In mijn studententijd was ik actief betrokken bij de Internationale Christen Vredesdienst, ICVD. Dit was de Nederlandse afdeling van een beweging die was ontstaan in de jaren na de Eerste Wereldoorlog in en rond Elzas-Lotharingen. Belangrijkste doelstelling: met name Franse en Duitse jongeren met elkaar in contact te brengen om samen te werken aan de wederopbouw van Europa. Om zo in gezamenlijkheid daadwerkelijk vrede en verzoening te brengen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen daar, vanuit Zwitserland, initiatieven bij voor de opvang voor joodse vluchtelingen. Zo werd de beweging steeds meer Europees en de noodzaak om onderlinge verstandhoudingen fundamenteel te veranderen nóg duidelijker. Er kwamen afdelingen in onder meer België en Nederland en later ook in Portugal, toen daar de Anjerrevolutie het land in 1974 geweldloos bevrijdde van een langdurige dictatuur.
De woorden vrede en verzoening kregen vorm in ontmoetingen, gesprekken, vieringen over grenzen heen. Kregen ook heel concreet vorm in het samen werken aan projecten van letterlijk weer opbouwen en ook breder door allerlei maatschappelijk werk. We vierden Kerstfeest met de bewoners van een opvangcentrum voor daklozen in de buurt van Parijs, er waren vakantiekampen voor kinderen in achterstandsituaties, projecten voor gemeenschapsontwikkeling.
Het begon allemaal in de regio Elzas-Lotharingen, waar buurvolkeren elkaar eeuwenlang hadden bevochten. Het begon met nieuwe generaties die het anders wilden, niet alleen daar, maar ook in andere Europese regio’s.
In de huidige oorlog tussen Rusland en Oekraïne, in het Europa waarvan we dachten dat een vredig continent was geworden, gaat het om een vergelijkbare eeuwenoude slijtageslag. Om de nietsontziende uitkomsten van een conflict over grenslijnen, van taal en cultuur, van natie en religie.
Het succes van de nu al noodzakelijke wederopbouw zal toch in belangrijke mate afhangen van de betrokkenheid van vrijwilligers, gewone burgers van alle leeftijden, uit beide landen. Alleen ontmoeting, gesprek, het begin van wederzijds begrip tussen mensen die het anders alleen moeten hebben nepnieuws en valse vijandbeelden, kunnen de weg effenen voor vrede en verzoening.
Dat dit een christelijke opdracht is lijkt een bijna ouderwetse opmerking, maar is actueler en meer van toepassing dan ooit. Want hoe bestaat het, dat het blasfemisch beroep op God dat door álle strijdende Europese partijen bij herhaling werd gedaan, opnieuw opgeld doet.
De ICVD Nederland is in de loop van de jaren tachtig stilletjes opgeheven, maar zou met een groter bereik dan indertijd, weer van dienst kunnen zijn om te werken aan vrede en verzoening tussen buurvolkeren, in een Europa waartoe ook Rusland en Oekraïne behoren.
