Meer en meer dreigt de eigen verantwoordelijkheid het van de solidariteit te winnen, zeker in de gezondheidszorg. Wie zich niet gezond en verantwoordelijk weet te gedragen, moet dan maar zelf de gevolgen ervan dragen. Eigen bijdrage, geen plaats op een wachtlijst voor schaarse transplantaties of zelfs het uitsluiten van bepaalde zorg worden als sancties in het debat genoemd. Kortom, wie niet luisteren wil, moet dan maar voelen. Solidariteit heeft daarbij betrekking op gedeelde belangen: ik ben alleen met diegene solidair met wie ik een belang deel. Een jonge, gezonde, goed verdienende vrouw deelt geen belang en is dus ook niet solidair met een oudere, chronisch zieke man, wonend in een achterstandswijk. Verzekeraars werken met een dergelijk type van kansensolidariteit: brandende huizen kun je immers niet verzekeren.
En Maradona dan? De wereld leefde mee en slaakte een zucht van verlichting, toen zijn leven opnieuw gered bleek. Weliswaar zijn er geen gedeelde belangen, maar toch lijken we ons heimelijk te identificeren met Maradona: het succes, de sterrenstatus, en het afzien dat daar ook bij hoort. Eigenlijk willen we allemaal een beetje Maradona zijn: Maradona is een van ons.
We noemen dat groepssolidariteit: ik ben alleen met hen solidair met wie ik mij verbonden voel. Beide vormen van solidariteit, zowel de groep – als ook de kansensolidariteit – hebben iets gemeenschappelijks: het ‘wij’ tegenover het ‘zij’. Het is een solidariteit die niet samenbrengt, maar juist uiteen drijft.
Vluchtelingen, mensen zonder verblijfsvergunning, daklozen kunnen niet echt rekenen op ‘onze’ solidariteit: ‘wij’ delen immers niet hun belangen en ‘wij’ herkennen onszelf niet in hun leven dat zij tot nu toe hebben geleid. Pas wanneer zij zich gedragen tot herkenbare medeburgers, dan pas mag ergens door hen op gerekend worden.
Maar betekent solidariteit nu juist ook niet dat ik deel met de ander ongeacht onze verschillen? De kern van solidariteit ligt in de onvoorwaardelijkheid ervan. Mensen hebben waar ook ter wereld recht op gezondheidszorg. Niet omdat we gedeelde belangen hebben, niet omdat we tot een bepaalde groep behoren, maar vanuit overwegingen van humaniteit. Die humanitaire solidariteit is weliswaar onvoorwaardelijk, maar niet grenzeloos. Andere waarden zoals vrijheid, rechtvaardigheid, ja zelfs verantwoordelijkheid spelen een rol. Maar vrijheid en ook verantwoordelijkheid vooronderstellen eerder solidariteit dan dat het deze bepaalt. In ieder geval gaat het weer goed met Maradona: hij heeft zich bij elkaar geschraapt en is inmiddels succesvol coach. Maradona heeft geluk gehad.
Aardig artikel van deze mevrouw Verkerk. Kan alleen wel merken dat ze meer verstand heeft van zorg en ethiek dan voetbal. Want zo succesvol zou ik Maradona als coach niet willen noemen. Hij heeft met de hakken over de sloot het WK bereikt met zijn land Argentinië.