Vlakbij de entree van de expositieruimte ‘Pronkstukken in de buurt’ in de Waterloopleinbuurt van Amsterdam hangen twee markante vleugels. Afkomstig van een buizerd. De eigenaar zag ze vastgeplakt op de neus van een intercity in Groningen en heeft ze in een plastic tasje meegenomen. In de catalogus van Pronkstukken staat dat hij voorwerpen uit de natuur verzamelt omdat die hem kracht geven. ‘In de hectiek van deze stad kan ik teruggrijpen naar de oerkracht die de natuur in zich heeft en doorgeeft aan mij.’
De vleugels zijn onderdeel van ‘Pronkstukken in de buurt’, waarin buurtbewoners dierbare voorwerpen tentoonstellen. “Het idee is dat we verborgen schatten van bewoners uit de privésfeer halen en aan de buurt tonen,” vertelt Laura Smeets, samen met Danielle Stötefalk initiatiefnemer van de expositie. Op die manier wordt de buurt minder anoniem en ontstaat er waardering voor de verscheidenheid aan bewoners – Amsterdam kent meer dan 180 nationaliteiten. In de onderzoeksfase kwamen Smeets en Stötefalk bij veel mensen over de vloer om objecten te bekijken. “Die bezoekjes mondden vaak uit in lange gesprekken,” zegt Smeets. “De voorwerpen maakten persoonlijk verhalen los waardoor je iemand echt een beetje leert kennen.”
Mooie gesprekken waren het. Bijvoorbeeld met de eigenaresse van twee zilveren thinbirin, Marokkaanse armbanden. Ze kreeg ze van haar yemma, moeder, die ze op haar beurt als bruidsschat van haar man had gehad. De eerste jaren droeg de nieuwe eigenaresse de armbanden bijna dagelijks en dienden ze als talisman. Later stopte ze met dragen omdat ze zenuwachtig werd van het gerinkel tijdens het typen op haar werk.
Een ander pronkstuk is een feestglas uit Sumatra. Dit glas komt uit de nalatenschap van een oudtante van een van de bewoners. Deze tante Sienke bestierde op Sumatra jarenlang het huishouden van haar broer, maar werd overbodig toen deze broer een nieuwe vrouw vond. Het Indische glas is een herinnering aan de tante die de klap maar moeilijk te boven kwam en aan de voorspoedige tijd van de familie op Sumatra.
Er is een portret van een buurtbewoonster met muzikant Bob Marley die uit de bijbel voorleest. En een kandelaar in de vorm van een islamitische minaret. Hij komt van de markt in Sarajevo en bezit volgens de eigenaar bijzondere eigenschappen. ‘Als er iets misgaat met dit ding dan gaat het ook niet goed met mij.’ Door het samenstellen van de tentoonstelling is Smeets zich meer thuis gaan voelen in de buurt. “Ik word nu gegroet op straat en op de markt,” zegt ze. “Sommige deelnemers komen dagelijks langs in de expositieruimte, voor een praatje of gewoon uit nieuwsgierigheid.”
Ook voor bezoekers van de tentoonstelling wordt de buurt minder anoniem. De persoonlijke voorwerpen en verhalen geven je een thuisgevoel, buurtbewoners krijgen een gezicht. Sommige geschiedenissen zijn aangrijpend. Zoals het verhaal bij een joods gebedenboekje van een buurvrouw die op haar achttiende bij toeval ontdekt dat ze joodse voorouders heeft. Vanwege pijnlijke gebeurtenissen tijdens de bezetting is dit haar nooit verteld. Op het Waterlooplein stuit ze later op het boekje. Ze koopt het, voelt zich aangetrokken tot het boekje maar tegelijkertijd stoot het haar ook af. ‘Ik vind het wel mooi en ik vind het niet mooi, maar toch bleef het bij me,’ vertelt ze in de toelichting. Het gebedenboekje is voor haar een herinnering aan de deportatie van de joden uit dit deel van de Amsterdamse binnenstad, de oude jodenbuurt – ‘de mensen in de Tweede Wereldoorlog die zijn weggevoerd en nooit meer teruggekomen.’ Wat mij betreft zou de volgende buurttentoonstelling daarover moeten gaan. Pronkstukken in de jodenbuurt, om de weggevoerde joodse bevolking te herdenken in hun vroegere wijk.
De tentoonstelling ‘Pronkstukken in de buurt’ van Pronkzucht is tot en met 2 november te zien in de Houtkopersdwarsstraat 6 in Amsterdam.
