Gevangen in een religieus huwelijk

Een hinkend huwelijk is een huwelijk waarbij man en vrouw voor de wet gescheiden zijn maar voor het geloof nog steeds gehuwd. Welke belangen spelen op de achtergrond en waar liggen mogelijkheden voor vrouwen? Hinkende huwelijken zijn het directe gevolg van de scheiding tussen het formele en het ceremoniële gedeelte van het huwelijk. Het formele gedeelte is de gang naar het stadhuis, de ambtenaar en met als climax de handtekening onder de huwelijksakte.

Het ceremoniële gedeelte is de traditie waar man en vrouw samen met mensen uit hun omgeving in bijzijn van een geestelijke hun huwelijk bekrachtigen, vieren en in sommige gevallen afspraken maken – vaak financieel – voor tijdens maar ook voor na het huwelijk. Hier liggen mogelijkheden voor vrouwen om hun positie binnen het religieuze huwelijk te versterken en te voorkomen dat zij straks gevangen zitten in een hinkend huwelijk; gescheiden volgens de wet, getrouwd volgens het geloof en in de ogen van anderen wellicht dus ook nog getrouwd.

Neem als voorbeeld het islamitisch huwelijk, een huwelijk dat vaak na het burgerlijk huwelijk wordt aangegaan. Man en vrouw zijn dan dubbel getrouwd en hebben te maken met twee huwelijken. Er zijn twee in het oog springende verschillen tussen deze twee huwelijken. Het burgerlijk huwelijk kan via de rechter worden ontbonden. Het religieuze huwelijk niet. Het burgerlijk huwelijk kan op verzoek van zowel de man als de vrouw worden ontbonden. Het religieuze huwelijk kan alleen op initiatief van de man worden ontbonden tenzij de man haar het recht geeft van hem te scheiden. De vrouw heeft los van haar man wel mogelijkheden maar die zijn vaak beperkt.

Beide huwelijken hebben rechtsgevolgen. De rechtsgevolgen van het burgerlijk huwelijk zijn afdwingbaar via de rechter. De rechtsgevolgen van het religieuze huwelijk zijn – sinds kort en met mate – ook afdwingbaar via de Nederlandse rechter. Tenminste, als de vrouw haar zaken goed heeft geregeld in de huwelijksakte die door de imam wordt opgesteld.

De huwelijksakte wordt door de imam opgemaakt en wordt ondertekend door man en vrouw. Zie het als een contract. In de huwelijksakte worden twee belangrijke zaken geregeld. Ten eerste wordt bepaald of de vrouw wel of niet het recht toekomt om van haar man te scheiden en daarnaast wordt geregeld welk bedrag de man aan de vrouw zal moeten betalen als het tot een ontbinding van het religieuze huwelijk komt.

Als de vrouw deze zaken niet goed heeft geregeld, dan kan er voor de man dus een financieel belang zijn om na de echtscheiding van het burgerlijk huwelijk het religieuze huwelijk in stand te houden omdat hij bij ontbinding van het religieuze huwelijk een bedrag aan de vrouw zal moeten betalen. Hij kan namelijk als enige het religieuze huwelijk ontbinden. Als hij dat doet, dan moet hij betalen.

Er liggen kansen voor vrouwen die op het punt staan om de huwelijksakte bij de imam te tekenen. Onderhandel over het bedrag. Daarnaast is het van belang dat het bedrag ieder jaar wordt geïndexeerd.
€ 75.000 nu is over 10 jaar veel minder waard. En: zet een kruisje bij de mogelijkheid dat de vrouw mag scheiden van haar man.

Als vrouwen hun rechtspositie vooraf goed regelen, dan is de kans des te kleiner dat zij straks gevangen zitten in een hinkend huwelijk. Zij zijn gescheiden maar nog wel getrouwd omdat hun ex-man hen niet wil bevrijden uit het religieuze huwelijk omdat zij het bedrag niet aan hun ex-vrouw willen betalen.

Voor vrouwen die niet het recht toekomt om te scheiden is er sinds kort de mogelijkheid om via de Nederlandse rechter de man te dwingen om haar te verstoten en als dat is gebeurd dan heeft de vrouw recht op het bedrag zoals overeengekomen. Althans, dat zou je denken. De rechter heeft zich hier nog niet over uitgelaten. Dit wordt vast en zeker vervolgd.