God is a DJ – oude en nieuwe vormen van zingeving

Door: Bas Soetermans

Trouw-journalist en redacteur Gerrit-Jan Kleinjan opende met een column. Mensen van nu weten steeds minder de kerk te vinden, maar uit onderzoek blijkt dat maar een kleine 14% zichzelf als ‘atheïst’ beschouwt. We blijven onszelf dus nog steeds ‘gelovig’, ‘religieus’ of ‘spiritueel’ noemen. Het nieuwe dogma is ‘geloof in jezelf’. Mooi en aardig, maar deze generatie heeft nooit zoveel leegheid en zinloosheid ervaren als de vorige generaties.

Remonstrants predikante en religiewetenschapper Christa Anbeek opende het panel met een column. Zij heeft veel jonge mensen een luisterend oor mogen bieden. Dikwijls zaten zij met levensvragen. Antwoorden die tot voor kort nog door de kerk gegeven werden, hebben afgedaan. De vlotgebekte dance DJ Isis van der Wel (vroeger bekend onder de naam 100% Isis) stelde dat feestgangers ook één zijn en dat bezoekers (bewust of onbewust) op zoek zijn naar een wij-gevoel. Iets wat de banaliteit van het dagelijks leven overstijgt, ook al is het maar voor één nacht. Haar spirituele kant heeft ze ook in de praktijk gebracht: de non-profit organisatie All is One probeert vanuit een holistisch gedachtegoed te werken aan een betere wereld.

Voor wie niet tot in de late uurtjes wil dansen, is er gelukkig nog meer te doen, want ook in een iets meer traditionele setting zijn er toch nieuwe vormen te bedenken. Predikant Martijn Horsman van Stroom Amsterdam bijvoorbeeld bracht naar voren dat ‘de kerk’, voor zover daarover gesproken zou kunnen worden, niet meer de juiste vorm hanteert om de inhoud te presenteren. Bij zijn kerk echter komen wekelijks zo’n 130 mensen samen op zondagochtend in bioscoop Kriterion (zie foto). Gemiddelde leeftijd: 28 jaar.

Filosoof Coen Simon opende het tweede panel met een column. Als mensen tegenwoordig minder zin ervaren in geïnstitutionaliseerde instellingen zoals een kerk, dan moet zingeving ergens anders vandaan gehaald worden. Waarom dan niet het sportveld? Simon haalde de cultuurhistoricus Johan Huizinga aan, bekend van zijn werk Homo Ludens, de spelende mens. Huizinga was van mening dat samenlevingen bestaan en kunnen voortduren door het in stand houden van een spel; het spelen van rollen en het opzetten en volgen van regels. Zoals een goede filosoof betaamt, associeerde filosofe Simone van Saarloos er op los. Ze haalde als voorbeeld de existentialistische denker Heidegger aan en refereerde aan de horrorklassieker The Shining. Het betoog wat ze voerde was lastig te volgen, maar ze had het over hoe waanzin en vormen van waanzinnigheid juist zingeving kunnen geven. De Engelse dichter Coleridge noemde dit suspension of disbelief, om even de schijn op te houden om ergens niet in te geloven. Journalist en filosoof Karel Smouter ervaart zin vanuit zijn christelijke levensvisie en daar naar te handelen. Hij kon niet stil zitten bij het zien van de uitgeprocedeerde asielzoekers in Osdorp. Samen met een groep vrijwilligers kraakte hij een kerk voor ze, de Vluchtkerk.

Het is een onontgonnen terrein dit thema. Het hoe en waarom is aan verandering onderhevig, maar wat de denkers van vanavond ook vonden: het gaat altijd om het in verbinding treden met de ander én jezelf.

Bas Soetermans is student geestelijk werk