Verlichte critici haasten zich ‘kindermishandeling’ te roepen, terwijl de milde geloofsgenoten van de kritische prikkers zich nog meer haasten uit te leggen dat echt niet alle christenen ‘zo gek’ zijn. Allemaal vrij voorspelbaar. Zelf heb ik mijn kinderen laten inenten. En zelf meen ik dat ik daaraan goed gedaan heb. Maar graag wil ik deze vaak in de hoek getrapte medechristenen eren met een serieuze en kritische bespreking van hun religieuze argumentatie met behulp van een episode uit de Amerikaanse animatieserie South Park en een episode uit Family Guy.
Gods almacht
De meeste kritische prikkers uit strenggereformeerde hoek baseren hun afkeer tegen inenting met een beroep op Gods almacht en voorzienigheid. Als God mijn kind wil besmetten met mazelen, wie ben ik als nederige gelovige dan om mij van Gods raadsbesluit af te keren door mijn kind te laten inenten tegen mazelen? De God die mijn kind ziek maakt, heeft ook de kracht het weer beter te maken. Deze ouders echoën het adagium van de bijbelse Job (althans de ‘brave’ Job, er is ook een vloekende variant in hetzelfde bijbelboek aanwezig): “De Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen, de naam van de Heer zij geprezen.” (Job 1,21) En: “Al het goede aanvaarden we van God, zouden we dan het kwade niet aanvaarden?” (Job 2,10)
De Amerikaanse animated sitecom Family Guy voert in de episode ‘Livin’ on a Prayer’ (2012) een christelijk-behoudend echtpaar op: Ben en Hope. Family Guys-protagonisten Peter en Lois Griffin raken bevriend met de sympathieke Ben, Hope en hun baby Scotty. Als baby Scotty flauwvalt tijdens het spelen bij de Griffins, wordt hij in het ziekenhuis gediagnosticeerd met de Ziekte van Hodgkin, kanker in de lymfeklieren. Goed te behandelen met bestraling en chemotherapie, mits er snel wordt ingegrepen. Ben en Hope weigeren echter hun kind te laten behandelen op religieuze gronden, zeer tegen de zin van vooral Lois Griffin.
‘Christian Science’
Ben en Hope identificeren zich als ‘Christian scientists’, een kleine christelijke sekte in Amerika met zo’n 85.000 volgelingen wereldwijd. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, belijden de Christian scientists een radicale scheiding tussen geloof en wetenschap, in het voordeel van de eerste. Ziektes zijn volgens de stichter Mary Baker Eddy (1821-1910) niet zozeer een kwestie van het lichaam, maar van de geest (ziel). Ziektes zijn een uitdrukking van een spirituele disbalans. Pas als die hersteld is, kan het lichaam ook herstellen. Hope noemt het boek Science And Health, With Key To The Scriptures (1875) van Eddy expliciet.
Bob en Hope zijn dan ook niet blij dat Lois Griffin Scotty naar het ziekenhuis heeft gebracht. “Scotty zal genezen, door de kracht van gebed,” aldus zijn moeder. “Ze geloven niet in de medische wetenschap”, reageert Lois in woede tegen haar gezin, waarmee ze paradoxaal genoeg de strikt empirische basis van de medische wetenschap (die ze juist wil verdedigen) op filosofisch losse schroeven zet. Lois probeert wanhopig Scotty’s ouders te overtuigen hun kind naar het ziekenhuis te brengen. Tevergeefs, er ontstaat zelfs ruzie. “Soms is gebed niet genoeg,” betoogt Lois. “Maar Scotty is ons kind en wij mogen voor hem zorgen zoals ons dat goed lijkt,” reageert Ben. Exact de motivatie die veel strenggereformeerde kritische prikkers vandaag de dag ook gebruiken als seculiere autoriteiten dreigen in te grijpen: vrijheid van godsdienst in combinatie met beroep op ouderlijke pedagogische vrijheid. Beiden zijn overigens zeer waardevolle culturele verworvenheden.
