Zo ongeveer ging het. Mama was boos. Diep verontwaardigd. Het was wij contra jullie. Die boosheid is inmiddels gezakt. Er is verdriet om de doden voor in de plaats gekomen. De verontwaardiging heeft zich aan het gebral ontworsteld en is de innerlijke stilte ingegaan. Ik ben weer rustig. Ik leef immers in Arnhem en als er iets vreselijks in München gebeurt – wat ook in Nice, in Parijs en elders voorviel – wat kan ik op zo’n moment doen? Mijn armen reiken niet zo ver. En stel wel, wat dan? De onrust zal de wereld nooit verlaten. Is mijn rust synoniem voor gelatenheid of onverschilligheid? Nee, zeker niet.
Meeslepende boosheid
‘Er bestaat geen juiste manier van reageren op aanslagen, zoals die in Nice. Want relativeren is bagatelliseren; niet-relativeren is angst kweken’ meent correspondent Mediamythen en Mechanismen Rob Wijnberg. Dat denk ik ook, daarom maak ik het niet groter, maar houd het bij mezelf. Ik realiseer me dat ik in mijn boosheid anderen had kunnen meeslepen. Ongevraagd had een ander mijn woorden kunnen kapen en daarmee ook mij. Iemand had met mijn boze tekst aan de haal kunnen gaan om de eigen stelligheid te onderbouwen. Dat is misschien al gebeurd. Eenmaal uitgesproken, zeker op de Social Media, heb je geen grip meer op wat je ventileert. En toch zijn het mijn woorden en blijf ik er verantwoordelijk voor.
Mijn boosheid werd niet alleen door de aangerichte ellende van gisteravond veroorzaakt, realiseer ik mij vanochtend, maar omvat meer ingrediënten. Er spelen zaken, die aan mijn kwetsbaarheid raken. Dat geeft een gevoel van onmacht. Dat zat ook in die boze woorden verpakt. En zo samengesteld zal waarschijnlijk ook de motivatie zijn van iemand die een ander van het leven berooft op de manier die we tegenwoordig te vaak moeten aanzien of ondergaan.
Kracht van woorden
Woorden kunnen heel veel veranderen voor iemand. Zowel negatief als positief. Woorden kunnen iemand maken of breken. Ik heb me even laten meeslepen door de donkere kant van iemand anders. Door acties die ik ten diepste afkeur. En dan doe ik hetzelfde. Niet met een wapen, maar met woorden breng ik door mijn donker moment misschien ook mensen op negatieve gedachten. Nu omarm ik mijzelf, ook mijn boosheid. Ik ben niet perfect en in die imperfectie kan ik staan en zijn, maar er ook aan voorbij geraken. Niet altijd, want perfect ben ik dus niet, maar wel door het bewust worden van die donkere kamer.
Mededogen overheerst, compassie, dat prachtige oude woord. Mijn hart gaat uit naar de slachtoffers en hun naasten. Hun leven is van het ene op het andere moment voorgoed veranderd. Mijn gedachten gaan uit naar de dader: hoe komt een 18-jarige jongen zover dat hij een winkelcentrum binnenloopt en mensen neermaait? Wat is er aan de hand? Wat maken die mensen door en hoe legitimeren ze het doden of verwonden van anderen? Vragen, heel veel vragen liggen er op tafel. Vragen die ook aan mezelf gesteld worden. Wat draag jij bij aan een omgeving die kan openstaan voor anderen? Hoe anders dan jezelf ook. Hoe toon jij je betrokkenheid? Wat doe je zelf?
Ruimte en rust
Dominicanes Holkje van der Veer schrijft: ‘Als je steeds begint met ‘dank je wel’, met ja zeggen tegen wat er gebeurt – ook als het pijnlijk is of als je er niks van begrijpt – dan geeft dat ruimte, dat maakt je innerlijk vrij, hoopvol.’ Dat is de overtuiging die ik even losliet. Dat is de kamer vol licht en vertrouwen dat wat er ook is, het er is en dat het goed is, ook al is het niet goed. Dank je wel!
Zo bijzonder hoe je jezelf weer herpakt. Prachtige wijze en ware woorden. Je onmacht gisteren was puur en menselijk. De onmacht maakt jou, mij, een ieder verdrietig, onrustig en maakt dat we reageren. Ieder op onze eigen wijze. Het mag er zijn.
Mij dunkt dat er alle reden is voor boosheid, wat mij betreft zelfs woede, ja machteloze woede. Moord is niet normaal, het was moord, de zoveelste keer in relatief korte tijd dat toevallige omstanders rücksichtlos werden neergemaaid. Wat een leed, wat een verdriet.
Boosheid, woede en verdriet mogen geuit worden wil een mens er niet in stikken. Of Facebook daartoe een goed middel is betwijfel ik, als niet-deelnemer, zeer.
‘Dank je wel zeggen’, ‘ja zeggen’ tegen een gebeurtenis als nu weer in München is mijnentwege ver buiten de orde. Tegen plegers van zulk gruwelijk onrecht past slechts: NEE! Ruimte ontstaat mogelijk als we persoonlijk en als samenleving erkennen niet in staat te zijn Gods goede schepping te dienen.
Dank je Marianne, het is een mooie eerlijke tekst! veel herkenning voor mij.
Dank voor jullie reactie. @Gerrit, die laatste zin van mijn artikel ‘Dat is de kamer vol licht en vertrouwen dat wat er ook is, het er is en dat het goed is, ook al is het niet goed. Dank je wel!’ is geen goedkeuren van die afgrijselijke moordpartij. Het is een ja zeggen tegen de realiteit, tegen de wereld waar we mee te maken hebben. Elke dag weer. Is een ja zeggen tegen een positieve manier om daarmee om te gaan.
