Ahmed Marcouch speelt met vuur

Het is in eerste instantie belangrijk te kijken naar de oorzaken. Het is goed dat er aandacht komt voor zaken als arbeidsdiscriminatie, stigmatisering in de media, en allerlei zaken meer, maar deze taak ligt bij anderen dan degenen die beweren verstand te hebben van radicalisering. In plaats van de veelgenoemde ‘ontbrekende stageplek’ werkt juist het constant benoemen en benadrukken van de kans- en uitzichtloosheid van bepaalde groepen jongeren versterkend en bevestigend op het gevoel dat zij daadwerkelijk buiten de samenleving staan. Hier hoeft een salafistische prediker niet meer hard zijn best te doen om het individu van de samenleving te isoleren. De ‘radicaliseringsdeskundigen’ uit de gemeenschap waar salafisme het snelst groeiende is benoemen voortdurend allerlei externe oorzaken voor de ontwikkelingen onder hun jongeren, maar dragen zo juist bij aan het zelfbeeld van die jongeren. Het gevoel dat zij als groep buiten de samenleving staan is een van de factoren die bijdragen aan het potentieel te radicaliseren. Een dualistisch wereldbeeld waarin zij als homogene etno-religieuze groep slachtoffer zijn van een samenleving die hen onheus bejegent, ontstaat daar. Buiten de discriminatie en stigmatisering die met zekerheid daadwerkelijk bestaat, is deze bewustmaking van een etno-religieuze groep de eerste stap naar fundamentalisering: het is een structurele ‘bedreiging’ vanuit de bredere samenleving die er over een langere termijn voor zorgt dat de groep geïsoleerd wordt.

De tweede stap in het proces is die van de samenloop van omstandigheden. Veranderend overheidsbeleid ten opzichte van de culturele groep, of ten opzichte van de religie kan door de groep als bedreiging opgevat worden. Wanneer het gesprek met alle salafistische moskee-organisaties, ongeacht hun visie, ophoudt, dan zal dat eveneens als bedreiging worden gezien. De groep wordt zo nog verder geïsoleerd, door stigmatisering en aanmerking als burgers die omwille van hun geloof een speciale behandeling moeten krijgen. Het gevoel dat zij niet dezelfde rechten hebben als de rest van de samenleving zal hierdoor voor hen bevestigd worden. Zonder deze omstandigheidsfactor is radicalisering niet mogelijk, het is essentieel in het radicaliseringsproces, ondanks dat het niet de uiteindelijke veroorzaker is.

De keuze van het individu is tenslotte beslissend voor welke richting ingeslagen wordt. Indien een persoon zich aangetrokken voelt door een prediker die ‘zegt wat hij denkt’ en een reactionaire houding heeft ten opzichte van datgene dat zich in de ogen van de persoon voltrekt, is de cirkel rond en raakt iemand los van zijn hele omgeving inclusief vrienden, familie, en geloofsgenoten die zijn of haar ideeën niet delen. Door het dualistische wereldbeeld dat is ontstaan, en een gebrek aan genuanceerd kunnen denken tijdens de adolescentie, wordt de persoon onbereikbaar. Juist dit laatste is een klacht die eerder gehoord werd bij eerdere voorbeelden zoals Sharia4Belgium dat jongeren buiten de moskee stond op te wachten en wegtrok.

De vertrouwensband tussen salafistische organisaties die niet oproepen tot haat jegens andersdenkenden mag niet onherstelbaar beschadigd worden door repressie. De band moet juist aangehaald en versterkt worden en men moet in gesprek blijven, om zo zicht te houden op gemeenschapsleden die een ander pad verkiezen, in plaats van de volledige groep te stigmatiseren en zo naar alle waarschijnlijkheid bij te dragen aan verdere radicalisering van nog meer mensen. Juist die eerste selectie van mensen die ontspoord raken, die alleen de naaste omgeving kan maken, is essentieel in het preventief tegengaan van radicalisering en dat kan alleen als er vertrouwen is tussen salafisten en de verschillende overheden.