“Zodra het onderwerp slavernijverleden wordt aangesneden, komen er heftige emoties los.”
“Toen ik gevraagd werd om over gelijkheid en het Nederlandse slavernijverleden te schrijven, was ik blij verrast. Opeens lijkt van alle kanten ruimte te komen om stil te staan bij ons gezamenlijke pijnlijke verleden. Ik kom uit een Surinaamse familie en mijn voorouders zijn nog slaven geweest. Toch is voor mijzelf deze slavernijgeschiedenis een relatief nieuw onderwerp. Het begon een jaar of acht geleden toen ik voor het eerst meedeed aan een joodse seideravond. Tijdens de seideravond wordt met vaste rituelen de bevrijding van de joden uit de slavernij in Egypte – nu ongeveer drieduizend jaar geleden – herdacht. Niet alleen uit betrokkenheid bij de geschiedenis maar ook om zo vragen over het eigen bestaan te bespreken. Ik besefte onmiddellijk de rijkdom van deze traditie en de effecten die de rituelen hebben op het zelfbeeld en de persoonlijke vorming van de aanwezigen. Aan het eind van de avond dacht ik: dit wil ik ook voor de Surinaamse gemeenschap – een dag per jaar waarop we in huiselijke kring stilstaan bij onze geschiedenis, met onze eigen rituelen.
Wat mij opvalt is dat zodra het onderwerp ‘slavernijverleden’ wordt aangesneden er heftige emoties loskomen en het gesprek snel gepolariseerd raakt, waarbij iedereen min of meer gefrustreerd achterblijft. De een vindt dat er geen erkenning is voor de pijn die door velen nog steeds gevoeld wordt en de ander vraagt zich juist af waarom men zich nu nog steeds met dat verleden bezig zou moeten houden, en zo zijn er nog talloze tegenstellingen in het debat. Het zou helpen als wij het om te beginnen aanvaarden dat er verschillende manieren zijn waarop we het verleden ervaren. Door dergelijke verschillen te erkennen en ruimte te bieden, kunnen we naar elkaars verhaal luisteren en wie weet dichter bij een gezamenlijke waarheid komen.
Om een klimaat te creëren dat ruimte biedt aan de verschillende belevingswijzen van het slavernijverleden heb ik vijf jaar geleden de zogenaamde Keti Koti Tafel, ofwel ‘verbreek de ketens’-tafel, ontwikkeld. Deze Keti Koti Tafel vormt een verdiepingsbijeenkomst waarop stilgestaan wordt bij het slavernijverleden aan de hand van nieuwe symbolen en rituelen. Deze Keti Koti Tafel is nu al zo’n vijf keer gehouden in de week voorafgaand aan 1 juli, de dag dat de slavernij in 1863 werd afgeschaft.
Een Keti Koti Tafel wordt geopend door een kind die vraagt: ‘waarom zijn wij hier vanavond bij elkaar?’. In antwoord daarop vertelt een volwassene in het kort relevante delen van het slavernijverleden. Een volgend ritueel bestaat uit het kauwen op een bittere houtsoort, uitgedeeld door de kinderen, om het bittere lot van de slaven in herinnering te roepen. Daarbij wordt door de aanwezigen of een koor een treurlied gezongen. Na afloop dekken de kinderen voor een onverwachte gast, die symbool staat voor alle mensen die vandaag de dag nog in slavernij leven of daarvoor op de vlucht zijn. Ook zullen de deelnemers aan de Keti Koti Tafels elkaars polsen insmeren met kokosolie om zo de pijn van geboeide armen uit het verleden weg te wrijven. Tijdens het nuttigen van een gereconstrueerde slavenmaaltijd van zoete aardappelen, cassave en gedroogde vis, kunnen de deelnemers met elkaar van gedachten wisselen over vrijheid en gevangenschap in alle vormen – zowel fysiek als emotioneel of mentaal kunnen we namelijk vrij en onvrij zijn. De Keti Koti Tafel wordt hoopvol afgesloten met het nuttigen van suikerriet, symbool van de zoete vrijheid, onder het zingen van een loflied op de vrijheid.
De Keti Koti Tafel is pas een succes als niet alleen nazaten van tot slaaf gemaakte Afrikanen aan tafel zitten, maar ook nazaten van voormalige slavenhouders. En er gestreefd wordt naar het vergroten van het besef van elkaars lot en opvattingen. Men moet dus accepteren dat er niet slechts een enkele waarheid is, maar meerdere waarheden. Pas met zo’n besef, dat het goed is dat we niet gelijk zijn, mits we aandacht en openheid voor elkaars ervaringen en opvattingen kunnen opbrengen, maken we een begin met de omgang met zo’n lastige geschiedenis als ons aller slavernijverleden.”
Goed initiatief deze Tafel! Succes gewenst.
Ik vind het een erg mooi schrijven. Ik ben me nog niet zo lang echt bewust dat mijn voor-voor-voorouders mee deden aan tot slaaf maken van mensen uit landen in Afrika, dat veel gebouwen in Amsterdam, Den Haag met slavenhandel betaald zijn, dat veel producten die we nu gewoon vinden uit landen in Afrika roofden.
En als het kan zou ik graag mee herdenken aan een Keti Koti tafel, op een dag, als het kan.
ik denk dat de gemiddelde nederlander niets met het idee van slaaf zijn heeft. dit artikel zal dan ook niet aanspreken…
Mooi initiatief. Rituelen kunnen vorm geven aan gebeurtenissen en begrip en cohesie bevorderen. Moet er wel helder e.e.a. uitgelegd worden.
Heeft u een paar discussie vragen voor me over keti kotie .En ik zou het graag met antwoord willen krijgen.ik zou het graag voor 22 mei willen hebben ,want mijn presentatie moet ik 25mei vrijdag presenteren.ik dank u bijvoorbaat voor u medewerking.