Maar schoolhoofd Anton denkt er dit jaar anders over. Hij heeft iets opgevangen van ‘de joods-christelijke traditie’ en besluit dat dit jaar het Adventsfeest gevierd dient te worden. Dat vraagt om enige uitleg in de richting van personeel en ouders en het vraagt een speciaal gesprek met de enige moslimouders die de school rijk is: zij dienen zich niet beledigd te voelen. Dat we aan christelijke religie doen wil tenslotte niet zeggen dat we niet van moslims houden…
Ze blijken het allemaal prima te vinden. Besteedt u dan ook aandacht aan het Suikerfeest? Anton zegt het rap toe. Het Suikerfeest is pas in mei, stellen ze hem gerust. Terwijl Anton de moslims binnen school tracht te houden gaat het er even verderop hard aan toe. Juf Ank ziet haar kans schoon de kinderen het Kerstverhaal te vertellen en de kinderen Gloria in excelsis te leren zingen. Tot spot van collega Helma en conciërge Volkert die in het belendende lokaal ‘Jezus in je hart’ scanderen.
Dezelfde Volkert tuigt even later de Kerstboom op en treft Nancy die als vrijwilliger de school nooit zal verlaten. Zij bekent dat ze niet gelovig is maar wel het gevoel heeft dat er ‘iets’ is. Dat moet Volkert toch ook wel eens gevoeld hebben. Nee, zegt Volkert en er is ook niets. Maar wat voor zin heeft het alles dan? Het kan toch niet dat alles zinloos is? probeert Nancy nog. Die vraag wimpelt Volkert af – gebrek aan vocabulaire, geen idee meer hoe je een gesprek over zin moet voeren? – geef me de piek maar.
De instudering van het oubollige kerstspel – Maria met een hoofddoek van de moslims, toch handig dat die op school zijn – wordt bruut afgebroken door de directeur van de Koepel die nog maar eens komt zeggen dat alle religie op de openbare school verboden is. Zo sneuvelen in deze aflevering alle zingevende verhalen die mensen elkaar kunnen vertellen, ze worden cynisch weggehoond, niet nagevoeld, stomweg ontkend. Om plaats te maken voor wat?
Samen eten biedt de oplossing. Hannah zet zich als klassenmoeder in voor de organisatie van een gezamenlijke Kerstmaaltijd. Maar ook dat blijkt niet meer mogelijk: allergieën, diëten, voorkeur voor veganistisch of vegetarisch voedsel, halal of koosjer het maakt uiteindelijk dat elke leerling met zijn eigen tupperware-bakje voor zich aan tafel zit. De bakjes worden nog wel gezamenlijk geopend. Dat wel. En om er toch een feest van te maken komt de directeur van de Koepel verkleed als Kerstman de bijeenkomst luister bijzetten. Rudolf the rednose rendeer schreeuw-zingt hij en ouders en kinderen gaan los. Juf Ank – hooggesloten rode kerstblouse – trekt zich tenslotte met Anton terug in zijn kantoor en besluit voor hem te bidden. Het Onze Vader wordt ingezet maar dat eindigt in een vloek als Nancy komt binnengesneld met de mededeling dat Bradley een pinda heeft gegeten. Dat kan dodelijk zijn met zijn allergie dus: spoedhulp gezocht.
Was deze Luizenmoeder grappig? Nee. Wel: grimmig. Eigenlijk heel grimmig. De hele schoolbevolking spiegelde een samenleving waar op geen enkel moment nog iets van een gezamenlijke noemer werd gevonden. Daar hielp ook de ‘joods-christelijke’ traditie niet meer bij. Er is geen verhaal, noch ritueel meer dat wordt gedeeld. Elke poging daar wel toe te komen wordt gefrustreerd door de eisen die ieder individu stelt.
De conflicten die dat oplevert kun je in deze fase nog wel hilarisch noemen, maar de vraag is of dat zo blijft. De macht is aan het individu. En die macht betekent een constante en doodvermoeiende onderlinge strijd waarmee een samenleving zich uiteindelijk uitput. Als ik mij heel pessimistisch uitlaat: waaraan een samenleving uiteindelijk ten gronde gaat. Misschien is de woede van Hannah die de gezamenlijke kerstmaaltijd niet rond krijgt één van de weinig hoopvolle momenten. Er is tenminste nog één iemand die zich kwaad maakt.
Het benoemen van een probleem is waardevol. Het was kennelijk niet de bedoeling zelfs maar een aanzet tot een oplossing te geven. Of is die er niet? Maar wat dan? Gewoon doormodderen en conflicten als hier geschetst op de koop toenemen als onvermijdelijk?
Welkom in de multiculturele samenleving Ferdinand. Wen er maar aan, zo gaat dat er aan toe in zo’n samenleving. En de grootste eisers winnen.
