Tot ver in oktober vorig jaar was ik geen tegenstander van Zwarte Piet. In mijn tienerjaren heb ik deze rol zelfs gespeeld. Daarbij mocht geen enkel stukje witte huid te zien zijn, dus het beeld van “zwart van het roet” is voor mij sindsdien een lachertje. Echter, er begon vorig jaar wel wat te verschuiven in mijn beeldvorming, waardoor ik mezelf in die tijd ook geen voorstander van Zwarte Piet kon noemen. Ik wist het echt niet. En wat doe je als je iets niet weet? Dan luister je. Naar de voors en tegens. Wat zit er achter de wens om het te behouden, en waarom zou je het afschaffen?
Dus: ik las talloze opiniestukken, voerde vele discussies en reflecteerde me suf. Ik luisterde naar de felste voorstanders, naar gepassioneerde tegenstanders en naar de mensen in het midden. Het viel me op dat de tegenstanders van Zwarte Piet met solide argumenten kwamen, terwijl de voorstanders in emotionele en nostalgische retoriek bleven hangen. Ik heb werkelijk geen een redelijk argument voor het behoud gehoord. En opeens viel het kwartje: zodra je werkelijk accepteert (en niet slechts inziet) dat Zwarte Piet een racistisch fenomeen is, kun je er niet langer vóór zijn of onverschillig. Tenzij je geen moeite hebt met zo’n racistische uiting.
Echter, die acceptatie is moeilijk te bewerkstelligen. “Zelfs” bij iemand als ik, die zelf behoort tot een minderheid, zichzelf tolerant acht en al jaren diversiteitsvraagstukken bestudeert zit er dus nog een behoorlijke barrière tussen inzicht en acceptatie. Natuurlijk had ik al langer door dat het fenomeen niet helemaal koosjer was. De link met slavernij is overduidelijk en het spreekt boekdelen dat blackface tradities over de hele wereld worden afgeschaft. Waarom dan niet de consequenties voor ons Hollandsch feestje aanvaarden?
Het deed me pijn om te beseffen dat ik al jaren iets in stand hield wat ethisch onverantwoord is. En hoe gênant is het dan om er zelf actief aan mee te hebben gedaan? Ik was zo’n type die het nodig vond om de Piet als clowneske en dommige figuur neer te zetten. Het schaamrood staat me nu op de kaken. Tegelijkertijd voelde ik ook dat er al zoveel zekerheden en mooie dingen verloren gaan onder druk van globalisering en winstbejag. Moesten we nu echt aan onze traditie gaan tornen?
Het antwoord bleek toch echt ja te zijn. Het vasthouden aan iets wat je echt niet kunt maken (zie ook de reactie van de Verenigde Naties) is voornamelijk kinderachtig. Het zogenaamde beschermen van de kindervreugd, was vooral het beschermen van het stampvoetende kind in ons allen. Terwijl (toekomstige) kinderen echt niet minder blij zullen zijn als ze hun cadeaus en kruidnoten van een niet-zwarte Piet krijgen. Ze weten niet beter.
Ik ben tegen een referendum over Zwarte Piet, omdat dan de nadruk alleen komt te liggen op “ja” of “nee” en niet op het begrip van waarom het niet kan. De nuance zal al gauw weer vervliegen. Belangrijker nog, het is niet aan de meerderheid om te bepalen of iets wel of niet racistisch of kwetsend is. Dat oordeel ligt hoofdzakelijk bij de benadeelde personen. Toen een van mijn idolen in 2012 overleed had ik daar veel verdriet van en dat was voor sommigen in mijn omgeving onbegrijpelijk. Maar moet je iets echt begrijpen om het zichtbare en oprechte verdriet te kunnen accepteren en respecteren?
En ja, je mag best om een uitleg vragen om een beter begrip te krijgen (en wie van goede wil is kan veel redelijke mensen vinden die het goed uitleggen). En dan moet je, net als ik deed, wel even luisteren.
Maar qua Zwarte Piet kunnen we nu niet wachten tot de meerderheid klaar is om de minderheid een oplossing voor een onrecht te gunnen. Het is dan ook aan de premier om morele moed te tonen en te zeggen: ‘Nederland maakt een stap vooruit en maakt werk van haar gelijkheidsidealen. Dus schaf ik Zwarte Piet af.’ Maar vervolgens is wel een goed gesprek nodig. Te beginnen over dit voorstel, en later ook over andere zaken.
Goh, ik dacht echt dat het geen black face meer zou zijn. “Nieuwe” Piet gaat totaal voorbij aan bezwaren die bestaan…
Gemiste kans!
In ieder geval zijn voor- en tegenstanders het er over eens dat het geen verbetering is.
Dan is er in ieder geval ruimte voor dialoog over echte vernieuwing!
Topstuk, complimenten!
Interessant artikel maar ik kan mij niet vinden in de conclusies.
