De Holocaust erbij slepen? Geen goed idee!

Tijdens demonstraties om de rechten van Palestijnen aan te kaarten, duikt er regelmatig een contraproductief fenomeen op: antisemitisme. Het staat buiten kijf dat veel Palestijnen het heel zwaar hebben en lijden aan de situatie die nu al veel te lang duurt, maar door haatdragende uitspattingen, gaan oren dicht en blijven harten gesloten.

Een Joodse vriend van mij vertelde me onlangs in de trein dat hij tijdens zo’n protest op de Dam de Khaybar-leus had gehoord. Khaybar-wattes? Vroeg ik. Hij dreunde het op: “Khaybar, Khaybar, ya yahud, Jaish Muhammad, sa ya’ud.” Wat betekent ‘Joden, herinner je Khaybar, het leger van Mohammed keert terug’. De leus verwijst naar de plaats Khaybar, waar dat leger een Joodse stam uitroeide.

In Utrecht kun je het logo van de Taliban in het openbaar tegenkomen en in Den Haag schreeuwen hoogopgeleide mensen achteloos Hamas-leuzen mee. Zij glijden mee van ‘kritiek op het huidige Israëlische beleid’ naar zuivere Jodenhaat. Soms gaat die haat zover dat de Joden zelf worden geconfronteerd met hun verleden in Europa. Die uitspraak van “donder op met jullie Holocaust” klinkt bijna alsof de bewuste man ergens jaloers op is. Joden zouden het naziverleden omvormen in hun voordeel.

De Holocaust erbij slepen tijdens zo’n demonstratie, de Joden juist met nazi’s vergelijken of, zoals een kennis bij mij op de voetbalvereniging dat laatst zei: “Alle volkeren hebben wel eens wat meegemaakt. Maar de Joden leren er wel erg weinig van.” Het is helemaal niet zinvol en kan ook echt kwetsen als je parallellen tussen de Holocaust en het conflict in Israël-Palestina probeert te trekken. Om met de woorden van Evelien Gans te spreken: “Auschwitz was geen zomerkamp met lessen in ethiek.”

Een veelgehoord argument is dat ‘de ene’ Holocaust ‘de andere’ nog niet legitimeert. Gezegd wordt: de Joden zijn nu zelf nazi’s geworden! Diezelfde Joodse vriend in de trein vertrouwt mij toe dat hij “normaal gesproken niet zo onder de indruk is van antisemitisme.” En stelt: “Ik vind mensen die bijvoorbeeld zo’n Arabische spreuk over een bloedige oorlog gebruiken, vooral heel treurig.” Toch is hij te raken. “Als je beweert dat ik moreel superieur moet zijn omdat mijn voorouders de Holocaust hebben meegemaakt, dat vind ik wel beledigend.”

Het is een vorm van blaming the victim. Impliciet wordt er gezegd dat juist zij – de Joden – beter moeten weten. Het treingesprek gaat verder: “De dader moet leren van het verleden. En de omstander heeft misschien een morele verplichting om te leren. Maar als je zegt dat uitgerekend het slachtoffer die les moet trekken, dat is eigenlijk krankzinnig.” Een Joodse vrouw die ik hierover sprak vond het niet zo vreemd dat slachtoffers ook lessen leren, maar vroeg zich wel af wie bepaalt wat de les is dat de slachtoffers moeten leren. Met andere woorden: als je zelf de Holocaust niet hebt doorgemaakt, wie ben jij dan om een ander ermee te confronteren?

Hoe kunnen protesten waar antisemitische opmerkingen, leuzen en spandoeken schering en inslag zijn, nu een legitieme oproep zijn voor een eerlijke samenleving en betere behandeling van Palestijnen? Kritiek op het veiligheidsbeleid van Israël, waarbij het punt is dat Palestijnen aan het kortste eind trekken, is volkomen legitiem. Maar laat de zwartste bladzijde uit de Europese geschiedenis in een ander hoofdstuk. Juist uit respect.

Inhoudelijke kritiek op Israël is prima, maar het kan geuit worden zonder dat dit overslaat in haat. Juist dan is de kans groter dat er ook serieus kan worden geluisterd. Precies dat is de reden dat de politie in gemeenten als Utrecht, Den Haag en Amsterdam streng moeten zijn en moeten ingrijpen bij dit soort voorvallen.