Nu zijn er in Assen geen complete boekrollen te zien, simpelweg omdat die er niet meer zijn. Het grootste fragment meet zo’n 80 centimeter, terwijl de oorspronkelijke rollen wel meters lang zijn geweest. Geschreven op aan elkaar genaaide lappen leer, werden de rollen zo’n 2000 jaar geleden in grotten verstopt, in de tijd dat de Romeinen huishielden in Judea. Pas in 1947 werden ze in het ruige gebied ten noordwesten van de Dode Zee teruggevonden. Het bleek al snel één van de grootste archeologische ontdekkingen van de 20e eeuw te zijn, toen uit steeds meer grotten fragmenten te voorschijn kwamen.
De Dode Zeerollen bevatten vooral Bijbelse teksten, geschreven in het Hebreeuws, Aramees en Grieks. Ze dateren uit de 3e eeuw voor Christus tot en met de 1e eeuw na Christus. In die tijd was de Bijbelse canon nog niet definitief vastgesteld. Dat blijkt ook uit de vondst van verschillende varianten van hetzelfde boek. Die konden probleemloos naast elkaar functioneren. Op die manier heeft deze vondst een nieuw licht geworpen op de ontstaansgeschiedenis van wat wij nu de Bijbel noemen. Ook heeft het het inzicht vergroot in de diversiteit aan stromingen binnen het Jodendom van die tijd. Het is dezelfde culturele sfeer waarin Jezus optrad en waarbinnen het christendom zich ontwikkelde, aanvankelijk als een variant binnen het Jodendom.
In de expositie wordt het belang van de Dode Zeerollen verhelderd door veel aandacht voor de culturele en politieke situatie van die tijd. Door het tentoonstellen van allerlei dagelijkse gebruiksvoorwerpen, wordt een beeld geschetst van het leven in die tijd. Er ligt een groot brokstuk van de door de Romeinen verwoeste tempel van Jeruzalem. ‘Mag aangeraakt worden’, vertelt het bordje. Een opmerkelijke boodschap in een museum, maar het geeft je de gelegenheid om even letterlijk in contact te zijn met de geschiedenis. De fragmenten van de Dode Zeerollen mogen uiteraard niet aangeraakt worden. Ze worden streng beveiligd en zorgvuldig geconserveerd. Je kunt er even naar kijken door op een lichtknopje te drukken waardoor ze niet langer dan nodig is aan het licht worden blootgesteld.
Er zijn verschillende theorieën over de gemeenschap van Qumran, de nederzetting bij de Dode Zee die de rollen heeft verstopt. Was het vooral een religieuze groep die leefden in een soort klooster, of was het een leefgemeenschap van boeren in nauw contact met de omgeving? In ieder geval hebben ze een groot belang gehecht aan de rollen, want er zijn sporen gevonden die wijzen op een aparte ruimte voor het vervaardigen en het bestuderen van de rollen.
Een aparte plek in de expositieruimte is het zogenaamde laboratorium waar wordt getoond hoe het onderzoek naar de Dode Zeerollen in de afgelopen decennia plaats heeft gevonden en welke technieken daarbij worden gebruikt.
Ten slotte wordt ook nog aandacht besteed aan de betekenis van de rollen voor de drie religies van het boek, Jodendom, christendom en Islam. Van elk ligt er een exemplaar van hun heilige boek, waaronder een prachtig Koranmanuscript uit de 8e eeuw. Via korte videoboodschappen vertellen mensen welk belang zij hechten aan de oude teksten die ten grondslag liggen aan hun geloof.
De rollen zijn vanwege de strenge veiligheidseisen en garanties die de staat Israël stelt, tot nu toe weinig in Europa te zien geweest. De sensatie om ze nu eens met eigen ogen te kunnen zien, is op zich al een reden om naar Assen af te reizen. De informatieve manier waarop de expositie het belang van deze archeologische schat verheldert, versterkt dat alleen maar. Maar daarnaast is er ook nog heel wat moois te zien in het Drents Museum en in Assen en omgeving!
