Als Grossmans boek ‘Over de grens’ verschijnt in 1988, noemt de Israëlische minister-president Yitzhak Shamir het een ‘journalistiek verzinsel’. Zoveel impact had dit boek dat een regeringsleider er dit harde oordeel over velde. In 1991 las ik het boek ter voorbereiding van een studiereis naar Israël. Dat raakte me diep.
David Grossman, de vloeiend Arabisch sprekende Israëlische schrijver, bezoekt de Westbank in 1987, vlak voor de eerste Intifada. Bijna 35 jaar na Shamirs oordeel, en vele boeken verder, ontving David Grossman eind 2022 de Erasmusprijs. Ik hoorde hem in december in Amsterdam met zachte stem voorlezen uit eigen werk. Een schrijver met een missie. Hij schept personen uit het niets. Hij haalt mensen weg uit stereotypering. Hij ontving de prijs op de volgende gronden:
Het thema van de prijs van dit jaar is ‘het herstellen van een verscheurde wereld.’ In de wereld van de literatuur belichaamt niemand dit thema duidelijker dan Grossman. In zijn werk probeert hij mensen van binnenuit te begrijpen, de ander met liefde te bezien en de grenzen van oorlog en geschiedenis te overstijgen. In een wereld die wordt beheerst door ernstige spanningen, waarin we vaak niet lijken te weten hoe we ons tot elkaar moeten verhouden, brengt Grossman met zijn buitengewone vertelkunst de onbekende, gevreesde ‘ander’ dichterbij en transformeert hij strijd, pijn en leed tot iets wat troost kan bieden. In zijn vele romans en essays toont Grossman zijn unieke talent voor het herstellen van een verscheurde wereld.
Het herstellen van een verscheurde wereld. In het Hebreeuws heet dat: Tikkun ha Olam. Grossman is daar op eigen creatieve wijze mee bezig. Hij leeft in een verscheurde wereld. Hij ziet dagelijks de strijd tussen Israëli’s en Palestijnen.
Hij en zijn vrouw hebben in de Tweede Libanonoorlog in 2006 hun zoon Oeri verloren. Dat gebeurde terwijl hij werkte aan zijn boek ‘Een vrouw op de vlucht voor een bericht’. Al schrijvend hoopte hij aan het noodlot te ontkomen. Het verhaal als bescherming.
Na de dood van Oeri is Grossman nog actiever in zijn ‘spreken voor vrede’.
“Ik weet hoe hoog en pijnlijk de prijs is die we betalen om in deze situatie te verkeren,” zegt hij in een interview met Simone Korkus. “Voor mij maakte het verlies van een dierbare dit duidelijk. Maar wij allemaal, Palestijnen en Israëliërs, zijn potentiële slachtoffers van de situatie.”
Ik raad u aan: neem en lees. En in zijn boeken is de humor nooit ver weg. Dat geeft adem.
Dit artikel is afkomstig uit Uitweg, januari 2023. Uitweg is het infobulletin van Kairos-Sabeel Nederland. Deze column maakt deel uit van een aantal verhalen over hoop uit Palestina, Israël en Nederland.