Gebedsverhoringen
Uiteindelijk ontvoeren Lois en Peter zelfs de kleine Scotty om hem naar het ziekenhuis te brengen. Vlak voor de ingang houdt de politie hen tegen. Er ontstaat een laatste gesprek tussen Lois/Peter en Ben/Hope. Lois is overtuigd van haar morele superioriteit: “Ik ga graag mijn hele leven lang naar de gevangenis, maar niet voor ik dit hulpeloos kind heb kunnen redden.” Lois laat een morele opgewondenheid en een zekere zelfingenomenheid zien die veel verlichte religiecritici aannemen. “Wij weten beter wat goed voor je is, dan jijzelf dat weet” is het begin van elke dictatuur.
“We hebben ons kind in Gods handen gelegd,” aldus Ben. “Dat klopt,” reageert Lois. “En daarom ligt hij misschien in mijn handen. Hij kan niet alles alleen doen. (…) Jullie geloven in de kracht van gebed. Zou het kunnen dat penicilline, antibiotica en vaccinaties feitelijk door God verhoorde gebeden zijn? En zouden de fantastische mensen van de medische wetenschap niet de eigenlijke werktuigen van Gods verhoring kunnen zijn? (…) Waarom zou je iets aan God vragen als je je kont afveegt met Zijn antwoorden?” Je kunt Lois niet betichten van grote subtiliteiten, maar theologisch gezien maakt ze een goed punt. Gods hulp hoeft niet per se te schuilen in miraculeuze gebedsgenezingen, zoals we die van Lourdes en de Amerikaanse televisiedominees kennen. Gods hulp zou wel eens veel subtieler kunnen zijn.
Maar wat dan te doen met het idee van de almachtige God die beschikt over leven en dood? Wie zich bemoeit met de grenzen van leven en dood, komt moreel en ethisch in bijzonder ingewikkeld vaarwater. Met een beroep op morele superioriteit of slimme theologische argumentaties kom je daar niet simpel mee weg. Niet voor niets zijn abortus en euthanasie de meest gevoelige medisch-ethische vraagstukken binnen de christelijke moraal. Voor een verdere reflectie hierop wend ik mij wederom tot een cartoonserie.
Euthanasie
In Super Best Friends-episode (2005) van de serie South Park wordt Kenny, een van de vier hoofdrolspelers van de serie (Kenny, Cartman, Stan en Kyle), aangereden door een bus (nota bene, zo blijkt later, door goddelijke interventie). Kenny komt hierdoor in een vegetatieve staat terecht met een nationaal debat tot gevolg tussen voor- en tegenstanders van de door hem zelf gewilde euthanasie. De aflevering is een duidelijke verwijzing naar het langslepende en bij vlagen mensonterende debat over de zelfgekozen dood van de Amerikaanse Terri Schiavo in 2005. Cartman probeert via gerechtelijke procedures Kenny van de beademing af te krijgen. Als Kenny sterft erft Cartman namelijk diens spelcomputer (sic!). De andere twee vrienden, Kyle en Stan, proberen om Kenny in leven te houden omdat ze niet bereid zijn hun vriend te zien sterven (en Cartman te zien ‘winnen’). Beide kampen worden bijgestaan door omvangrijke pro-choice en pro-live-activisten.
Op het einde van de aflevering komt Kyle tot enkele verrassende inzichten. “Cartman had gelijk, maar om de verkeerde reden. En wij hadden ongelijk, om de goede redenen.” Geconfronteerd met een opmerking van een pro-lifer dat de mens niet voor God mag spelen, antwoordt Kyle ad rem: “We begonnen als voor God te spelen toen we hem aan de beademing legden”. Wederom bereiken de makers van South Park een uiterst genuanceerde positie. Het is in zekere zin hypocriet om alleen het beëindigen van het menselijk leven als inbreuk op Gods monopolie op leven en dood te zien, maar het langer in leven houden van een mens, niet. Of allebei is waar of geen van beide. Cartman koos, aldus South Park, de moreel juiste handeling – namelijk het beëindigen van een leven dat überhaupt niet gerekt had mogen worden, maar deed dit om ondeugdelijke, want egoïstische motieven. Stan en Kyle hadden een moreel juiste motivatie – liefde en vriendschap, maar dat resulteerde niet in de beste morele keuze.
