Dit is een tijd om gezien te worden. We zoeken op facebook of ons bericht ge-liked is of gedeeld. We kijken hoeveel reacties een LinkedIn-bericht heeft gekregen. We zijn wel bezorgd bepaalde negatieve facebookberichten viraal gaan. Dé vraag aan een influencer is: ‘Hoeveel volgers heb je?’ Het woord influencer alleen al is gericht op de beïnvloeding van het gezien worden. Maar wordt er ook echt gelezen?
Eduard Douwes Dekker (Multatuli) riep zo’n 160 jaar geleden – in de Max Havelaar – al uit: ‘Ja, ik wil gelezen worden! Ik wil gelezen worden door staatslieden, die verplicht zyn te letten op de tekenen des tyds… door de leden van de Volksvertegenwoordiging, die weten moeten wat er omgaat in het grote Ryk overzee, dat behoort tot het Ryk van Nederland…’
Maar waarom wilde hij gelezen worden? Niet omdat zijn boek mooi was, maar omdat het door hem geschrevene waar was, naar zijn mening. Toch blijkt niet alles waarover hij schrijft in de Max Havelaar te kloppen (hij werd in die tijd ook gedreven door eigenbelang en had bovendien een grote schuld) maar in het huidige Indonesië wordt hij nog steeds geëerd als een van de eersten die wees op de vele misstanden in het Nederlands-Indië van toen. Onlangs verscheen daar nog een herdruk van zijn boek in het Bahasa.
De schrijver wilde gezien, gelezen en erkend worden in wat hij zag als het onrecht tegenover de Javaan, een onrecht dat door het Nederlandse cultuurstelsel veroorzaakt werd. Het boek bracht geen werkelijk grote veranderingen teweeg en die uitbuiting zou nog vele decennia voortduren.
Om aan te tonen welk leed daar later nog geschied is – in Nederland eufemistisch betiteld als Politionele acties – zou Eduard Douwes Dekker vast een fanatiek gebruiker van sociale media geweest zijn, zeker ook bij de excuses die premier Rutte daarvoor uiteindelijk begin dit jaar in Indonesië aanbood. Waarom sociale media? Je kunt er iets mee bereiken. Je kunt er iemand mee bereiken. Toch is dat niet zo eenvoudig als het lijkt.
Wanneer iedereen bezig is de ander te bereiken, wie is dan de lezer? Wie gaat werkelijk lezen? En komt er dan een afgewogen reactie? Sociale media ervaar ik soms als een soort balspel: dat wat geplaatst is, wordt vaak teruggekaatst met een like zonder inhoudelijk ergens op in te gaan. En het terugkaatsen dient dan ook nog om jezelf te laten zien.
Toch zijn er soms reacties die, al dan niet kritisch, meer beogen: interesse, een advies of waardering. ZINtijd wordt telkens, vergroot op papier, toegestuurd wordt aan een zuster, die slechtziend is. Zij legt hem weer onder haar loep om de tekst te kunnen lezen.
Een tijd geleden ontving ik van deze zuster een handgeschreven brief per post waarin zij schreef ‘dat zij (als 96-jarige) zich graag al lezend aan het denken liet zetten’. Als dat geen échte Like is…
Zo’n lezeres had Multatuli zeker verdiend!
Multimedia bieden mij de gelegenheid om gezien te worden zonder op te vallen.
Wat ik zie in de natuur is mooier dan wat ik te delen heb. Ik pas mij aan bij de ‘hoofd’ stroom. Facebook en Instagram zijn voor mij een bron van vele inzichten. Soms om te negeren, soms om te overdenken… Een duimpje geeft aan dat ik een bericht waardeer, zelden geef ik toelichting. In dit artikel proef ik een behoefte aan waardering, en dat is de reden van mijn reactie.