De filosofe Martha Nussbaum gebruikt in haar werk dikwijls het begrip ‘fragility of goodness’. Hoe kun je fragility vertalen? Met kwetsbaarheid? Synoniemen zijn delicaatheid, vergankelijkheid, breekbaarheid. Of is als vertaling het woord broosheid beter? En wat is het goede dan?
– Je leest over een 11-jarig meisje, verkracht, een kind nog, die haar zwangerschap in haar land niet mag afbreken. – Je leest over vrouwen die wanhopig demonstreren tegen een wet die elke staat in Amerika zelf laat beslissen over de abortuswetgeving, waardoor er niet minder abortussen zullen zijn maar wel evenveel sterfgevallen ten gevolge van abortus. – Je leest over de 22-jarige Oekraïense soldaat die, net tien dagen getrouwd, sneuvelde bij de loopgraven rond Severodonetsk. – Je leest over demonstraties die uit de hand lopen, vrijheid van meningsuiting die op vrijheid van agressie lijkt uit te komen. – Je leest over mensen, die wanhopig zijn omdat zij hun levenswerk, hun baan, hun bedrijf denken te gaan verliezen. – Je leest over de ‘noodzaak’ van een nieuwe niet te stuiten wapenwedloop. – Je leest: de opwarming in Nederland gaat sneller dan verwacht, het water stijgt en toch staat de vertrekhal van Schiphol vol…
We lezen dat allemaal en het roept allerlei heftige emoties op. En ik vraag mij af wat er nu met ons en de gemeenschappen waarin wij leven gebeurt. Het is een ingewikkelde wereld aan het worden. All you need is love werd precies 55 jaar geleden overal meegezongen, maar dat lied heeft een rare bijsmaak nu. De Magical Mystery tour van de Beatles heeft zijn betovering verloren. Niemand durft deze zomer nog ‘The Summer of love’ te noemen. En ik denk dan: deze wereld is niet de echte, deze samenleving, ik ruil hem liever in voor een andere, planeet B bijvoorbeeld. Ik weet het, die is er niet. Maar hoe ga je dan om met al het dagelijkse nieuws of de gebeurtenissen om jou heen, hoe kies je een juiste houding daarin? En wanneer doe je het goede?
Hier komt Martha Nussbaum om de hoek kijken: het goede is broos. In haar werk schroomt zij de invloed van emoties niet. Die invloed brengt ze in verband met een morele theorie over het goede leven. Wat is het goede leven? Voor haar zijn gevoelens van (onderlinge) afhankelijkheid en kwetsbaarheid inherent aan het goede leven. Maar emoties kunnen ook onterecht, irrationeel of moreel onjuist zijn (Wat liefde weet, 1998, pag. 9). Daarom is het belangrijk als mens te reflecteren en afwegingen te maken: wat is de achtergrond, de context van mijn emotie en is deze houdbaar of ontstaan er misschien ongewenste bijverschijnselen? Dat wil zeggen dat óns idee van het goede leven steeds getoetst moet worden aan het idee van de ander daarover, want misschien wordt de broosheid ervan ongemerkt geweld aangedaan.
Want al het goede is broos en weerloos:
je kunt het niet in bezit nemen,
je hebt er geen patent op
want dan wordt wat voor jou goed is
voor een ander misschien een bedreiging… (FD)