Ik snap dat weinigen de moordpartij in München en daarvoor in Nice, Brussel, Parijs, Madrid, Londen, Boston, Bagdad, Istanbul, Oslo of Utoya goedkeuren. Met velen wens ik allereerst NEE te zeggen tegen deze realiteit in casu de wereld waar we mee te maken hebben. Protest tegen geweld en onrecht komt eerst en waarna ik mag hopen – vaak tegen beter weten in – op ommekeer van degenen die naar de wapens grijpen. Een wond moet ontsmet worden alvorens met zalf en pleisters te lijf te gaan.
Lieve Marianne,
Ik kan me zo inleven in je emotie en hou van je omdat je je kwetsbaarheid zo openlijk met ons deelt. Daar is moed voor nodig.
Zovelen van ons – net als bij jou – slaat de angst om het hart voor het naderend geweld. Steeds dichterbij komt het. En zonder het te willen goedkeuren besef ik steeds meer dat we datgene terug krijgen wat we zelf hebben uitgedeeld. Niet op persoonlijk vlak maar als westers samenleving hebben we (met geweld) onze ideeën en zienswijzen opgedrongen aan andere volkeren in de overtuiging dat dat voor iedereen het beste zou moeten zijn. Zonder te kijken naar de vaak eeuwenoude en rijke culturen en tradities van deze volken hebben we over ze heen gewalst. Vaak omwille van ons eigen economische belang. We kunnen zeggen dat we ons daar nooit bewust van zijn geweest, en dat het buiten ons medeweten om over onze hoofd is gedaan, maar diep van binnen hebben we het ons wel beseft.
Wat kunnen we in vredesnaam dan doen? Ik denk slechts diep van binnen kijken naar het lijden dat we nu ondervinden nu onze vrede en veiligheid wordt bedreigd en vanuit ons eigen lijden begrip en compassie kunnen opbrengen voor het lijden van de mensen uit die delen in de wereld waar de vrede en veiligheid al onder de bevolking vandaan is getrokken. Alleen als we ons verbonden voelen, kunnen we elkaar helpen genezen.
Ik zeg niet dat het makkelijk is, en ik beweer ook niet dat ik de wijsheid in pacht heb, maar één ding weet ik zeker (en daarmee bevestig ik wat jij ook in je stuk schrijft): met het toevoegen van nog meer geweld en haat zullen we dit NOOIT overwinnen.
Na het bloedbad in München weer twee aanslagen nu door aanhangers van de Islamitische Staat: Ansbach in Beieren en Saint-Etienne-du Ouvray in Normandië. De hoogbejaarde priester werd tijdens zijn dienstwerk koelbloedig gekeeld. Een andere kerkganger zwaar gewond. Van welke kant kwam de haat en het geweld? Niet van de 86-jarige priester, de aanwezige nonnen en de kerkgangers naar ik stellig meen. Nee de haat en het moordende geweld kwamen van de zijde van de terroristen. Welke ideeën en zienswijzen heeft de westerse samenleving hen (met geweld) opgedrongen?
@Yvonne Alefs, ter aanvulling op mijn bericht van 26/7 15.35 uur. Ik neem afstand van uw mening dat ‘we’ over ‘deze volken’ zijn heen gewalst. Wie zijn over welke volken heen gewalst? De actualiteit is dat zeer jeugdigen (19 jarigen) dood en verderf te weeg hebben gebracht. Welke westerling had hen iets aangedaan? Was de priester, waren de nonnen, waren de gelovigen in de kerk van Saint Etienne du Ouvray hen te na gekomen? Nee, ik ben persoonlijk niet bang maar de adem stokt mij in de keel als goedwillende burgers door verblinde fanaten worden afgeslacht. Bedoelde moordenaars hebben in Syrië te duchten van een regime dat eigen landgenoten niet spaart. Pater Frans van der Lugt heeft decennia in dat benarde land louter liefde ‘uitgedeeld’. Aan moslims en christenen, hij werd op handen gedragen hield stand tot het laatste maar werd vermoord. In de loop der eeuwen hebben talloze zendelingen en missionarissen, artsen en ontwikkelingswerkers bijgedragen aan een menswaardig bestaan van vele volkeren. Ik ontken geenszins dat er ook veel, heel veel is misgegaan. Maar ik voel me niet verantwoordelijk voor de fouten die bepaalde lieden willens en wetens hebben gepleegd, bijvoorbeeld Bush jr. en Tony Blair.
Beste Marianne,
Op jouw verzoek plaats ik ook hier mijn reactie van eerder op jouw boosheid en opstandigheid over wat in onze wereld gebeurt, in het bijzonder wat gebeurde in München.
Ik schreef je: “Mag ik twee dingen zeggen na alles wat al gezegd is?
1) Bij de Opstanding (Pasen) hoort opstandigheid tegen alles wat niet rechtvaardig is en wat kwaad is in onze wereld. Opstanding en opstandigheid horen in deze zin bij elkaar. En dat is wat ik hoorde in jouw woorden: gelovige, opstandige woorden.
2) Als het om humaniteit gaat blijft het woord van Abel Herzberg actueel: “Je moet de moordenaar zijn moord betaald zetten, maar in jouw munt en niet in de zijne. Die munt dient vrij te zijn van de idee der vergelding en niet besmet met de haat die hem tot levensbeginsel heeft gestrekt…..Dan zal de herconstructie van het leven een aanvang nemen”. Een zeer goed woord voor ons allen om ons telkens door te laten inspireren en ons behoedt niet in de cirkel van het kwaad terecht te komen.
Bedankt voor jouw emotionele uitingen, Marianne!