Suriname en Ghana liggen hemelsbreed ongeveer 5.000 kilometer uit elkaar. Een directe vlucht zou je er in pakweg acht uur naartoe brengen. Toch is de realiteit schrijnend anders: wie vanuit Paramaribo naar Accra wil, moet vaak via Amsterdam vliegen een omweg van meer dan 14.000 kilometer en minstens 24 uur onderweg. Een geografisch absurde situatie.
Deze structurele omweg is geen puur logistieke kwestie. Het is een spiegel die ons dwingt om dieper te kijken: naar koloniale erfenissen, economische logica, luchtvaartstructuren en niet onbelangrijk het ontbreken van collectief bewustzijn over wat verbinding werkelijk betekent.
Waarom bestaat deze route nog steeds niet?
Op het eerste gezicht is het antwoord simpel: er is geen directe vlucht tussen Suriname Afrika omdat luchtvaartmaatschappijen, waaronder KLM, er geen directe winst in zien. KLM verdient namelijk uitstekend aan de huidige situatie. Een passagier uit Paramaribo die naar Accra wil, koopt in feite twee langeafstandstickets: eerst naar Amsterdam, dan pas naar Afrika. Voor de maatschappij betekent dit dubbele inkomsten, minimale concurrentie en volledige controle over het netwerk.
Vanuit zakelijk oogpunt is dat begrijpelijk. Luchtvaart is een kapitaalintensieve sector met flinterdunne marges: bij veel maatschappijen blijft er van een vliegticket van honderden euro’s uiteindelijk maar een paar euro winst over. Routes worden pas rendabel als ze voldoende bezet zijn, structureel vraag genereren en efficiënt in het netwerk passen.
De cijfers bevestigen dit: in 2015 reisden slechts 9 mensen vanuit Suriname naar Ghana, en rond 2.280 mensen reisden vanuit Ghana naar Suriname in 2017. Dit zijn minimale aantallen voor het in stand houden van een directe commerciële route. Tegelijkertijd ligt de prijs voor een retourvlucht, mits vroeg geboekt en buiten het hoogseizoen, al snel rond de €1.475. In de praktijk lopen de kosten vaak op tot €2.000 of meer. Voor veel mensen vormt dat, samen met de reistijd van bijna 24 uur, een forse barrière. Recente, gedetailleerde cijfers over deze reisbewegingen zijn nauwelijks te vinden wat op zichzelf al laat zien hoe weinig deze verbinding zichtbaar of beleidsmatig serieus genomen wordt.
Toch wringt het: want vanuit menselijk, historisch en cultureel perspectief is het onaanvaardbaar dat zulke verbindingen ontbreken. De vraag waarom deze route er niet is, is óók de vraag waarom bepaalde verbindingen überhaupt als ‘de moeite waard’ worden beschouwd en andere niet. Suriname kent een grote gemeenschap van Afro-Surinaamse afkomst, denk aan de marrons. Er is een aanzienlijke groep met tastbare banden met het Afrikaanse continent, in dans, in spiritualiteit, in familienamen, in geschiedenis.
Waar is de culturele wederkerigheid? Waar zijn de erfgoedreizen, de zakelijke missies, de spirituele pelgrimages? Waar is de vluchtroute naar het moedercontinent? Het antwoord is pijnlijk eenvoudig: er is geen infrastructuur, maar ook nog geen breed gedragen bewustzijn dat die nodig is.
En precies daar ligt het diepere probleem: in Suriname zelf ontbreekt grotendeels het collectieve bewustzijn over Afrika als reële bestemming. De relatie met Europa is historisch ingebed. Amsterdam is de vanzelfsprekende poort naar de wereld geworden. Zolang Afrika wordt gezien als “ver” of “niet aantrekkelijk”, mede gevoed door negatieve beeldvorming in westerse media zal de vraag naar zulke vluchten beperkt blijven. En zolang die vraag ontbreekt, zal geen enkele maatschappij, zelfs Surinam Airways niet, het risico willen nemen om een directe verbinding te openen. Je vliegt immers niet leeg heen en terug.
Met andere woorden: zonder bewustwording, geen reiziger. En zonder reiziger, geen verbinding. Is dat toeval? Of systeem? Het is verleidelijk om te stellen dat dit simpelweg marktlogica is. En deels is dat waar: luchtvaartmaatschappijen reageren op vraag, volumes en efficiëntie. Maar het is ook te simpel om te doen alsof die marktlogica in een vacuüm bestaat.
Want die logica is gevormd door decennialange geopolitieke verhoudingen. Europa heeft systematisch het Afrikaanse continent gepositioneerd als plaats van armoede, conflict en instabiliteit niet als culturele bron, handelspartner of spirituele bestemming. Dat narratief is diep ingebed in onze media, in ons onderwijs, in toeristische campagnes én ja in de wereldkaart van vluchtroutes.
Een directe luchtbrug tussen Zuid-Amerika en Afrika zou niet alleen het bestaande vliegsysteem verstoren, maar ook de vanzelfsprekendheid doorbreken dat dergelijke verbindingen via Europa moeten lopen. Daarmee komen gevestigde belangen in het geding, belangen die draaien om marktdominantie, grip op passagiersstromen en het vasthouden aan bepaalde beeldvorming.
Deze dynamiek geldt niet alleen voor Suriname in veel postkoloniale regio’s lopen verbindingen nog steeds via voormalige metropolen.
Hoe het anders kan
Er zijn oplossingen. Denk aan een pilotroute: maandelijkse chartervluchten tussen Paramaribo en Accra, mogelijk gemaakt door een publiek-private samenwerking.
Denk aan bewustwordingscampagnes: Afrikaanse cultuur als toeristische, spirituele én educatieve bestemming promoten in Suriname. Denk aan diasporafondsen: groepen in Nederland of de VS kunnen bijdragen aan het opstarten van erfgoedvluchten. En ja: een maatschappelijk appèl aan KLM en Surinam Airways om hun rol te herzien, uit visie. Maar dat vereist lef. En het inzicht dat infrastructuur niet alleen gaat over beton en staal, maar ook over mentale en historische verbinding.
Wat deze kwestie blootlegt, is de noodzaak van iets veel fundamentelers dan een vliegticket: bewustwording. Zolang Afrika voor velen slechts een abstractie blijft, een armlastig continent zonder aantrekkingskracht, zal er nooit genoeg kritische massa zijn voor rechtstreekse verbindingen.
Maar zodra we Afrika gaan zien als bestemming in plaats van oorsprong als plek om naartoe te reizen, te investeren, te leren zal het vanzelf onvermijdelijk worden dat er een vlucht komt. En met die vlucht, een brug tussen heden en oorsprong.
De afwezigheid van een directe vlucht tussen Suriname en Afrika is geen toeval. Het is het gevolg van een wereldwijd systeem waarin Europa tot spil van alles wordt gemaakt economisch, cultureel en logistiek. Maar dat systeem is geen natuurwet. Het is opgebouwd uit keuzes, belangen, gewoontes. En keuzes kunnen veranderen.
De eerste vlucht naar Afrika begint niet op de luchthaven, maar in het hoofd van de reiziger. En misschien is dát wel de vlucht die we het hardst nodig hebben.
Ik ben het volledig met de heer Ptah Ankh-Re eens. Een deel van dit probleem, wordt veroorzaakt door het feit dat Suriname slechts beperkte toegang verleent tot haar luchtruim. De rest van de wereld heeft een Open Sky bekeid. Er wordt al decennia lang geprobeerd om dit te veranderd. Maar er spelen hierin meerdere belangen, die niet altijd even transparant zijn. een cruciale rol .