Vandaag werd duidelijk dat Bowies laatste album Blackstar, dat vrijdag verscheen, in tekst en in toon refereert aan zijn naderende einde. Recensenten hadden al opgemerkt dat, ofschoon Bowies album briljant was, het ook allemaal draaide om de dood. In de naargeestige videoclips van Blackstar en Lazarus wordt dat nog veel duidelijker. Zo vindt in de clip van Blackstar een meisje met een staart het lijk van een astronaut (een verwijzing naar Bowies ‘Major Tom’).
En in de clip van Lazarus zingt Bowie dat hij in de hemel is en schrijft hij een tekst met tegenover zich een doodshoofd, dezelfde als de dode astronaut uit de clip van Blackstar.
Toen ik de songteksten vandaag nauwkeurig las met de kennis Bowies dood in het achterhoofd, constateerde ik met kippenvel dat hij hierin al poëtisch beschrijft wat zondag geschiedde. Hij heeft van zijn dood een heus kunstwerk gemaakt. We hadden het kunnen weten…
Bowie is niet alleen een muzikale held, maar hij is ook een icoon van onze tijd. Allereerst natuurlijk een stijlicoon. Talloos waren de filmpjes die vandaag op Twitter voorbij kwamen en die de transformatie van Bowies uiterlijk lieten zien, van de jaren ’70 tot nu toe. Bowie paste zich in zijn kledij voortdurend aan, of beter gezegd: hij liep niet achter de trends aan, maar maakte de trends. Wat daarbij ook duidelijk werd is dat hij speelde met stereotypen, met name genderstereotypen. In de jaren ‘70 liep hij rond in jurken, die hem – dat moet gezegd worden – nog stonden ook. En op foto’s was niet altijd meteen duidelijk of Bowie een man was of een vrouw.
Daarmee is Bowie een cultureel icoon van onze vloeibare samenleving geworden, zoals de socioloog Zygmunt Bauman onze cultuur karakteriseerde. Een samenleving waarin categorieën niet langer vastliggen, maar in elkaar vervloeien. Bij Bowie liepen mannelijke en vrouwelijke elementen door elkaar. Dat gold ook voor zijn muziek, waarin allerlei invloeden, van rock tot electropop en op zijn laatste album ook nog eens elementen van jazz, door elkaar vloeien. Bowie is niet gemakkelijk in een hokje te plaatsen, en dat is een symptoom van die culturele vloeibaarheid.
Maar Bowie was ook op religieus gebied een typische exponent van de vloeibare samenleving. Hij lijkt een voorbeeld van iemand die doet aan multiple religious belonging (MRB), iemand die uit allerlei religieuze tradities put om een eigen levensbeschouwing bij elkaar te sprokkelen. Een al wat ouder artikel in Forward, dat vandaag al door verschillende religiejournalisten getwitterd werd en dat de moeite van het lezen waard is, beschrijft Bowies joodse achtergrond en zijn geflirt met de boeddhisme en de joodse mystiek van de Kabbalah, al ruim voordat Madonna daarmee begon. Bowie verwerkte zijn religieuze zoektocht in mysterieus klinkende songteksten.
Was Bowie dan gelovig? Wat betekent “gelovig” zijn in onze samenleving nog? Doet het ertoe? Bowie was iemand die blijkbaar gefascineerd werd door religie. Hij was een spirituele zoeker, iemand die elementen uit verschillende religies in zijn werk samenbracht en in zijn kunst versmolt tot een multi-interpretabel geheel. Of hij zelf gevonden heeft wat hij in religie zocht, zal wellicht voor altijd een mysterie blijven.
Wat hij aan de wereld nalaat, is een ongelooflijk rijk oeuvre aan kunst dat een inspiratiebron mag zijn voor velen. In zijn werk heeft hij de onsterfelijkheid bereikt die hij in zijn kunst leek na te streven.
Bovenstaande tekst werd eerder geplaatst op de blog van Taede Smedes.
Ongelooflijk dat iemand van zijn leeftijd er zo uitziet. Dan zou je denken dat zo iemand supergezond is. Dan blijkt het tegendeel het geval te zijn.
Ik moest denken aan John Donne, die, enkele dagen voordat hij stierf, poseerde voor zijn eigen grafmonument, gekleed in zijn lijkwade.
This was beautiful Admin. Thank you for your reflections.
I very delighted to find this internet site on bing, just what I was searching for as well saved to fav