Aandacht voor spiritualiteit: een bijdrage aan gezondheid!

Ook is er onderzoek gedaan naar effecten van spirituele interventies. Een voorbeeld is onderzoek naar de effecten van spirituele groepsgesprekken met palliatieve patiënten. Daarin werd gesproken over het levensverhaal, over vergeving en over nalatenschap. De patiënten die de interventie hadden ondergaan, waren minder angstig en depressief, hadden een betere kwaliteit van leven en minder pijn in vergelijking met patiënten die de interventie niet hadden ondergaan.

Een voorbeeld waarin een verpleegkundige in de ouderenzorg aan het woord is:
“Een bewoner kwam elke dag heel vroeg uit bed. Ze was erg onrustig en aan het einde van de gang kon ze niet verder, wat haar nog onrustiger maakte. Er zat niet veel anders op dan mevrouw vast te binden in bed. Op een keer heb ik aan het einde van de gang een Mariabeeld geplaatst met een paar bidstoeltjes, kaarsjes en een cd met zachte kerkmuziek. Vanaf dat moment was ze rustig. Ze komt nog steeds erg vroeg uit bed en wandelt over de gang. Als ze aan het eind is, gaat ze zitten bij Maria en verzinkt in… ja, gebed? Wat ze ook doet, ze oogt gelukkig en brengt veel tijd met Maria door.”

Kan het mooier? Een spirituele interventie die evident welzijnsbevorderend werkt en een oplossing biedt voor een hardnekkig probleem.

De evidente samenhang tussen spiritualiteit en gezondheid maakt dat er expliciet aandacht voor moet zijn in het zorgproces. Het is een aandachtsgebied voor alle zorgverleners. Het vraagt van hen wel een brede kijk op spiritualiteit. Zij ontmoeten immers patiënten met uiteenlopende levensbeschouwingen, geloven en zingevingskaders. Een ontmoeting met religieuze en niet-religieuze vormen van spiritualiteit. Een kankerpatiënte die ervaart dat God haar helpt om met haar situatie om te gaan, geeft daarmee een religieuze invulling aan haar spiritualiteit. Een verslaafde die in een afkickproces zit en rust zoekt in contact met de natuur, heeft letterlijk een meer aardse vorm van spiritualiteit. Een eenzijdige associatie tussen spiritualiteit en religie is binnen de context van zorgverlening niet bruikbaar. Kunnen zorgverleners deze brede kijk hebben en hoe speelt hun eigen spiritualiteit hierbij een rol?

Goede zorg betekent dus ook zorg voor de spirituele behoeften van patiënten. Daar aandacht voor hebben in de zorg vraagt van zorgverleners in de eerste plaats dat zij hier voor open staan. Dat is nog niet altijd het geval. Het heeft niets van doen met zweverige zaken. Juist de relatie met de gezondheid van de patiënt maakt het concreet en in voorkomende gevallen een punt van concrete zorg. Eigen vooroordelen tegen deze thematiek staan een open houding bij zorgverleners nogal eens in de weg.