Sigrid Kaag loopt weg tijdens een parlementair debat, de begrafenis van de oudst regerende monarch van Engeland, een dansende minister-president: onderwerpen die allemaal langer voorpaginanieuws waren dan je zou verwachten. Tegelijkertijd wordt het aantal berichten rondom de oorlog in Oekraïne steeds minder en zijn de gevolgen van de overstromingsramp in Pakistan naar een plek verderop in de krant verdwenen. Is het wel terecht om de media de schuld te geven van de buitensporige aandacht die aan bepaalde onderwerpen besteed wordt?
Nieuws komt het liefst in de vorm van eendagsvliegen. Anders is het geen nieuws meer en wordt het niet gelezen. Het is vergelijkbaar met TikTok: je krijgt video’s te zien waarvan het algoritme wéét dat je het leuk zal vinden en waar je langer naar zal kijken. Kranten tonen daarom vaker artikelen die abonnementen opleveren. Het is dus niet alleen de schuld van de kranten dat het nieuws vaak eenzijdig lijkt. Kranten leveren wat wij lezen, omdat ze daarvoor betaald krijgen.
Dit systeem is ontstaan omdat kranten deels moeten leven van advertenties en deels van abonnementen. Wel geldt: hoe meer abonnementskosten er binnenkomen, hoe minder geld er aan advertenties uitgegeven hoeft te worden. Er ligt dus ook een verantwoordelijkheid bij de lezer die moet willen betalen voor het nieuws. Daar zijn we echter steeds minder toe bereid. Het zachte, ‘sensationele’ nieuws is daarom nodig omdat het goed gelezen wordt, en dus meer advertentiegeld oplevert. Met dat geld wordt het harde nieuws gemaakt. Het eerste betaalt het tweede.
Mediafilosoof Bart Pattyn troost zich met de gedachte dat het ogenschijnlijke onbelangrijke, zachte nieuws uit een verslaving voortkomt. Lezers wíllen niet echt sensationele berichten lezen, maar toch blijven we er massaal op klikken. En één van de redenen dat we de harde berichten aan ons voorbij laten gaan, is omdat die zich vaak buiten onze landsgrenzen afspelen. Hoe verder weg, hoe minder groot de impact op ons eigen leven. Hoe minder we ons kunnen inleven in de situatie. De overstromingen in Pakistan vormen daardoor een anti- nieuwsrecept. De enige nieuwswaarde is dat het onverwacht is, maar het is te ver weg van de westerse wereld. Bovendien is de directe link van klimaatverandering op de overstromingen bijna onzichtbaar, omdat de hoeveelheid tijd tussen vergelijkbare gebeurtenissen net genoeg is om ze te vergeten.
Wie is er dan schuldig aan sensationele berichtgeving? De lezer of de maker? Zolang er niet meer druk komt op beleidsmakers voor een meer diverse berichtgeving, verandert er weinig. Tot die tijd kunnen we ook als lezer zelf andere keuzes maken. Maar we zijn nu eenmaal verslaafd.
