Ik heb nooit conflicten met mijn familie in Australië, maar in eigen land kom je als familie elkaar (on)regelmatig tegen en deel je bepaalde zaken. Met hen kan ik in conflict raken. Conflicten, meningsverschillen en daden van geweld komen op wanneer je iets gemeenschappelijks hebt, iets gemeen hebt, iets deelt. Je deelt hetzelfde huis, dezelfde straat of je bent met anderen eigenaar van een bedrijf. Je deelt hetzelfde belang. Eén van de ergste aanleidingen tot een conflict dat de rest van je leven kan vergallen is het krijgen van een erfenis. Van te voren is misschien van alles afgesproken. Maar wanneer de erfenis los komt, zijn vaak de poppen aan het dansen. Een ander voorbeeld: je kunt voordat je trouwt afspraken maken over het behouden van ieders eigen cultuur of godsdienst, maar zo gauw je kinderen krijgt, blijkt het moeilijk te zijn conflicten te vermijden.
Als je samenwoont met iemand is de neiging groot je overal mee te bemoeien. Ruzies kunnen dan bijna niet uitblijven met eventueel hele nare gevolgen. Het is beter taken, plichten en rechten onder elkaar te verdelen. Je moet je dan ook niet bemoeien met wat de ander als taak, plicht of recht heeft tenzij in bijzondere situaties. Je brengt verschillen aan: de een heeft de zorg voor de boekhouding, de ander voor de technische apparaten. Je hoeft niet alles te verdelen in de betrekkelijk kleine wereld van het gezin, maar wel de belangrijkste taken.
Israël en de Palestijnen vechten niet met elkaar omdat ze verschillen, maar omdat ze iets gemeen hebben: de aanspraak op het land. Zet de Palestijnen in Amerika en de Israëli’s in Europa, en je hebt geen conflict meer. Ze hebben nu echter veel gemeen, ze willen hetzelfde land. Taal en godsdienst zijn aan elkaar verwant. Hoe je de verschillen aanbrengt en vooral welke verschillen je maakt, is bijkomstig. Je kunt afspraken maken die in het oog van anderen raar zijn, – als ze maar werken. Dat is de hoofdzaak.
Verschillen aanbrengen is daarom zo belangrijk omdat in een conflict de partijen steeds meer op elkaar gaan lijken. Een van eigenschappen van mensen is dat zij meer dan apen elkaar na-apen, elkaar navolgen en imiteren, elkaar spiegelen. We zijn wezens die bijna alles moeten leren door anderen na te doen. Deze prachtige eigenschap schept tegelijk grote problemen. Wanneer je in een conflict komt, zul je heel gemakkelijk de vijand navolgen. Je hebt hetzelfde doel, volgt dezelfde strategie, gebruikt dezelfde technieken. Vijanden gaan op elkaar lijken. Dit kan zo ver gaan dat het object dat aanvankelijk de inzet leek van het conflict vergeten wordt. De partijen gaan in elkaar op. Ze scheppen een chaos: dat is hetzelfde als een situatie van geweld. De eerste stap op de weg naar vrede is verschillen aan te brengen, zodat mensen zichzelf terugvinden en als het ware uit elkaar getrokken worden.
Voorbeelden vind je zelfs in de Bijbel. Het conflict tussen Petrus en Paulus wordt opgelost door een werkverdeling: Petrus preekt in hoofdzaak aan de joden, Paulus aan de heidenen. Abraham en Lot gaan uiteen, zo ook Esau en Jacob.
Een ‘nieuw wij’ kan niet anders dan verschillen verwelkomen.
Mooie column André! Goed geschreven ook, mijn complimenten.
wat een duidelijkheid, ik hoop de column te onthouden en te laten gedijen in mezelf en naar anderen toe
Verschillen kunnen alleen verrijkend zijn op het moment dat er een consensus is over waar het met z’n allen over eens moeten zijn en waar we van mening over kunnen verschillen.
Dank je wel André, voor deze mooie en treffende column, ik ga je volgen en je woorden doorgeven, Danka Husken-Smit, docent Mandala.