Blij dat je ogen open zijn gegaan.
Beetje vreemd om de multiculturele samenleving de schuld te geven van het gebrek aan zingeving. Daar zijn we allemaal zelf bij.
Je suggereert dat het de immigranten zijn die ervoor zorgen dat Nederland multicultureel is. Maar dat zou Nederland ook zonder immigranten zijn. Ook ‘kaaskoppen’ verschillen over vrijwel alles, soms fundamenteel, van mening. De culturele en ideologische diversiteit is ook onder hen groot en veel begrip voor andere opvattingen of cultuur brengen ze voor elkaar niet op. Maar ja, de hand in eigen boezem steken valt niet mee.
Wat mij opvalt in de aflevering is dat er geen enkele interesse is in elkaars achtergrond of verhaal. Iedereen zit in zijn eigen gelijk. Als deze satire een illustratie is van de werkelijkheid, dan is het inderdaad slecht gesteld met onze samenleving. Een begin zou kunnen zijn om naar elkaar te luisteren en vragen te stellen: Jezus in je hart? Vertel… Een joods-christelijke samenleving? Vertel… Geloof in iets of behoefte aan zin? Vertel… Het suikerfeest? Vertel…
Gelukkig gebeurt ook dat heel veel. De Luizenmoeder is een karikatuur. Met nuance trek je geen kijkers meer.
De Luizenmoeder is satire. Satire is per definitie niet genuanceerd. Verschillen worden uitvergroot om zaken scherp te stellen op een komische manier. Het leuke aan de personen in deze serie is dat ze allemaal heel herkenbaar zijn, maar net iets over de top. Net als de typetjes van Van Kooten en De Bie.
Wat de multiculturele samenleving betreft: de Islam en zijn aanhangers heeft zich een vaste positie verworven binnen onze toch al diverse samenleving. Dat is een feit waar iedereen heeft te dealen. Wel vind ik dat m.n. politieke links en progressief denkende mensen het meer en duidelijker moeten opnemen voor onze Westerse verworvenheden: individuele vrijheid, ook voor vrouwen. Gelijkstelling van alle soorten van seksualiteit. Het bestrijden van iedere vorm van discriminatie. En in het algemeen het bestrijden van achterlijke en achterhaalde ideeën.
Meer dan verbaasd was ik,als oma,toen ik voor het eerst, via mijn tablet, naar de luizenmoeder keek,ben geen televisiemens.Maar de titel: Jezus in je hart, maakte mij toch nieuwsgierig.
Vooral omdat ik nogal in een geloofscrisis zit,na zo’n 30 jaar Bijbellezen,geloven van kaft tot kaft etc.,onze kinderen en kleinkinderen nergens meer ‘aan doen’…
En ik nu eindelijk boeken durf te lezen van Kuitert,ter Linden maar vooral van Karen Armstrong,waardoor mijn ogen op een huiveringwekkende,soms angstige dan weer bevrijdende manier geopend worden..
Want ook ik heb jaren geleden mijn hart aan Jezus gegeven en geprobeerd om mijn man en kinderen ook zo ver te krijgen,is niet gelukt.
En ben nu op weg om mijn hart kwijt te raken..
Maar wat tof en wat geweldig dat,ondanks de wat platte taal en helaas de vloeken,(maar ook die werden toch maar even mooi gecorrigeerd en uitgelegd door juf Anke).
Ik realiseer mij alleen maar dat onze seculiere maatschappij toch maar mooi met alle actuele crisis en conflictsituaties en kerk en geloofconstructies bezig is!!! En hoe dan ook,onze kinderen en kleinkinderen door zo’n serie over al deze dingen wel moeten nadenken alvorens dit te kunnen spelen.
Ik vind het in ieder geval top,ook al was ik eerst bang dat het iets van ‘goede tijden’soap zou zijn.
Hoi Corry,
Wat een open reactie. Mooi om dat te zien. Ik moet toegeven dat ik geen boek van de door u genoemde auteurs heb gelezen. Ik vind het wel een goede gewoonte om ook boeken van ‘de andere kant’ te lezen en juist niet alleen maar boeken die beamen wat je toch al dacht. Dat daagt je uit om nog eens goed over je eigen geloof na te denken.
Hoewel ik geen boek van Kuitert heb gelezen zie ik heel vaak een citaat van hem voorbij komen: ‘alle spreken over Boven komt van beneden, ook het spreken dat beweert van Boven te komen’. In mijn optiek is dit een uitspraak die als ie waar is, zichzelf onderuit haalt en daarmee weer niet waar is. Als het namelijk waar is dat alle spreken over boven van beneden komt, zo ook deze uitspraak van Kuitert. Ik weet overigens niet in welke context Kuitert deze uitspraak heeft gedaan maar in de context waarin ik deze veelvuldig gebruikt zie worden, is het naar mijn mening een zogeheten ‘self-defeating statement’. Net zoals ‘absolute waarheid bestaat niet’. Dat is zelf een claim op absolute waarheid, dus als het klopt, dan klopt het niet. Zo zie ik er nog veel voorbij komen.
