Tegen Nuweira Youskine betoogde ik dat er in de islam, geheel anders dan in het jodendom en christendom, met zo’n benadering zelfs nog geen begin gemaakt is. Zij antwoordt dat ik de zaken verdraai en wijst op kritische Koranbenaderingen in de islamitische wereld zonder te vermelden dat aan die zeldzame stemmen heel snel het zwijgen is opgelegd. Ook Evert Faber van der Meulen schrijft dat mijn stelling onhoudbaar is. Alsof hij een orthodoxe moslim is, neemt hij de Koran in bescherming tegen de historisch-filologische benadering van de bijbelwetenschap omdat moslims de Koran als het letterlijke woord van God zien. Alsof dat een argument is! Verder verwart hij een historisch-kritische benadering van de Koran met tekstkritiek en is zijn opmerking over zeer oude handschriften dus volkomen irrelevant, nog afgezien van het feit dat handschriften van de Koran uit de zevende eeuw helemaal niet bestaan. Het gaat hier niet om het vaststellen van de oorspronkelijke tekst maar om de al of niet goddelijke status ervan. Dit sidestepping the issue kenmerkt helaas het debat over de Koran.

Waar het wezenlijk om gaat is het nuchtere wetenschappelijke inzicht dat elke claim dat iets goddelijke openbaring is een menselijke claim is, niet die van een godheid. Om het met het adagium van Kuitert te zeggen: Al het spreken over boven komt van beneden. Deze ontnuchterende constatering heeft in joodse en christelijke kring geleid tot liberale, open-minded vormen van omgang met de Bijbel en dus een religiositeit waaraan fanatisme vreemd is. De suggestie van Youskine dat het dan ook geen wonder is dat de kerken leeglopen is om minstens twee redenen vals. Ten eerste spelen in dat proces een groot aantal factoren tegelijk een rol. Ten tweede is het volkomen onjuist te stellen dat de opkomst en aanvaarding van zo’n kritische kijk op de Bijbel tot massaal ongeloof heeft geleid. Ook met een vermenselijkte heilige schrift kan men heel goed een gelovige jood of christen blijven, zoals de praktijk bewijst. En het zijn vaak juist deze gelovigen die zich inzetten voor een dialoog met de islam.

Pieter W. van der Horst

emeritus hoogleraar in het vroege christendom en vroege jodendom aan de UU

Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.