Herkende je vroeger rond kerst een protestant aan gezegend kerst en een katholiek aan zalig kerstmis, iedereen vierde wel hetzelfde. Nu bouwen we vooral bruggen door zo algemeen mogelijk elkaar het goede te wensen in december: “Prettige feestdagen” is vaak de beste oplossing. Volgens de een geven we hiermee onze Hollandse eigenheid op, volgens de ander denken we zo aan iedereen en slaan we bruggen. Wat mij betreft schaffen we de ‘feestdagen’ het beste helemaal af. Want als je bruggen wilt bouwen, heb je niets aan ‘de feestdagen’ in het algemeen, maar wel aan de feesten zoals ze zijn en zoals ieder ze zelf viert.
Want wat is er mis met ‘feestdagen’? Met ‘feestdagen’ sla je de feesten plat tot één grote moes. Alle inhoud, alle eigen profiel verdwijnt. Daarmee doe je de feestdagen te kort – en jezelf ook. Dat geldt voor kerstmis, het geldt ook voor andere feesten. Of het nu een seculier feest is, bevrijdingsdag, koningsdag, of een religieus feest zoals Grote Verzoendag, Pasen of het Suikerfeest. Feesten hebben gewoon eigen inhouden en die doen ertoe. Die inhoud kan vreemd zijn of zelfs ergerlijk. Maar vergelijk het met eten: een pittig gerecht dat je verrast, is echt spannender dan feestdag in feestdag uit dezelfde gezelligheid, dezelfde feestelijke bittergarnituur, en dezelfde drankjes.
Je kunt natuurlijk zeggen: wat moet een moslim, een hindoe of een atheïst nu met een feest als kerstmis? Net zoveel als ik met het joodse Channukah zou moeten: helemaal niets. Wel wordt mijn leven interessanter als ik me afvraag waar zo’n feest nu eigenlijk over gaat en het meemaak. Als priester in New York vierde ik het joodse Pasen mee – dat was bijzonder: na de holocaust klinken teksten over bevrijding van een volk uit dood en slavernij echt anders. Want daarover gaat het feest.
Met kerstmis is er net zoiets, het heeft een eigen verhaal en is meer dan een gezellig lichtfeest in de winter. Als je er in algemene termen over gaat spreken gaat het eigen verhaal, gaat alle pit verloren. De gezelligheid blijft over. Dat is fijn maar uiteindelijk wel wat mager voor een feest met zoveel betekenis. Kerst wordt extra boeiend en inspirerend als je ziet dat een klein kind in de kribbe, zonder dak boven z’n hoofd, het licht van de wereld is! Dat is meer dan alleen schattig: het zet ook verhoudingen op hun kop. Kerst laat je dan vragen wat je zelf als licht in je wereld ziet – en hoe je zelf naar machteloze mensen kijkt. Als je jezelf niet zo ziet zitten is kerst een prachtig verhaal om je aan te laven. Er is licht in de duisternis. En voor meer mensen is het een warm en hoopvol verhaal; in tweeduizend jaar kerstevangelie is dit kacheltje door talloze groepen gebruikt om het wat warmer te krijgen in de kilte: slachtoffers van oorlogsgeweld, mensen op de vlucht; soldaten die het vuren staakten, eigenlijk iedereen die het moeilijk had. Geen koudere wens dan ‘prettige feestdagen’ voor mensen in nood. Wens mij maar ‘zalig kerstfeest’, dan gaat het tenminste ergens over – en ik hoop dat anderen mij in 2019 een goed Channukah, een leuk Suikerfeest en een mooie Bevrijdingsdag gaan wensen.
Zalig kerstfeest dus!
Het wordt langzamerhand wel heel pijnlijk dat het laatste jaar bijna niemand meer reageert op welk artikel dan ook op NieuwWij. En dit is toch wel weer een boven allerlei mededelingen uitstijgend opiniërend artikel.
Iemand moet het doen, ik dus maar.
Kerstmis, zo heb ik begrepen is een ooit door christenen ingepikt ‘heidens’ Zonnewende-feest, en al zou het niet waar het het is toch mooi gevonden.
Er wordt wel gezegd dat vanaf vandaag de dagen weer gaan lengen; dat niet zo, er gebeurt vrijwel niets met de lengte van de dag tot 1 januari: na de dagen donkere dage vòòr kerstmis zijn er de donkere dagen ná kerstmis. En de kerstdagen zelf zijn iets van: het is nog niets maar het kan weer iets worden.
Vandaag is eigenlijk de nulde kerstdag (met al veel kersdiners), donderdag de derde en de Oud-en-Nieuw-viering de laatste dag van de kerst.
Dit hele blok met op en neer gaande momenten van leegte worden de Feestdagen, vroeger de Zonnewende, genoemd.
Prettige Feestdagen dus, lezers en redactie en potentiële reageerders van NieuwWij.
Wanneer ik de feestkalender van The Interfaithobserver bekijk zie ik in de tweede helft van december twintig feestdagen, waarvan acht christelijk. Als je niet tot de christelijke traditie behoort betekent die periode vooral: een paar vrije dagen, een paar dagen geen kranten of tijdschriften, uitkijken wanneer je je boodschappen doet, en zoeken hoe je tussen de kerstdrukte door nog iets van onze eigen feesten kunt maken.
Mijn ouders hebben mij altijd geleerd om rekening te houden met de gevoelend van onze christelijke plaatsgenoten, en dat heb ik nu bijna zeventig jaar volgehouden. Het zou mooi zijn als christenen dat eens zouden willen reciproceren.
Ik wil niemand zijn feestdagen afnemen, maar we zouden wat meer rekening met elkaar moeten houden. Waarom heeft Nieuw Wij eigenlijk geen interreligieuze kalender??
Beetje vreemde tekst. Veel Nederlanders vieren geen kerstdagen. Dus wens ik die niet goede of fijne kerstdagen. Heeft niks met schaamte te maken.
Misschien ligt de kern van het probleem wel bij de commercie: de hele maand december is één grote brei van snoepen, drinken, eten en kopen. In september liggen de eerste pepernoten al in de winkel! Dit lijkt mij de belangrijkste oorzaak van dat steeds meer Nederlanders het over de “feestdagen” hebben en niet meer echt Sinterklaas, Kerst en Oud en Nieuw vieren. In de Bijbel en in de Koran kan je lezen wat de reden is voor het vieren van feestdagen. En dat er een tijd van stilte, inkeer en gedenken is en een tijd van feestvieren en dat die twee alles met elkaar te maken hebben. Zoals 5 mei niet gevierd kan worden zonder eerst de doden op 4 mei te gedenken.
Ik begrijp je worsteling niet zo. Als gezelligheid een soort warme troost is in de duistere dagen, dan is dat gevoelsmatig parallel aan de verbondenheid met het Licht dat in ons allen leeft, ook voor wie het moeilijk heeft. Dat je gezelschap inkleedt met kitscherige opsmuk en overvloed doet niet terzake en ook niet hoe je het precies noemt, het gaat om de algemene uiting van onbaatzuchtigheid en verbondenheid. Vanwege de duisternis van het jaargetijde is het bij uitstek een feest dat trans-levensbeschouwelijk kan uitwerken. Ik heb niets met het Christendom, maar vier de kerst- of juultijd graag mee (en daar hoort Oud- en Nieuw ook bij).