“Scholen doen hun uiterste best om de natuurlijke nieuwsgierigheid van jonge mensen zo snel mogelijk in de kiem te smoren. Het huidige onderwijssysteem is een machine die zich enkel richt op extrinsieke en cognitieve doelen. In plaats van lesjes af te draaien die horen bij toetsen om leerlingen te kwantificeren, zou het onderwijs zich voortaan moeten richten op het bevredigen en het opwekken van nieuwsgierigheid.
Neem de huidige financiële crisis. Die roept zoveel interessante vraagstukken op dat het een bron van verhalen zou moeten zijn op middelbare scholen. Er is geen beter moment om de economie voor grote groepen te ontsluiten dan nu. Maar dat gebeurt niet omdat de onderwijsprogramma’s zo log zijn dat er geen ruimte is om dit soort maatschappelijke urgente vraagstukken op de een of andere manier te gebruiken.
Ik vind dat doodzonde en het is de keerzijde van wat me heilig is. Fascinaties zijn een lust voor de rest van je leven omdat je dan altijd nieuwsgierig blijft. Als ik iets erg vind, zijn het passieloze mensen. Het lijkt me zo naar als je dat in je leven helemaal niet hebt. Die fascinatie kan voor van alles zijn: inzicht in de fysionomie van het hardlopen, ballroomdansen of de politieke economie van de Tweede Wereldoorlog.
Zelf houd ik me bezig met financiële, sociale, culturele én politieke vraagstukken. Door het combineren van deze vraagstukken probeer ik de complexiteit van de maatschappij te begrijpen. Het is een heel basale drijfveer dat ik precies wil weten hoe de wereld in elkaar zit. Van de huidige crisis kan ik bijvoorbeeld echt geen genoeg krijgen. Ik lees erover met een zekere koorts en doe niets anders dan me dronken drinken aan alles wat er over de crisis bekend wordt gemaakt.”
‘Heilig?’ is een project van Trouw, IKON, het Soeterbeek Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen en Nieuwwij.nl. Bovenstaand artikel werd eerder geplaatst in Trouw. Afgelopen donderdagavond was Ewald Engelen te gast in OBA Live.
Onderwijs was ooit (mede?) bedoeld om mensen breed te ontwikkelen zodat ze later weldenkende goed onderlegde burgers konen worden die weldoordachte overwegingen konden maken en gefundeerde meningen konden vormen.
Tegenwoordig lijkt het er meer op dat jonge mensen vooral zo snel en eenvoudig mogelijk moeten worden gevormd tot een radertje dat zonder al te veel praatjes kan meedraaien in het geld-rond-schuif-systeem en om zo snel mogelijk een baantje te gaan vullen. Het gaat er niet meer om een zinvolle menselijke eenheid te zijn, jezelf te ontdekken en te ontwikkelen maar om een economische productie en consumptie eenheid te worden…..
Naar mijn bescheiden mening een van de meest fundamentele ont-heiligende effecten van onze maatschappij: het steeds meer alles als “resource” zien. Niets heeft meer intrinsieke waarde, behalve wat het in het economisch systeem kan opbrengen.
Helaas moet ik het met de vorige spreker eens zijn. En hoewel ik net als de schrijver van dit stuk, econoom ben, heb ik op een gegeven moment begrepen dat het in Nederland alleen maar gaat om het genereren van opbrengsten. Of het nu belasting-opbrengsten of andersoortige opbrengsten zijn, dat maakt niet uit, als het maar in geld uit te drukken is door afnemende overheids-uitgaven of toenemende inkomsten.
Ik zag ooit een filmpje (http://www.youtube.com/watch?v=zDZFcDGpL4U) van Sir Ken Robinson dat hier over gaat. Hij stelt de vraag centraal hoe we een onderwijssysteem moeten inrichten dat kinderen klaarstoomt voor een maatschappij waarvan we geen idee hebben hoe die eruit ziet en welke vaardigheden nodig zijn.
Ik zou zeggen: “Kijk bovenstaand filmpje,” een van mijn best besteedde elf minuten ooit.
Treffende dan hoe Plutarchus het ooit zei is het wat mij betreft nog nooit verwoord: “Onderwijs is geen vat vullen, maar een vuur ontsteken.”