet ze niet meer volgen of tegenhouden. Verbiedt je geloof de kleur geel, dan zullen zij komen met het verbod van groen omdat er geel in zit. En in de kortste tijd ontstaat er een competitie van wie de beste moslim/communist/hindoe/boeddhist/jood is en wie onthoofd moet worden.
Het is niet voldoende om te zeggen: ik doe daar niet aan mee, dus daar hoor ik niet bij. Als je dat niet luid en duidelijk roept doe je gewoon wel mee als je jezelf aanhanger van dat geloof blijft noemen. Er is moed voor nodig om te roepen: STOP! Hard en duidelijk. Naar binnen en naar buiten. Niet één keer, maar zoveel keren totdat de waanzin ophoudt. Tot de Berlijnse muur of al die andere muren worden afgebroken.
Ik heb die moed niet gehad. Ik heb stilletjes mijn CPN lidmaatschap opgezegd toen de Russen Tsjecho-Slowakije binnenvielen. Ik wilde mijn moeder geen verdriet doen. Zo gaat dat dan. Loyaliteit en lafheid.
Hoewel ik van mening ben dat de Islam met zijn grote greep op het leven van haar volgelingen, enigszins neigt naar een politieke ideologie denk ik dat er toch echt een principieel verschil is met het communisme. Communist word je uit vrije keuze Kinderen uit communistische gezinnen worden niet automatisch communist ( Gerard Reve werd katholiek). Alle religies hebben een element van sociale dwang in zich waardoor er een mix ontstaat van ongemak en loyaliteit, als een bepaalde godsdienst negatief in het nieuws komt. Het gaat dus om een loyaliteitsconflict en dan helpt het om IS te demoniseren en weg te snijden uit jouw lichaam of om een islamisch verleden te idealiseren, zoals Bin Laden ook al deed met betrekking tot Al Andalus.
Bovendien speelt ook nog het volgende. Alles wijst er op dat IS zeer bewust en slim opereert. Onthoofding van een Westerling door iemand die spreekt met een Brits accent, is bedoeld om maximale impact te hebben en we trappen er allemaal in, als kippen zonder kop.
Laten we niet doen of IS een uniek geval is. Al Qaeda, Boko Haram, Hamas, Hezbollah en zo kan ik nog wel even doorgaan, allemaal gewelddadige organisaties die dood en verderf zaaien met de Koran in de hand. Overal ter wereld waar de islam prevaleert wordt gevochten, maar we horen bijvoorbeeld nooit wat over het geweld in Indonesië. Maar geloof me, ook daar is het een puinhoop. En zo is het nogal een kip-ei redenering om opkomst van IS te wijten aan decennia van geweld.
Probleem van de islam is dat ze geen Verlichting hebben doorgemaakt. De manier waarop een doorsnee Nederlandse moslim zijn geloof belijdt (strikte leefregels rondom voedsel, kleding, huwelijk, gebed, etc) is in westerse ogen streng orthodox. Er is geen stroming in de islam die een verlichte vorm voorschrijft, waar de Koran niet letterlijk wordt geïnterpreteerd of de individuele vrijheid een kans krijgt. En daarom worden ook Nederlands moslims aangekeken wanneer het over IS gaat. Er is geen evident verschil in geloofsopvatting tussen die twee.
Ik vraag Nora niet haar “ingeboren”geloof op te geven. Ik probeer alleen duidelijk te maken dat ze als moslim wel degelijk te maken heeft met de daden van IS. En dat ze haar geloof een dienst bewijst door onvermoeibaar (ze zegt dat ze er moe van wordt) luid en duidelijk de daden van IS af te keuren. Ze vindt dat de “echte” moslims nu wel voldoende duidelijk hebben gemaakt dat ze IS afwijzen. Dus nu stilte van hun kant? Zo blijven de niet moslims over die zich er nog druk over maken.
Nee ze mag moslim blijven, zoals Luther christen bleef maar hij zei: Hier sta ik en ik kan niet anders. Ik ben hem daar nog dankbaar voor hoewel ik absoluut niet religieus ben.
Dabiq4.
Het vierde propaganda magazine van IS uit.Google Dabiq4. Nora en wij allemaal moeten dat maar eens lezen. Openlijk wordt slavernij van vrouwen verheerlijkt. Op basis van de Koran en uitspraken van Mohammed (vrede zij met hem) . Verder worden trots de verminkte lijken van de ongelovigen getoond (moslim Koerden). En wordt ons beloofd dat binnenkort de IS vlag op het Vaticaan zal wapperen. We zullen laten niet kunnen zeggen: “Wir haben es nicht gewust” Ook Nora en alle “echte, goede”moslims niet. Aan welke kant staan zij als IS hier binnenvalt?
Nog even voor alle duidelijkheid: het is niet redelijk om van Nora te verlangen dat ze telkens “luid en duidelijk” IS veroordeelt. Wie uit eigen vrije wil toetreedt tot bijvoorbeeld de katholieke kerk heeft, wat mij betreft, iets uit te leggen. Moslims worden vrijwel altijd als moslims geboren. Besnijdenis “kerft” als het ware hun lidmaatschap in het lichaam alsof de zonen eigendom zijn van de vaders ongeveer zoals vroeger een slaaf gebrandmerkt werd.
Verder krijgt iedere “ingeborene” gelovige uit elke “gezindte” te maken met meerdere of mindere vormen van sociale dwang.