Allereerst de opmerking dat de link naar slavernij overduidelijk is. Dit is mijns inziens niet het geval. Zowel qua kleding, gedrag of de overlevering is niet af te leiden dat ZP een slaaf is. Ik denk dat deze gedachtegang is ontstaan doordat de tegenstanders van ZP slavernij en racisme op 1 hoop gooien. Racisme leidt niet tot slavernij. Economische en machtsverhoudingen leiden tot slavernij. En die wordt dan soms vergoelijkt met racisme door de daders van slavernij.
Daarnaast is ontegenzeggelijk dat ZP is ontstaan als karikatuur van een neger. Dit is echter al jaren geleden verlaten. ZP praat bij alle gangbare interpretaties helemaal niet krom, is niet dom of onderdanig. ZP heeft zijn karikaturale verleden al lang van zij afgeschud maar dit is bij Quincy Gario en consorten nooit aangekomen omdat dit niet past in hun narrative.
Rg
Jammer dat je de strekking van het verhaal niet begrijp.
Zolang je het niet erkent dan bestaat het niet
En kan je in de ontkenmodus blijven en van alles roeptoeteren.
Wat dat betreft is tussen de regels door lezen
niet besteed aan jou
De heer Mijland schrijft het volgende:
“Dus: ik las talloze opiniestukken, voerde vele discussies en reflecteerde me suf. Ik luisterde naar de felste voorstanders, naar gepassioneerde tegenstanders en naar de mensen in het midden. Het viel me op dat de tegenstanders van Zwarte Piet met solide argumenten kwamen, terwijl de voorstanders in emotionele en nostalgische retoriek bleven hangen. Ik heb werkelijk geen een redelijk argument voor het behoud gehoord.”
Opmerkelijk. Ik herken deze door hem geschetste situatie helemaal niet. In zowel het pro- als het anti-Zwarte-Pietkamp wordt er met moddergegooid en met emoties gespeeld, maar wordt er aan beide zijden ook inhoudelijk, met solide argumenten gediscussieerd. Als voorstander zijn mij juist door tegenstanders allerlei ad-hominemargumenten en -verwijten aangewreven, terwijl ik de discussie steeds maar inhoudelijk en kalm probeerde te houden, daarbij puttend uit volkskundige bronnen. Ik heb dus een heel ander beeld van de discussie gekregen.
In zijn naarstige zoektocht dwars door de verschillende kampen zal de heer Mijland ongetwijfeld mijn in november uitgekomen boek “Zwarte Piet: discriminerend of fascinerend?” zijn tegengekomen, waar ik wars van het moddergegooi een pleidooi houd voor de zwarte Zwarte Piet (http://www.roepstem.net/zwarte-piet-discriminerend-of-fascinerend.html). Verder zal hij mijn essay “Ter verdediging van Zwarte Piet”, dat sinds november 2011 in verschillende vormen op internet staat, zijn tegengekomen. Hierin bespreek ik de volkskundige geschiedenis van de zwarte kindervriend, waaruit blijkt dat de zwarte gelaatskleur niet door racisme of verwijzingen naar negers is ingegeven, en dat Zwarte Piet vele eeuwen verder teruggaat dan de 19de eeuw of zelfs de VOC-periode.
Hij zal ook het speurwerk van drie dames – aanvankelijk in het tegenstanderskamp te vinden – zijn tegengekomen, waarvan de resultaten op http://zwartepietgeschiedenis.weebly.com/ geplaatst worden. Ook zij hebben ontdekt dat Zwarte Piet terug te voeren is op Germaanse inwijdingsriten uit de tijd dat onze voorouders nog nooit negers hadden gezien.
Ook zal hem het werk van programmamaker Arnold-Jan Scheer niet vreemd zijn. Deze onderzoekslustige voorvechter van Zwarte Piet heeft Europa afgereist om er aan onze Sinterklaas- en Zwarte-Pietviering verwante volksgebruiken vast te leggen. Ook hij komt tot de conclusie dat Zwarte Piet deel uitmaakt van een continuüm van Europese, vaak extatische ommegangen waarin mannen (vaak vergezeld van een sinterklaas) met roetbesmeurde of gemaskerde gezichten rond de winterzonnewende hun opwachting maken. De heer Scheer heeft er zelfs een alleraardigst boek over geschreven: Wild Geraas. In oktober 2013 verscheen van zijn hand zelfs een goed stuk over zijn onderzoek, getiteld `Zwarte Piet is nooit een slaaf geweest´: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3527041/2013/10/15/Zwarte-Piet-is-nooit-een-slaaf-geweest.dhtml
Al deze onderzoeken, beschouwingen en betogen concluderen dat Zwarte Piet het behouden waard is, juist vanuit de geschiedenis bezien. Wat zij verder met elkaar gemeen hebben: ze waren allemaal eenvoudig op internet te vinden. Kennelijk zijn de conclusies van deze stukken aan de aandacht van de heer Mijland ontsnapt en is hij nu tegenstander van Zwarte Piet.
