En… wat vindt u van Morsi?

Dus laat ik het bij een beleefd en wat omfloerst antwoord. Dat het mooi is dat Egypte voor het eerst in haar geschiedenis vrije parlements- en presidentsverkiezingen heeft kunnen houden. En dat een Moslimbroeder zelfs president is geworden. Maar ik denk ook hele andere dingen, omdat ik hele andere ontwikkelingen zie. Ik hoor de oppositie verzuchten dat de ‘revolutie’ van vorig jaar is gekaapt door de Moslimbroeders. En ik zie de vele stakingen, van artsen tot fabrieksarbeiders. Die hadden gehoopt dat er een einde zou komen aan de corruptie, dat hun leefomstandigheden zouden verbeteren. Maar na 100 dagen Morsi smelt het enthousiasme weg als sneeuw op de piramides. En her en der hoor je mensen al spreken van “oude wijn in nieuwe zakken”.

Die geluiden ken ik ook, hoor ik ook. En ik schrijf ze op. Want de Moslimbroeders beloofden veel, maar van al die beloftes is nog niet veel terecht gekomen. En het land mort. Hier en daar zelfs openlijk: “Hadden we Mubarak nog maar”. Wat is er misgegaan?

“Grote verwachtingen maken grote teleurstellingen. Hij is een mens met goede bedoelingen, geef hem wat tijd in plaats van te kijken naar elke misstap”, schreef iemand vorige week in reactie op een kritisch artikel van mij over de mensenrechtensituatie in Egypte.

Ik veroordeel niet, ik beschrijf de ontwikkelingen na de opstand van vorig jaar. En constateer dat veel idealen van de revolutionairen van het eerste uur nu worden teruggedraaid of worden genegeerd. Voornamelijk omdat de Moslimbroeders, net als velen op deze wereld, gewoon macht willen. En als ze die eenmaal hebben willen ze die niet meer kwijt. Sterker nog: ze verloochenen hun eerdere beloftes en laten hun kiezers nu in de kou staan.

In de 100 dagen dat Mohammed Morsi president is, is hij er in elk geval in geslaagd om de Egyptenaren op verschillende manieren en bij vele gelegenheden te verrassen. Alleen al het feit dat hij werd gekozen was een verrassing. Morsi kreeg daarmee de titel “de toevals president” en “het reservewiel”. Vanaf het begin waren er veel twijfels over de vraag of hij in staat zou zijn een land te leiden met een slechte economie en een precaire veiligheidssituatie.

De eerste 18 maanden na de opstand werd het land nog tamelijk strak geregeerd door de Egyptische legerleiding. Die had de macht in handen en streefde ernaar die te houden, zelfs na de presidentsverkiezingen. Heel zeker van zichzelf kwam de Hoge Raad van de Strijdkrachten (SCAF) slechts enkele dagen voor de verkiezingsuitslag met een constitutionele verklaring. Daarmee konden zij de wetgevende en uitvoerende macht onder controle houden om middels een artikel hun veto te kunnen uitspreken over de nieuwe grondwet van het land.

Maar Morsi verraste vriend en vijand toen hij deze grondwettelijke verklaring van de SCAF eenvoudigweg terzijde schoof en de uitvoerende en wetgevende macht geheel naar zichzelf toe trok. En als klap op de vuurpijl dwong hij minister van Defensie, veldmaarschalk Hussein Tantawi en de tweede man Sami Enan met pensioen te gaan.

Dit machtsvertoon van de president was voor veel Egyptenaren een eerste echte bewijs van zijn macht. Maar deze prestatie werd al snel overschaduwd, omdat hij zijn toezeggingen die hij deed bij zijn beëdiging, niet kon waarmaken. Morsi gaf zichzelf 100 dagen om enkele van de moeilijkste problemen van Egypte aan te pakken. Verkeer, veiligheid, brandstof en brood tekorten en de altijd en overal aanwezige bergen afval in de straten van Egypte stonden hoog op zijn agenda. De verwachtingen bleken onrealistisch.

De vele elektriciteit- en wateronderbrekingen van de afgelopen maanden, de lange wachtrijen voor brood en de oncontroleerbare verkeerschaos in Egypte werden vaak door de media benadrukt. Maar volgens de Moslimbroederschap is er al veel vooruitgang geboekt op de vier genoemde terreinen. Zij vinden dat de mensen zich te vaak alleen richten op negatieve zaken.

Om de binnenlandse kwesties wat te ontzien, heeft Morsi geprobeerd indruk te maken in het buitenland. In relatief korte tijd heeft hij negen officiële buitenlandse bezoeken gebracht aan Saoedi-Arabië, China, België, Ethiopië, Turkije, de Verenigde Staten, Italië, en zijn historische bezoek aan Iran. Maar belangrijke bondgenoten als de Verenigde Staten en andere westerse landen zijn tot nu toe zeer terughoudend. Vooral omdat Morsi niet ingreep tijdens de aanslag op de Amerikaanse ambassade in Caïro vorige maand, toen deze door boze demonstranten werd belegerd naar aanleiding van een anti-islam film.

Het grootste probleem waarmee de president gedurende de eerste 100 dagen te maken kreeg was het grote aantal stakingen in verschillende sectoren van de samenleving. In plaats van het economisch beleid aan te passen ten gunste van de armsten, door het invoeren van een minimum en maximum loon, koos Morsi de kant van de rijken en volgde zo in feite dezelfde weg als de oude machthebbers.

De sociale media, met name Twitter, nemen Morsi behoorlijk op de korrel. “In de eerste 100 dagen van Morsi zijn zeker 250 stakingsleiders ontslagen”, schrijft een teleurgestelde twitteraar. Anderen sprongen juist op de bres voor de president: “Ze doen hun best, we moeten geduld hebben”, zegt een andere tweet, verwijzend naar Morsi en zijn regering.

Ondanks deze kritische geluiden geven opiniepeilingen een positieve kijk op het optreden van de president. Recente cijfers laten zien dat 79% van de Egyptenaren tevreden is over de prestaties van de president, terwijl 13% dat niet is.

Hete hangijzers zijn en blijven de vrijheid van meningsuiting, de deelname van vrouwen in de politiek en de toekomst van de Egyptische Kopten die zich in toenemende mate zich bedreigd voelen door de groeiende macht van de islamisten in hun land. De Moslimbroeders komen er steeds vaker en steeds openlijker voor uit dat zij Egypte het liefst in een moslimstaat zien veranderen. Vanaf het begin van de opstand vorig jaar hebben zij zich in eerste instantie niet gemengd in de directe strijd, maar gewacht op een gunstig moment om de macht te grijpen. Eerst in het parlement en nu dus ook met een eigen president.

Het komt er voor Morsi nu op aan zich te houden aan zijn belofte om “een president te zijn voor alle Egyptenaren”. De algehele amnestie die Morsi na 100 dagen afkondigde is een mooi gebaar. Maar is niets, als hij niet luistert naar de wil van het volk. Daar schrijf ik over. Over machthebbers en hun wil tot macht. Of het nou christenen, moslims, socialisten of liberalen zijn. En wat ik van Morsi vind? Ik steek mijn duim op en glimlach. Want Egypte is een prachtig land met heel mooie mensen. Na 60 jaar dictatuur verdienen die mensen beter. Dat wens ik ze toe met heel mijn hart.