Dat de broers Kouachi geradicaliseerd waren is niet typisch voor de islam. Zelf was ik op hun leeftijd ook op zoek naar een richting in mijn leven. Weggestuurd van alle scholen in de omtrek kon ook ik mijn plek niet vinden in de maatschappij, Totdat ik een autoritaire prediker van de pinksterbeweging tegenkwam die mij een heroïsch doel om voor te leven gaf: Jezus redt en dat moet de hele wereld weten omdat die anders verloren gaat. Tot ongerustheid van mijn ouders verbrandde ik radicaal al mijn boeken en identificeerde mij volkomen met de beweging van de prediker die, net als veel radicale moslimstromingen doen, armen en thuislozen hielp.

Maar gewelddadig waren we niet. Dat komt allereerst omdat Jezus niet alleen in woorden maar daadwerkelijk geweldloos was. Dat is een groot verschil met Mohammed die het zwaard gebruikte. Hoewel de meeste moslims gewoon vrede willen, staat de optie van geweld in dienst van het geloof daarom minder ver van hen af dan bij christenen. Een islamoloog verweet mij laatst dat ik hiermee doe alsof Jezus beter zou zijn dan Mohammed, wat alle dialoog doodslaat. Ik denk echter dat we pas verder komen als we de diepe verschillen die er zijn benoemen en naast elkaar laten staan – pas dan kan de echte dialoog beginnen.

De tweede reden waarom ik nooit de redactie van een van de toenmalige linkse religiekritische blaadjes overhoop heb geschoten is dat ik in Nederland woon. We leven in een cultuur die in hoge mate de vrucht is van het christendom waardoor we eraan gewend zijn dat de overheid het alleenrecht heeft op het zwaard, zoals de Bijbel zegt. Ook de typisch westerse individualisering is met kerkvader Augustinus begonnen, zoals de filosoof Charles Taylor heeft aangetoond. Wie individualisering zegt, zegt vrijheid van meningsuiting en democratie. Met andere woorden, ik was als Nederlander al jong gewend aan kritiek en spot op de kerk.

De broers Kouachi haalden daarentegen hun inspiratie uit het islamitische Midden-Oosten. Generaties na de dekolonisering bestaat daar nog steeds geen staat met een volwaardige democratie en vrijheid van meningsuiting. Er is geen sprake van individualisering maar van collectieve culturen die draaien rond dictatoriaal leiderschap, schaamte en eer die met geweld verdedigd wordt. Slechts twee dagen na de aanslag op Charlie Hebdo striemden in Saoedie-Arabië zweepslagen op de rug van Raif Badawi. Waarom? Omdat hij een kritische blog schreef. Zelfs in het relatief verlichte, maar onder Erdogan meer islamitisch  geworden Turkije worden journalisten zonder goede reden opgepakt. Wat de broers Kouachi deden is eenvoudig de oosterse islamitische normen opleggen aan de Charlie Hebdo redactie. Met gebruik van geweld, want dat deed Mohammed toch ook?

In een discussie op BBC World News zei een islamitische journaliste in perfect Oxford Engels dat de redactie die kogels met hun Mohammed cartoons over zichzelf afgeroepen hadden. Zelfs deze ontwikkelde moslima volgt dezelfde redenering als de vele islamitische predikers die zeggen dat het haar eigen schuld is als een kortgerokte vrouw wordt aangerand. Alsof een aanrander (c.q. die Parijse aanslagplegers) niet individueel verantwoordelijk zou zijn voor zijn eigen gedrag. Eigenlijk een nogal vernederende kijk op mannen.

Van tijd tot tijd blader ik in Franse supermarkten door Charlie Hebdo, een blad dat studentikoos aandoet met zijn zwart-wit denken en opzoeken van grenzen. De meeste religieuze spot drijven ze niet met de islam maar met het verburgerlijkte christendom. Echter, hun geweldloosheid (ze gebruiken de pen, geen Kalashnikovs), individualisme en moedige gebruik van het democratische recht op vrije meningsuiting zijn zonder meer een vrucht van de christelijke traditie.

jjsuurmond 2023 – kopie

Jean-Jacques Suurmond

Publicist

Jean-Jacques Suurmond is pastor, coach/supervisor en publicist. Van hem verscheen eind 2022 een vertaling en bewerking van de klassieker …
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.