Daarnaast is het natuurlijk zo dat de claim in het Christendom is dat God zich heeft geopenbaard. In de bijbel maar zeker in de persoon van Jezus. Dat is niet spreken van beneden, als dat waar is dan is dat toch echt spreken van boven. Nu is er in mijn optiek heel veel te zeggen voor de betrouwbaarheid van de evangeliën waarmee we volgens mij ook echt kunnen zien wie Jezus was en wat Hij deed. Dat is volgens mij de sleutel voor een zoekend hart. Als Jezus is wie Hij zei te zijn, dan kan ik mijn leven aan hem toevertrouwen. Dat heb ik ook gedaan en ik hoop dat u ook dat vertrouwen in hem weer kunt vinden.
Groetjes,
Steven
Wat wil je eigenlijk met dit verhaal Ferdinand? Ik proef heimwee naar de verzuiling, toen alles nog overzichtelijk was. We leven in een complexe tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is. Dat is verwarrend, maar we zullen ermee moeten leren omgaan. Wat ik eigenlijk niet begrijp: het is op openbare scholen helemaal niet verboden om iets met religie te doen. Dat is in Frankrijk misschien zo, maar hier zeker niet. Maar je mag een bepaalde religie niet voortrekken.
Hoi Hendrik Jan,
Ik proef helemaal geen heimwee naar de verzuiling in het stuk van Ferdinand. Wat hij (en de makers van de Luizenmoeder) volgens mij terecht aankaart is dat we tegenwoordig niet op een gezond manier met elkaars verschillen om kunnen gaan. Óf we beledigen elkaar, óf we zijn zo bang dat iemand zich beledigt voelt dat we gesprekken over zaken die ons écht bezighouden maar uit de weg gaan. Alsof ik als christen me gekwetst of beledigt zou voelen als een seculier persoon of een moslim zijn/haar visie op de werkelijkheid met mij deelt. Ik herken dit beeld wel heel erg. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we in het verleden altijd zo geweldig goed om konden gaan met verschillen, zie de verzuiling.
Nog één vraag, wat bedoel je met ‘je mag een bepaalde religie niet voortrekken’? Dat suggereert namelijk dat je wanneer je één religie benoemt of op een bepaalde manier opneemt in je schoolprogramma, je alle andere religies dezelfde ruimte moet geven. Dat is niet te doen want naast Christendom, Islam, Jodendom, Hindoeisme en Boedisme zijn er nog heel veel andere religies. Dus jouw laatste opmerking staat volgens mij gelijk aan zeggen dat je op openbare scholen niets met religie mag doen.
Groetjes,
Steven
Een serie als De Luizenmoeder werkt juist als een (lach)spiegel. En helpt daardoor waarschijnlijk mee aan een verandering: een ontspanning van het neurotisch politiek correcte gedrag tegenwoordig en het doorslaan van het individualisme.
Als die dingen op humoristische wijze belachelijk worden gemaakt, past de kijker voortaan wel op om zich hieraan schuldig en dus zichzelf belachelijk te maken.
Hetzelfde effect als Koot & Bie in de jaren 80-90 van de vorige eeuw.
Volgens mij houdt de aflevering vooral een spiegel voor en zet het aan tot nadenken. Ging het dan helemaal aan je voorbij hoe troosteloos en teleurgesteld Juf Ank en Anton er aan het einde bij zaten? Jammer dat je het allemaal zo cynisch opvat. Misschien kunnen we zelfs stellen dat je erin bent getrapt.
Ha Ferdinand. Ik vond het intieme Onze Vader aan het slot bijna troostend- had minder een kater dan jij. Lees hier verder: https://www.vrijzinnig.nl/actueel/column/item/column-de-fluwelen-brug-van-de-luizenmoeder.html
Ook de openbare school wordt hier eenzijdig neergezet, maar dat is satire. Juist op de openbare school is ruimte voor veelkleurigheid en ontmoeting en niet voor het beklemmende enigen gelijk van reli-scholen. Het vakkenpakket biedt daarin ruimte. Maar evangeliseren? Nee, dat kan natuurlijk niet. Overigens wordt het hele ‘zingevingsvragen-gedoe’ teveel toegeëigend door religies. Lekker eten samen is ook zingeving, genieten van een voetbalwedstrijd ook, of samen breien. Daar heb je al die reli-dingetjes helemaal niet voor nodig. Dat vindt men in die kring misschien jammer, maar het is niet anders.