Je maakt dus deel uit van een groep en er is een loyaliteitsconflict. Europa is gewend aan een cultuur van individuele autonomie met een geweten. Zou best ook islamitisch geinspireerd kunnen zijn.
Wat mij betreft doe je het al perfect als je je in het algemeen openstelt voor de minder leuke kanten van jouw godsdienst en die van andere godsdiensten. We hebben in Europa een lange traditie van kritiek op het Christendom en de Fransen hebben zelfs zo’n traumatische ervaring met de katholieke kerk dat daar materiele getuigenissen van iedere godsdienst in openbare gebouwen en scholen zijn verboden.
Dank voor dit college in de antropologie. Maar nu even terug naar het begin. Nora zegt in de kopregel van haar blog.: “Wat heeft een moslim met IS te maken?” Volgens Nora niets, maar volgens mij, zo niet alles, maar dan toch heel veel. Zo hadden NSB-ers veel met de joden vervolging te maken, communisten veel met Stalins paranoïde, katholieken veel met de uitdrijving van alle moslims in 1610 uit Spanje. Je hebt gewoon de plicht als in je zo’n club zit om je te verzetten tegen de uitwassen. Want van buiten de club kan de correctie niet komen. Ik kan hoogstens als buitenstaander roepen: doe er wat aan! Maar de clubleden moeten het zelf doen. Ook al zijn ze in die club geboren.
Sorry maar deze voorbeelden zijn ongelukkig. Een NSB-er (weet iedereen wie dat waren) koos geheel vrijwillig voor het nationaal socialisme, een soort fascisme met rassenleer. Zij verwachtten allemaal dat Duitsland de oorlog zou winnen en tijdens ” de rit” afstand nemen van Jodenvervolging, zou een vreemde gok zijn.
De katholiekd kerk in het Spanje van de 15-de tot 17-de eeuw was extreem. Inderdaad de Moriscos werden in 1609/1610 verdreven maar dit waren wel de kolonisatoren die het land 800 jaar lang hadden bezet. Zou je je verzetten dan was je niet alleen anti-katholied maar ook nog een landverrader.
Wie “ingeboren” is in een bepaalde religie moet je niet zo hardvochtig de nieren willen proeven. Vergeet niet dat de Westerse reacite op IS volkomen hysterisch is. Het zou fijn zijn als die hysterie zich niet zou verbreden tot Nederlandse moslims.
Ondertussen zie ik wel een inconsequentie. De Nederlandse moslim, de IS strijder en de Birmese moslim hebben allemaal het etiketje “Islam”. Nu zegt de blogger terecht “ik wil niet aangesproken worden op het etiketje dat de IS strijder draagt”. Maar dan moet je ook niet zeggen dat je Nederlands boeddhisten niet aanspreekt op het geweld jegens Birmese moslims. Alsof je daar wel het recht toe hebben. En waarom zou je daar in principe het recht toe hebben? Nou omdat de Birmese moslim ook het etiketje “Islam” heeft. Het etiketje Islam is óf relevant óf niet relevant.
Wat heeft een moslim met IS te maken? Wat hebben moslims te maken met de Profeet Mohammed? Alles toch? Hij leefde volmaakt leren de moslims al eeuwen hun kinderen. Hij is het perfecte voorbeeld voor de moslim. Zeggen alle moslims. Niet enkele, nee, alle moslims. Volgens de hadith zijn onder Mohammeds leiding honderden gevangenen onthoofd, de keel afgesneden terwijl ze ongewapend waren, weerloos dus. Qurayza heetten die gevangenen en, o ja… ze waren geloof ik joden… De mannen van IS doen dingen die die daad kopiëren, onderwijl zeggen ze woorden die Mohammed overleverde via de Koran. De link tussen IS en elke moslim is: Mohammed. Als ik me vergis, vertel me moslim of moslima, wat vind jij dan dat moslims, dat moslimkinderen moeten leren van die daad van Mohammed?
Nooit een reactie gezien op mijn vraag d.d. 20 november 2014. Nora Asrami weet ook niet of ze wat kan leren van de moord op honderden weerlozen door de Grote Profeet. Nu, ik heb daar wel wat van geleerd. Zo dom zul je niet zijn, lezer, dat jij niet uit jezelf snapt wat ik hiervan geleerd heb. Piet-Hein
Ik vind de vergelijking met christenen en katholieken die misbruik plegen niet goed.
Ze doen dit niet omdat het in de bijbel staat,er staat nergens dat kinderen misbruikt moeten worden gepleegd in de bijbel.
Maar isis doen hun daden in de naam van allah en de koran,ze interpreteren het zo en lezen dus dezelfde boek als de moslims die dit niet doen.
Dus om verwarring te verkomen moeten ze afstand ervan nemen maar ik vrees dat de meeste er stiekem er gewoon mee eens is.
Jullie begrijpen niet dat er niet alleen gekeken wordt naar wat er in andere landen gebeurt, maar ook wat er in Nederland gebeurt. Ik hoop dat jullie beseffen dat de Marokkanen en Turken hier in Nederland totaal geen respect hebben tegenover andere geloofsovertuigingen en religiën. Het enige wat ze willen is zelf geaccepteerd worden, maar anderen accepteren, ho maar. Ik zou niet weten waar het aan ligt. Opvoeding? Laksheid? Teveel vrijheid hier? Ik snap dat ik hier het hele volk over een kam scheer, maar dit is echt wat ik alleen maar heb meemaak met de moslims in mijn omgeving, jullie maken het niet makkelijk voor jezelf.
En wat hebben Duitsers met het nazisme te maken?