Voel jij je thuis op school?

Met veel plezier heb ik drie dagen lang rondgelopen op drie heel verschillende basisscholen. Ik voerde gesprekken met ouders, met leerkrachten, met de schoolleiding en vooral met leerlingen. Ter voorbereiding van de gesprekken met vier leerlingen per school vroeg ik hen een tekening te maken over hun favoriete plek op school en een klein verhaal te schrijven dat uitdrukte of en waardoor ze zich thuisvoelden op hun school.

Opvallend is dat ik op alle drie de scholen aan de praat kwam met leerlingen die stuk voor stuk zich thuis voelden op hun school. Dat was niet bij alle leerlingen zonder slag of stoot gegaan. Op een school in Amsterdam Zuidoost sprak ik met leerlingen waarvan er twee later op de school terecht gekomen waren. Charety en Shanna werden vriendinnen in groep 3 en dat hielp hen om de overgang te maken van de ene school naar de andere. Die vriendschappen in de onderbouw aangegaan, bestonden nu nog steeds.

Op een school in Utrecht Overvecht sprak ik met een jongen en een meisje die allebei op andere basisscholen hadden gezeten en die zich nu pas op hun plek voelden. En dat kwam, zo vertelden Davinza en Bavan, omdat ze een meester hadden in groep 7 en 8 die hen echt gezien had en erkend in hun eigenheid. Naast vriendschap is ‘gezien worden door je juf of meester’ een belangrijke factor in het welbevinden van leerlingen op de basisschool.

Een derde factor die het al dan niet zich thuis voelen van leerlingen bepaalt, is het leren omgaan met verschillen en spanningen. Op twee van de drie scholen hadden de leerlingen ervaring opgedaan met het project Vreedzame School. In dat project leer je om in geval van pesten of onenigheid corrigerend op te treden waardoor leerlingen weer verder kunnen.

Het droeg zichtbaar bij aan de trots van leerlingen die ik sprak, dat ze een mediatortraining konden volgen. Daardoor waren zij in staat om bij het buitenspelen als pleinwacht rond te lopen en op een duidelijke maar vriendelijke manier vreedzaam te handelen. Dit project gaf hen ook instrumenten in handen om waar nodig met hun leerkracht te discussiëren over een beslissing die hij of zij genomen had, een beslissing waar sommigen in de groep het niet mee eens waren.

In de moderne samenleving waarvan de basisschool deel uitmaakt, zijn het niet zozeer de formele visie en missie die de schoolcultuur bepalen en leerlingen het gevoel geven dat ze zich kunnen identificeren met hun school. Het zijn vooral de ‘geleefde waarden’ die hun handelen richting geven.