In aanloop naar de Parade van Ieder1, deze zondag in Amsterdam, zijn uiteenlopende meningen over het evenement in de media aan bod gekomen. Veel mensen zijn enthousiast, weten zich geraakt door acteur Dchar en snakken naar positiviteit. Anderen richten zich op het behoudende karakter van het evenement. Ieder1 wil graag een positief statement afgeven, maar wat levert dat op in de dagen en maanden na de 25e? Of is het niets anders dan een emotionele ervaring waarna mensen kunnen zeggen: ik heb me goed gevoeld en een positief signaal afgegeven? Volgens de organisatoren is de parade slechts het begin en volgen er nog meer campagneactiviteiten. Naar verwachting zal ook daarbij de toon positief zijn, Ieder1 is namelijk expliciet tegen negativiteit.
Geen feestje
Het is de vraag of je met uitsluitend positiviteit maatschappelijke problemen aan kunt pakken. De mensen achter Ieder1 beogen desalniettemin verandering: “We willen af van het racisme.” Een logische vraag is dan ook of een dergelijke parade wel zinvol is. Columniste Seada Nourhussen vreest van niet: “Ieder1 wordt een feelgood-feest, maar zal voor mensen wier leven door onderdrukking en ongelijkheid wordt verlamd niks veranderen. Voor verandering moet je zaken blootleggen, niet bedekken onder een deken. Hoe positief die ook is. Verandering is geen feestje, je eist haar op.” Veel activisten uit minderheidsgroepen leggen dagelijks hun hart en ziel in de emancipatiebeweging. Wachten totdat de rest van de maatschappij zich comfortabel voelt bij de verdere humanisering van de samenleving, wie kan daar vrede mee hebben? Waarom zou je diversiteit vieren als deze nog niet tot haar recht komt? Helemaal wanneer veel mensen daar de moeite niet toe nemen. Nourhussen heeft een valide punt. Toch zou ik het feest niet meteen afserveren als onzinnig.
Interreligieuze dialoog
Vergelijkbare gesprekken worden ook gevoerd in de wereld van de interlevensbeschouwelijke dialoog. Deze zomer stond ik als humanist tussen gelovigen en spirituelen op de World Religion Boat tijdens de Canal Parade van EuroPride 2016. Ook hier kwam de kwestie op: we kunnen wel gezellig een middag met elkaar op een boot staan, maar wat doen we daarna? Dit resulteerde in een nieuw initiatief: THE TABLE, regelmatige bijeenkomsten voor diners en dialoog. De praktijk zal uitwijzen of dat net zo feestelijk wordt als de prijswinnende boottocht. Het is echter wel van groot belang dat wij als humanisten, christenen, moslims, joden, hare krishna, hindoes, boeddhisten en anderen elkaar tijdens inhoudelijke gesprekken leren kennen en waarderen. Daar hoort ook ongemak bij. Marianne Moyaert schrijft in Leven in Babelse Tijden (2011) dat het ontmoeten van de (religieuze) ander gaat gepaard met een heftige worsteling met je eigen visie en denkbeelden. Je wordt uitgedaagd en daagt uit. Er is een spanning tussen enerzijds je openheid en je geloofscommitment. Verraad van de ander of van het eigen gelijk ligt op de loer: sta je te veel of juist te weinig open voor de ander? Pas je jouw eigen visie te makkelijk aan of juist niet?
Feest en werk
Wanneer het gaat over discriminatie en racisme, over Nederlanderschap en inburgering, dan komen vergelijkbare ongemakken en vragen in het spel. Dit zien we in publieke en politieke debatten van de afgelopen tijd: waar heb je wel of niet vrede mee? Om die worsteling vol te houden is het volgens Marianne Moyaert (2011, p. 98-99) van belang om plekken van harmonie op te zoeken, “waar:
1) Het onrustige en worstelende hart tijdelijk tot rust kan komen;
2) Waar mensen zich erkend weten;
3) Waar wederzijds vertrouwen kan groeien;
4) Waar ruimte is om de eigen doofheid te erkennen;
5) Waar geproefd kan worden van de verzoening die ons nog te wachten staat”
Volgens Moyaert biedt het feest de mogelijkheid van zo’n harmonieuze plek. Het brengt de ontspanning die nodig is om het ongemak vol te houden. Tevens benadrukt het de waarde van de moeilijke interactie, de verbinding is waar je het voor doet.
Het Ieder1-feest kan dus zeer betekenisvol zijn. Met name voor mensen die de afgelopen jaren of decennia zich actief hebben ingezet om iedereen volwaardig onderdeel van de maatschappij te laten zijn. Maar niet zozeer voor diegenen die eenmalig aan een feestje mee willen doen om goede wil te tonen en denken daarmee klaar te zijn. Inclusie en verbinding vraagt om blijvende inzet van iedereen. Moge Ieder1, net als de World Religion Boat, daartoe inspireren. En voor diegenen die het al verdiend hebben: heb een prachtig feest!