Besluit
Terug naar de strenggereformeerde kritische prikkers. Het is misschien verleidelijk om deze groep strenge christenen weg te zetten als christengekkies, die nog het beste als exotisch sondergut kunnen worden beschouwd en waarop je als seculier-kritische geest met dedain en morele superioriteit kan neerkijken. Daarmee doe je hun oprechte, religieuze motivaties onrecht, die gegrondvest zijn in een als zeer christelijk te verdedigen rotsvast geloof en vertrouwen in de almacht van de Schepper. Dat hoeft echter niet te resulteren in een instemming met de door hen gebruikte theologische argumenten.
Family Guy laat zien dat de almacht van God op vele manier gestalte kan krijgen, en niet alleen in een afwijzing van de menselijke vooruitgang, maar juist in een positieve interpretatie hiervan. En South Park leert dat niet-ingrijpen in Gods heilsplan meer veronderstelt dan simpel het afzien van één bepaald soort medisch handelen. Wie zijn op religieuze redenen niet ingeënte kind uit de buurt van besmette kinderen houdt, is evenzeer aan het ingrijpen in Gods plannen als de ouder die zijn kind laat inenten. Niet behandelen is daarmee ook een vorm van behandelen geworden. Net zoals het niet-maken van een keuze, ook een verborgen keuze is. Niets voor niets wordt in de schuldbelijdenis van de r.k.-kerk gebeden: “Ik belijd voor de Almachtige God en voor u allen dat ik gezondigd heb ik woord en gedachten, in doen en laten…”
Ik vind dat christenen die weigeren in te enten tegen zichzelf beschermd moeten worden. Iets als besmettelijke ziekte is niet meer een kwestie van 1 of 2 personen, maar een hele gemeenschap. Het algemeen belang gaat voor het persoonlijk belang. Punt.
Snap Bosman niet. Probeert begrip te kweken waar veroordeling noodzakelijk is.
1971 Staphorst: Kind krijgt polio omdat hij niet mag worden ingeent. Hij is voor het leven verlamd.
2013: Kind is nu volwassen, benieuwd of hij nu ook zo denkt als zijn ouders toen. En of zijn ouders nog achter hun beslissing staan.
En wat te denken van diegenen die om andere redenen hun kinderen niet laten inenten, zoals bijv. vanuit antroposofisch oogpunt of een verhoogde kans op autistische stoornissen? Of, wat als een christen inenten afwijst, NIET als ingrijpen in het Godsbesluit, maar om bijv. zojuist genoemde reden (autisme)?? Vreemd dat zulke niet-prikkers altijd buiten beeld blijven…
ER zitten voor en nadelen aan inenten. Nadeel is het inenten van heel jonge baby’s, die worden volgespoten met vaccins die hun antilichamen moeten ‘stimuleren’…Wetenschappelijk Feit: Pas na het eerste levensjaar worden er antilichamen geproduceerd bij een kind!!! Dus de vaccins dienen nergens toe, sterker nog, kunnen baby’s in hun eerste levensjaar behoorlijk ziek maken. Maar ja, er wordt veel geld aan verdient door de farmaceutische industrie. En voor al die mensen die zich druk maken om de kinderen die niet tegen mazelen zijn ingeënt: waarom maak je je druk, uw kinderen zijn toch geënt tegen mazelen? Dan kunnen ze het toch niet krijgen? Fout! Heel vaak krijgen ook geënte kinderen een ziekte waartegen ze zijn ingeënt! Het is geen 100% garantie. Iedereen moet zelf bepalen of ze vaccineren of niet, maar bedenk wel dat we al duizenden jaren op aarde hebben geleefd zonder vaccinaties, en dat we de laatste jaren door al die vaccinaties ons immuunsysteem zo aan het verzwakken zijn dat we nergens meer tegen bestand zijn.
Mijn kinderen zijn ook gevaccineerd, maar na wat ik allemaal gehoord en gelezen heb van vooraanstaande immunologen, doktoren etc, zou ik het als ik opnieuw voor de keuze zou staan, het niet laten doen.
