Abd Ar-Rahman I, de Emir van Córdoba, begon in het jaar 785 met de bouw van een indrukwekkende moskee (in het Spaans ‘mezquita’) met zijn 23.000 vierkante meter de op twee na grootste ter wereld. Het islamitische gebedshuis kwam te staan op het terrein van de christelijke kerk San Vicente, waarvan de fundamenten bij opgravingen binnen in de moskee in de jaren dertig van de twintigste eeuw konden worden blootgelegd.
Het bouwwerk was het voorbeeld voor de Spaanse moslimarchitectuur voor de volgende eeuwen. Ongeveer 860 evenwijdig geplaatste marmeren zuilen ondersteunen de dubbele bogen, wat een uniek spel met licht en schaduw oplevert. Met de herovering van Córdoba door de christenen, in 1236, werd de moskee tot katholieke kathedraal gewijd. De vroegere minaret doet nu dienst als klokkentoren.
Symbool van vrede
Toen de Turkse president Erdogan onlangs in de Aya Sofia – sinds begin twintigste eeuw vooral een seculier monument – weer de Koran liet reciteren, deed de Armeens-Apostolische patriarch van Constantinopel een voorstel om van het historische gebouw een gebedshuis voor zowel christenen als moslims te maken: ‘Al behoren we tot verschillende godsdiensten, we dienen dezelfde God’, zei patriarch Sahak I. En: ‘Laat de wereld onze religieuze vrede en volwassenheid toejuichen’, schreef de patriarch, zodat de Hagia Sophia (of Aya Sofia) ‘verandert in een symbool van vrede voor de mensheid’, zo meldde onlangs het Nederlands Dagblad (ND).
De patriarch vindt zijn voorstel niet utopisch, zo meldt de krant. ‘Aanbidden we God niet allemaal samen onder dezelfde hemelkoepel? Dan kunnen we ook de koepel van de Hagia Sophia delen.’ Temeer omdat het gebouw ‘dat duizend jaar christelijke gebeden en vijfhonderd jaar moslimgebeden in haar muren heeft geabsorbeerd en in zijn mysterieuze bestaan heeft samengevoegd’ daar vast geen bezwaar tegen zal hebben. ‘Ga de tempel binnen, adem de stilte in en leer ervan’, zo citeerde ND-journalist Hendro Munsterman de patriarch.
Universele aanbidding
Het gesprek over wat de status van stenen is op grond van de geschiedenis en gebeurtenissen rondom die stenen, kennen we. Misschien kunnen we deze twee plaatsen uit handen van de toeristenindustrie bevrijden en er plaatsen van universele aanbidding van maken.
Of zijn de toeristen in de Aya Sofia in Istanbul en de Mezquita in Cordoba ook in aanbidding als zij daar rondlopen in bewondering en verwondering en zijn de gelovige aanbidders zoals altijd weer pretentieus en veeleisend?
Het is daarom mooi dat de Islam in de Koran duidelijk maakt dat ‘alles wat wij doen’ aanbidding kan zijn: ‘wereldreizen op aarde om te zien hoe Allah de schepping heeft gemaakt (29:20); en hoe het de volken vóór u verging (3:137; 6:11-12, etc.) tot: kniel en werpt uzelf ter aarde (2:125).
Op zich een mooie gedachte. Als ik recente nieuwsberichten mag geloven denkt dhr. Erdogan daar nét even wat anders over.