Goed stuk hoor. Het geeft een helder beeld van het proces van acceptatie dat veel nederlanders kennelijk (nog) door moeten. Dit is iets wat tegenstanders van piet ook in moeten zien.
Het is opvallend om te zien hoe gevoelig het tornen aan piet ligt. Naast de alarmerend grote hoeveelheid racistische meningen die het bloodlegt blijven velen, bijna krampachtig, alles uit de kast trekken om piet goed te praten (zie Sjors hierboven).
Maar is het feit dat steeds meer nederlanders hun pijn uiten niet reden genoeg om piet aan te passen? Wellicht zul je het wel nooit echt begrijpen wat het betekent om gediscrimineerd te worden. Om simpelweg door je kleur minder kansrijk te zijn in de maatschappij en om onderwerp te zijn van opmerkingen en grappen die men ‘niet zo bedoelt’.
De blanke nederlander kan dus eigenlijk helemaal niet goed bepalen of piet discriminerend is. Misschien doet hij er beter aan om ipv de verdediging in te gaan wat meer begrip te tonen voor zijn ‘gekleurde’ medelanders. Ook als hij het niet begrijpen kan. Nederland is immers een multicultureel land waarin we allemaal gelijk zijn. Mensen met hollandsche roots hebben toch echt niet meer te zeggen dan anderen. Dit klinkt heel logisch, maar velen blijken dit toch anders te zien. Dit is nou precies het probleem wat piet bloodlegt.
Tenslotte nog de slavernij. Als rashollander, met generaties aan grootouders die hier woonden, ben ik mij zeer bewust van deze vreselijke periode in onze geschiedenis. We hebben het er niet vaak over. Het wordt niet of nauwelijks op school behandeld. Het is dan ook heel lang geleden. Maar het is wel gebeurd. En de gevolgen zie je nog steeds. Piet verwijst direct baar deze beschamende tijd. Dit geeft mij een ongemakkelijk gevoel. Ik schaam mij daarvoor. Zeker tegenover mensen wiens voorvaderen slaaf waren. En terecht. We moeten ons ook schamen voor piet in zijn huidige vorm. Hoe lief en onschuldig hij voor jou ook altijd geweest is. Wees aub tollerant en zie iedereen als je gelijke. De gemiddelde nederlander denkt dat hij dit allang doet, maar is dat echt zo?
@sjors: ik vind het jammer dat je mij direct van “roeptoeteren” beschuldigt. Ik ben het niet eens met de interpretatie zoals die gegeven wordt. En geef daar mijn visie op. Om mijn mening weg te zetten als “wie het niet met ons eens is heeft het niet begrepen” maakt een zinvolle discussie onmogelijk.
Sterker nog, ik ontken helemaal niet dat de wortels van ZP in een racistisch karikatuur ligt. Echter, ik denk dat ZP al zo’n ontwikkeling heeft doorgemaakt dat zij dit niet meer is. ZP is niet onderdanig, dom, krompratend in alle gangbare interpretaties. Dit terwijl de tegenstanders van ZP stellen dat dit wel het geval is.
Mijns inziens heeft hebben de verschillende Pieten een postieve plek in het Sinterklaas verhaal.
Het kan zijn dat men iedere “blackface” als de facto rascistisch interpreteerd. Maar dan hoeft er ook geen discussie te zijn over mengvormen/nieuwe piet. Dan is het wel of niet. Echter, ik kan “blackface” niet zonder context zien. En volgens mij is de context van ZP positief.
Sorry hoor. … ik ben zwart en niet van roet, velen met mij (brothers noemen ze dat ) denken er zo over :
Laat zwarte piet zo als hij is. Wij genieten met de kinderen elk jaar weer, zien totaal geen slavernij en discriminatie. Helaas sommige wel (zou het ook niet een beetje geen zelfvertrouwen of mee praten zijn voor sommige tegenstanders? ) let wel, dit is geen verwijd maar vind dat ik als surinamer moet zeggen dat het echt niet alle donkere mensen zijn die tegen zijn.
Wij hopen zelfs dat discussie gesloten word en die paar dagen per jaar wij gewoon naar zwarte piet kunnen blijven kijken en genieten
gelukkig kan ik heel goed door de regels heen lezen en begrijp precies wat je bedoeld met je verhaal… je maakt een karikatuur….. ik ben altijd al gek op tegengestelde humor geweest.. zeg rood ipv. zwart maar je bedoeld geel…. nee helemaal mee eens we gaan stoppen met de pieten en de sinten…. kerst en elfjes het koningshuis enkoefnoen….
Ik ken ontzettend veel zwarte medemensen en werkelijk niemand die ik ken stoort zich aan zwarte Piet. Sterker nog, ze vinden de hele discussie belachelijk. Daarom zal er zeker een referendum moeten komen en zal blijken dat we het hebben over een kleine groep. Neemt niet weg dat die groep nog steeds pijn voelt vanuit de slavernij gedachte en dat vind ik heel erg voor ze. Mijn optiek is dat ZP niks te maken heeft met de slavernij geschiedenis.