Heel dom van die mensen. Ik ben zelf ook Christen en vind het juist heel goed dat er dergelijke inentingen tegen dergelijke ziektes bestaan. God heeft deze medicijnen gegeven en dan moet je niet eigenwijs zijn, om die niet te gebruiken.
Schandlig. Anderen in gevaar brengen met ziektes onder het mom van godsdienst vrijheid. De overheid zou deze mensen verplicht moeten inenten, en anders land uit, persona non grata
Wat prachtig om alle genuanceerde geluiden uit het artikel van Bosman meteen uit het raam gegooid te zien worden door alle reacties. Ik vraag me af of de reageerders het stuk wel hebben gelezen. Bosman gaat voorbij aan het oordeel over de verderfelijkheid van wel of niet inenten, maar bepaalt ons bij onze morele waarden. Tegelijk geeft hij een aanzet tot een theologische reflectie op hoe God werkt.
Wellicht kunnen wij eerst eens kijken naar onze vermeende morele superioriteit voor we een oordeel uitspreken over die ‘schandalige’ mensen die hun kinderen niet laten inenten.
@Rita: U heeft ongelijk als u zegt dat vaccins in het eerste levensjaar nergens toe dienen. Voor een onvolgroeid afweersysteem zoals bij baby’s het geval is, is het van belang om zoveel mogelijk (zwakke) ziektekiemen te leren herkennen. Vaccins helpen daarbij.
Voor overzichtelijke informatie hierover: http://bit.ly/13SAXjX
Interessant artikel. Ik zou ten faveure van de religiekritiek nog een ander argument in de discussie willen introduceren, dat het debat over al dan niet vaccineren uit de Refo-hoek haalt.
Vaccinaties bestaan bij de gratie van het gegeven dat het overgrote deel van de bevolking gevaccineerd is. Een vaccin beschermt als het ons allemaal beschermt, en het beschermt ons niet als een deel van de bevolking niet geïmmuniseerd is, zodat de polio of mazelen of rode hond kan muteren en het vaccin kan omzeilen en ons ziek kan maken.
Ik word deze zomer 52, dus of ik polio krijg zal me verder een zorg zijn, maar ik pleit graag voor de gezondheid van jonge kinderen die onmondig zijn en nog niet zelf kunnen bedenken of god überhaupt bestaat.
Of je je kind nu niet vaccineert omdat je op de een of andere manier gereformeerd bent, of antroposofisch, of iets anders – door je egoïsme breng je andere, onschuldige kinderen en volwassenen in gevaar.
Hier is een punt waar de vrijheid van godsdienst een gevaar vormt voor de volksgezondheid. De volksgezondheid moet dan prevaleren. Sorry.
In deze discussie mis ik een beetje waarom als je als christen hier echt in gelooft je dat niet verder doortrekt.
Bijvoorbeeld het verkeer. In het verkeer is het aantal kinderen dat stierf door een autoongeval fors afgenomen sinds de invoering van de autogordel en autostoeltjes. Er stierven zelfs meer kinderen dan nu terwijl er toen minder gebruik werd gemaakt van de auto en er minder auto’s waren. Hebben alle orthodoxe christenen geen autogordels aan?
Sterker nog ik vind het bijna een argument dat predestinatie niet bestaat. Het aantal sterfgevallen is namelijk niet ergens anders gestegen. Met andere woorden als God echt wilde dat er kinderen zouden sterven (in de jaren zeventig wilde God dat schijnbaar) en die dat nu niet doen dan zou er ergens een doodsoorzaak enorm gestegen moeten zijn. Dat is niet het geval. Ergo er is geen God die wil dat kinderen sterven of ziek worden. Het is gewoon een kwestie van kans en die kans wordt gewoon gereduceerd door je in te enten.
Met andere woorden goed gelovige sukkels in mijn ogen
Bij deze wil ik een interresant artikel aanbevelen,nl
het Blaylock welzijns rapport!!
eerst lezen en dan pas oordelen.