Steven Pinker schreef een dik boek, Enlightenment Now (Verlichting nu), om aan te tonen dat de Verlichting ons welzijn heeft bevorderd en dat het uit moet zijn met al dat doemdenken. We hebben het nog nooit zo goed gehad.
Na een boek over ‘Onbehagen’ kwam Bas Heijne met een vierdelige tv-serie met dezelfde titel. In boek en serie draagt hij argumenten aan voor de boodschap dat we met zijn allen rampzalig bezig zijn.
Wie heeft gelijk?
Ik denk dat Pinker en Heijne elk een eigen keuze maken uit de voorhanden signalen en criteria. Maar een slag dieper gaat het om een verschil in mensbeeld.
Ik houd het dan maar op de mens als knappe knoeier, of, zoals Jean Paul van Bendegem het formuleerde: de geniale prutser. Pinker ziet het genie, Heijne de prutser.
Kan de knappe knoeier het kwaad en het geweld bestrijden, de ideale samenleving vorm geven, en de natuur gebruiken zonder haar te vernietigen?
Is de geniale prutser eigenlijk in staat zichzelf te kennen, laat staan te voorzien wat onze toekomst is?