Compassie en het opmaken van de balans – Een oproep voor Jemen

Als klein Joods meisje had ik les van twee bijzondere rabbijnen van wie ik veel leerde. Allereerst rabbijn Menno Ten Brink, die onlangs zijn 25-jarig jubileum vierde in de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, waar ik nu bestuurder ben. Hij wordt alom geroemd voor zijn inspanningen in de interreligieuze dialoog.

De tweede is rabbijn Awraham Soetendorp, die destijds rabbijn was in Den Haag en Rotterdam en mij bij mijn batmitswa begeleidde. Hij vroeg mij wat mijn diepste wens was. Als twaalfjarig meisje antwoordde ik niet dat ik wereldberoemd wilde worden of een pony wilde hebben. Ik zei: “Ik wil de wereld verbeteren…” Dat meende ik. Ik had mij geen betere rabbijn kunnen wensen dan rabbijn Soetendorp, die zijn gehele zijn ten dienste had gesteld van exact dit verlangen. Zijn inspanningen ten behoeve van ‘The Charter of Compassion’, ‘The Earth Charter’, vluchtelingen, vrede en rechtvaardigheid worden wereldwijd geroemd. Hij nam mij serieus als 12-jarig kind. Iedere keer dat ik mij druk maak om de staat van de wereld, komt hij weer op mijn pad.

Onlangs schreef hij een brief aan diverse religieuze en spirituele leiders, activisten en lobbyisten, omdat zijn hart wederom gebroken was. Hij schreef: “Mijn hart breekt als ik hoor en zie wat er in Jemen gebeurt. We moeten onze handen ineenslaan. Vanuit ons geloof en humaniteit naar onze broeders en zusters in Jemen. Wij roepen hartstochtelijk op het vuren te staken en voedsel toe te laten. Wij vragen onze regering onze krachtige woordvoerder te zijn. Elk uur telt. Laten wij waakzaam zijn, ruimhartig doneren en onze stem blijvend verheffen opdat zij blijven leven en wij in onze spiegel kunnen blijven kijken. Als één menselijke familie”.

Dit leidde tot een brief aan minister-president Rutte ondertekend door 34 geestelijk leiders. In de Tweede Kamer werd er vervolgens veelvuldig over gesproken. Het parlement nam een motie aan, die onze regering oproept om in de VN Veiligheidsraad voor een wapenembargo tegen Saoedi-Arabië te pleiten. Daartoe heeft minister Blok zicht ingezet om Europese partners te zoeken in Brussel. Duitsland en Wallonië hebben aangekondigd ook stappen te gaan zetten. The World Parlement of Religions, onlangs bijeen in Toronto, nam het initiatief van de brief over en schreef er één vanuit mondiaal perspectief. Daardoor overweegt Canada nu miljardenboetes te trotseren wegens het stopzetten van wapenleveranties aan Saoedi-Arabië. Vorige week op 13 december ontving minister Kaag van ontwikkelingssamenwerking een delegatie van religieuze en spirituele leiders. Zij was zeer getroffen door de brief, omdat deze alle religies en levensbeschouwingen wist te verbinden vanuit het oogpunt van menselijke waardigheid en compassie. Zij wil niets liever dan dit op de agenda houden, omdat steun, maar ook druk nu belangrijker zijn dan ooit.

Bovenstaande leert ons dat de wereld willen verbeteren geen naïeve ambitie is, integendeel. Het gebroken hart van één rabbijn op een cruciaal moment kan leiden tot internationale impact. Karen Armstrong, een goede vriendin van rabbijn Soetendorp, leerde mij dat compassie juist telt wanneer het mensen ver weg betreft, die niet per se op ons lijken. Dat het cruciaal is om een zekere mate van ongemak en pijn te blijven voelen wanneer je de beelden op het nieuws ziet van stervende kinderen.

Het grootste gevaar mijns inziens schuilt hem niet in de slechtheid van de minderheid, maar in de onverschilligheid van de meerderheid. Komend uit een gedecimeerde Joodse gemeenschap heeft de geschiedenis ons deze les geleerd en we hebben er de hoogste prijs voor betaald. Daarom kunnen we nu niet wegkijken voor het verdriet en de ellende in Jemen.

In mijn grote Joods-islamitische netwerk zie ik dat bij iedere zucht in Israël of de Palestijnse gebieden de sociale media ontploft. Waar zijn al deze mensen, deze zelfbenoemde strijders voor rechtvaardigheid nu zich onder onze ogen een van de allergrootste menselijke tragedies voltrekt? Enkele uitzonderingen daargelaten blijft het rond Jemen oorverdovend stil. Uiteraard zult u, net als ikzelf, de komende dagen willen doorbrengen in feestelijke stemming met familie, dierbaren en geliefden. Maar deze tijd is er ook één van het opmaken van de balans. Voor iedereen persoonlijk, maar ook voor de staat van de wereld. Ik heb geleerd dat het ego schreeuwt, maar de ziel fluistert. Het is lastig haar te horen en we horen haar met ons hart, niet met onze oren.

Luistert u ook naar uw hart en mogen we u verwelkomen bij de wake voor Jemen op 28 december 2018? Ik hoop het ten zeerste. Eén persoon kan het verschil maken en u doet ertoe. U kunt zich direct opgeven via deze link.